Morgunblaðið - 06.02.2006, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 6. FEBRÚAR 2006 11
FRÉTTIR
INGIBJÖRG Bjarnardóttir hdl. seg-
ir að deilendur sem hafa verið leiddir
í gegnum sáttaferli fái oft nýja sýn á
deilumál sín þegar leitast er við að
sætta deilendur frekar en að dæma í
máli þeirra fyrir dómstólum. Verið er
að stíga fyrstu skrefin hér á landi til
að innleiða sáttamiðlun, en það er leið
sem hefur verið mikið notuð í Dan-
mörku.
Sáttamiðlun er aðferð til að leysa
deilumál með samtölum. Málsaðilar
og sáttamiðlari vinna saman að því að
finna sameiginlega lausn á vanda-
málum í heild sinni. Við það ferli fá
deilendur nýja og öðruvísi möguleika
á að tala máli sínu heldur en t.d. fyrir
dómstólum. Í Danmörku hefur deilu-
aðilum verið boðið að taka þátt í til-
raunaverkefni og hefur komið á óvart
hversu margir hafa viljað taka þátt í
því. Á tímabili þar sem var búist við
að fimmtíu til hundrað málum yrði
vísað til sáttamiðlara reyndust þau
verða 944.
Sátt, félag fagfólks um sáttamiðl-
un, var stofnað á Íslandi sl. haust og á
þess vegum var haldið námskeið í
Norræna húsinu föstudaginn 3. febr-
úar þar sem Pia Deleuran, danskur
lögmaður og sáttamiðlari, kynnti
sáttamiðlun fyrir íslensku fagfólki.
„Í Sátt eru 40 stofnfélagar,“ segir
Ingibjörg Bjarnardóttir hdl., einn af
stofnfélögunum. „Í félaginu er ein-
göngu fagfólk með grunnmenntun,
ég er t.d. lögmaður,“ segir hún.
„Einnig eru það félagsráðgjafar,
prestar, sálfræðingar o.fl. sem koma
að úrlausn ágreiningsmála milli að-
ila.“ Sérmenntun þarf til að verða
sáttamiðlari en það úrræði er ekki til
á Íslandi enn sem komið er. „Ég fór
til Danmerkur og lærði að vera sátta-
maður, undir handleiðslu Piu Deleur-
an. Í Danmörku er boðið upp á nám-
skeið fyrir dómara og lögmenn sem
er viðurkennt af danska dómsmála-
ráðuneytinu og eftir námskeiðið fær
maður diplóma upp á að maður geti
verið sáttamaður fyrir dómstólum.“
Danmörk hefur verið í forystu með
það að hanna menntun á þessu sviði.
„Við erum að reyna að taka fyrsta
skrefið hérlendis og félagið Sátt er
stofnað í kringum það.“ Ingibjörg
segir að þegar deilendur hafi verið
leiddir í gegnum sáttaferlið fái þeir
nýja sýn á deilumál sín. „Þeir fá þar
nýja og öðruvísi möguleika á að tala
máli sínu heldur en t.d. fyrir dóm-
stólum og þetta getur verið nánast
eins og heilunarferli. Deilendur fara
báðir sáttir frá borði í stað þess að
þegar skorið er úr um mál fyrir dóm-
stólum tapar annar en hinn vinnur.“
Góður árangur í Danmörku
Að sögn Piu Deleuran hefur árang-
ur af sáttamiðlun verið góður í Dan-
mörku. „Mál sem fara fyrir dómstóla
eru mál þar sem fólk hefur gefist upp
við að finna lausn á vandamálinu. Til-
raunaverkefnið hefur hins vegar leitt
í ljós að setjist deilendur niður til að
ræða málin með hlutlausum þriðja
aðila er hægt að leysa tvo þriðju hluta
deilumála án dómsúrskurðar,“ segir
hún. „Það er frábær árangur,“ bætir
hún við.
Þau mál sem lögð eru fyrir sátta-
miðlara eru af margvíslegum toga.
„Fólk heldur áfram að þekkjast eftir
að málum lýkur, kannski um langa
ævi, og þess vegna er mikilvægt að
ljúka málum á jákvæðum nótum,“
segir Pia. „Það gengur yfirleitt vel að
leysa deilur tengdar sifjamálum og
ágreiningsmálum um börn en þessi
aðferð hefur einnig reynst vel í flest-
um öðrum málum eins og þeim sem
tengjast verktöku og í málum sem
snúast um samninga. Sáttamiðlarinn
setur sig inn í málið og reynir að
hjálpa aðilum að ræða saman þannig
að þeir finni nýjan flöt og geti þannig
komist að samkomulagi sem báðir
una við.“
Hjónaböndum hefur
verið bjargað
Að sögn Piu getur þó verið erfitt að
nota sáttamiðlun þegar hið opinbera
á í hlut. „Hið opinbera hefur minni
möguleika á að ná samkomulagi með
sáttamiðlun því það er meira bundið
af lögum og reglum heldur en ein-
staklingar, sem hafa meira svigrúm
til samninga.“ Hún segir að í flestum
öðrum málum sé yfirleitt hægt að ná
mjög góðum árangri.
„Í þeim málum sem lokið er fyrir
dómstólum er alltaf einn sem vinnur.
Sá sem tapar er þá óánægður af því
að hann hefur lagt mikinn tíma og
mikla peninga í málið. Sá sem vinnur
er jafnvel ekki að öllu leyti ánægður
með niðurstöðuna af því að hún er
ekki alveg eins og hann óskaði sér. Í
sáttamiðluninni gefst fólki kostur á
að sníða lausnina að hagsmunum sín-
um og þörfum. Í því ferli hefur fólki
gefist kostur á að útskýra sína hlið á
málinu og sáttamiðlun gefur því
möguleika á sérsniðnum lausnum
sem ekki fást fyrir dómstólum.“ Það
kemur til af því að dómari getur ein-
göngu tekið tillit til lagalegu atrið-
anna í málinu, staðreynda og sönn-
unargagna, en sáttamiðlarinn
hjálpar fólki til að öðlast innsæi í hag-
muni og þarfir beggja og með því ná
lausn sem er viðunandi fyrir báða að-
ila.
„Stundum gerist það að meðeig-
endur sem hafa lengi rekið fyrirtæki
saman, og telja sig vera komna í
blindgötu með deiluefni, hafa, eftir
þátttöku í sáttamiðlun, náð að leysa
deiluna í sameiningu og hafa ákveðið
að halda rekstrinum áfram,“ segir
Pia. „Í hjúskaparmálum hefur það
m.a. gerst að deiluaðilar sjá að
ástæða deilunnar var bara misskiln-
ingur og hjónaböndum hefur verið
bjargað.“ Sáttamiðlun hefur líka
reynst vel í forsjárdeilum.
Pia kemur inn á það að sumir lög-
fræðingar beri ótta í brjósti um að at-
vinnuleysi muni herja á stéttina við
það að sáttamiðlun verði algengari.
Sá ótti segir hún að sé þó ástæðulaus.
„Raunverulega er það þannig að mik-
il not eru fyrir lögfræðinga í
tengslum við sáttamiðlun. Til dæmis
þegar ákveðið er í sáttamiðlun að
deiluaðilar haldi áfram rekstri fyrir-
tækis kann lausnin að liggja í því að
fá aðstoð lögmanna við að setja nýjar
reglur um verkaskiptingu og eignar-
hald. Ef selja á fyrirtækið þarf líka
aðstoð lögmanna við að ganga frá
málum sem tengjast sölunni. Lög-
menn geta líka verið sáttamenn.“
Gengur fljótt fyrir sig
Sáttaferlið gengur yfirleitt mjög
fljótt fyrir sig.
„Sáttamiðlun tekur alla jafna ekki
lengri tíma en fjórar klukkustundir
en auðvitað lengur í mjög flóknum
deilumálum. Það vekur auðvitað
undrun hversu stuttan tíma sátta-
miðlun tekur, en það er staðreynd,“
segir Pia. „Ástæðan fyrir því er að
það er horft á aðra og fleiri fleti í
sáttamiðlun en hægt er fyrir dóm-
stólum. Ekki er eingöngu horft til
baka eins og í dómsmáli heldur er
framtíðin aðalatriðið.“ Hún er af-
skaplega ánægð með hversu góður
árangur hefur orðið af sáttamiðlun í
Danmörku. „Það er jú miklu
skemmtilegra að taka þátt í sáttaferli
sem maður veit að ber árangur og
leiðir til þess að báðir aðilar una glað-
ir við sitt.“
Sáttamiðlun er
ný leið að lausn
deilumála
Morgunblaðið/Kristinn
Ingibjörg Bjarnardóttir, t.v., einn stofnfélaga í Sátt, félagi um sáttamiðlun, og Pia Deleuran, danskur lögmaður og
sáttamiðlari sem kynnti íslenskum fagaðilum ferlið á námskeiði sem haldið var í Norræna húsinu hinn 3. febrúar.
Eftir Sigrúnu Ásmundar
sia@mbl.is
MAÐUR nokkur sem starfaði í
heilsugeiranum gekkst undir
leigusamning við leigumiðlara
um leigu og innréttingar í hús-
næði til atvinnureksturs. Þegar
leigjandinn flutti inn komst hann
að raun um að talsvert af innrétt-
ingum vantaði til að hann gæti
fullnýtt sér húsnæðið. Þar af leið-
andi þurfti hann að leggja út í
breytingar á húsnæðinu sem
hafði talsverðan kostnað í för
með sér. Um tíu árum seinna
sagði leigjandinn upp húsnæðinu
og í tengslum við flutninginn úr
því kom upp mikill ágreiningur
um hvernig leigjandinn átti að
skilja við húsnæðið, m.a. hvort
leigumiðlarinn gæti eignað sér
hluta innréttinganna sem leigj-
andinn hafði komið fyrir. Úr
þessu varð dómsmál sem snerist
um greiðslu tryggingafjár og
greiðslu vegna standsetningar.
Þegar málsaðilar hittust við
sáttamiðlun kom í ljós annars
vegar að leigjandinn taldi sig
hafa verið snuðaðan þegar hann
flutti inn og hins vegar að þrátt
fyrir ítrekaðar tilraunir hafði
leigumiðlaranum ekki tekist að
ná samkomulagi við leigjandann
um framhald leigusamnings.
Þegar þetta var komið fram gátu
málsaðilar sæst á upphæð sem
greidd var út til að ljúka málinu.
Sáttamiðlunin tók tvo og hálf-
an tíma.
Mál leyst með sáttamiðlun
TENGLAR
............................................
www.mediatoradvokater.dk
GOTT veður hefur verið á Akureyri undanfarna daga og margir notað
tækifærið og þvegið bíla sína. Skúli Flosason málarameistari var einn
þeirra sem tók sér kúst í hönd og renndi yfir bílinn. Allt útlit er fyrir að
hlýindakaflinn sé á enda því að Veðurstofan spáir frosti eftir helgina. Ef
marka má nýjustu spána má búast við yfir 10 stiga frosti á Norðurlandi um
miðja vikuna.
Hlýindakaflanum að ljúka
Morgunblaðið/Skapti
ÓLÆTI brutust út á tveimur
þorrablótum í umdæmi lögreglunn-
ar á Hólmavík í fyrrinótt, og lenti
lögreglumaður í átökum við ölvaðan
mann sem gekk berserksgang á
þorrablóti á Drangsnesi. Var lög-
reglumaðurinn nokkuð lemstraður
á eftir og leitaði til læknis eftir
vaktina.
Aðeins voru þrír lögreglumenn á
vakt þessa nótt, tveir á Hólmavík
og einn á Drangsnesi, og því enginn
til staðar til að aðstoða lögreglu-
manninn sem lenti í átökunum.
Honum tókst þó að hafa manninn
undir og handtaka hann. Um 150
manns voru á þorrablótinu á
Hólmavík og um 100 á blótinu á
Drangsnesi, og því talsverður erill
hjá þeim að sinna báðum þorrablót-
unum.
Maðurinn var fluttur til Hólma-
víkur og yfirheyrður í gær þegar
áfengisvíman var runnin af honum.
Bar hann við minnisleysi um at-
burði næturinnar. Lögreglan lítur
málið alvarlegum augum og verður
maðurinn kærður fyrir ölvun á al-
mannafæri, fyrir að ráðast á op-
inberan starfsmann í starfi og
fleira. Honum var sleppt að loknum
yfirheyrslum.
Réðist á lög-
reglumann
á þorrablóti