Morgunblaðið - 06.02.2006, Blaðsíða 14

14 MÁNUDAGUR 6. FEBRÚAR 2006 MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Washington. AFP. | Bandaríski kven-
réttindafrömuðurinn Betty Friedan
lést á laugardag, 85 ára að aldri.
Friedan vakti verulega athygli
með bókinni „Dulsagnir um konur“,
sem út kom árið 1963, en hún
fjallar um líf kvenna, sem lengi var
ætlað að finna sína lífsfyllingu í
gegnum eiginmann og börn. Varð
bókin til þess að bandarískar konur
tóku stöðu sína í samfélaginu til
endurskoðunar og hún er að
margra mati undirstaða „femínism-
ans“ nú á dögum.
Betty Naomi Goldstein var fædd
árið 1921 og var sálfræðingur að
mennt. Var hún gift Carl Friedan
og það var reynsla hennar og
óánægja með hlutverk sitt sem út-
hverfahúsmóðir í New York, sem
leiddi hana út á rithöfundarbraut-
ina. Stofnaði hún samtökin NOW,
sem berjast fyrir jafnrétti
kynjanna, og einnig önnur samtök.
Betty Fried-
an látin
Hvar varstu staddur þegar þú fréttir að
sjálfur Osama bin Laden hefði mælt með
bók þinni?
Ég var heima hjá mér. Vinur minn hringdi
í mig til að segja mér að hann hefði séð frétt
um þetta á netinu.
Finnst þér ekkert óþægilegt að sjá bók
þína rjúka upp sölulista í kjölfar meðmæla
frá þessum tiltekna manni?
Alls ekki. Og í því sambandi vil ég segja
tvennt: í fyrsta lagi þá fyrirlít ég fullkomlega
hvers konar trúarlegan fúndamentalisma og
þau samfélög sem slík bókstafstrú elur af
sér, eins og talíbanastjórnina í Afganistan.
Í annan stað þá er ég hluti af hreyfingu
sem á sér það markmið að stöðva bandaríska
heimsveldið áður en það drepur aftur, áður
en það varpar sprengjum, gerir innrás, tekur
land hernámi og pyntar fólk.
Til að ná markmiðum okkar verðum við að
ná eyrum bandarísku þjóðarinnar. Og til að
það takist þurfum við að geta birt boðskap
okkar. Sú staðreynd að bin Laden nefndi bók
mína hefur gefið mér tækifæri til að ná eyr-
um milljóna manna sem ég ella hefði aldrei
náð til. Hvers vegna ætti ég ekki að gleðjast
þessu? Hvernig gæti ég mögulega látið það
tækifæri, sem í þessu felst, fram hjá mér
fara?
Þú bentir á að bin Laden hefði ekki vitnað
rétt í bók þína. Heldurðu að hann sé í raun
og veru búinn að lesa hana?
Ég hafði rangt fyrir mér. Hann vitnaði al-
veg rétt í bókina. Þau orð sem hann las upp
úr bókinni koma úr breskri útgáfu Rogue
State og það var sú útgáfa sem var þýdd á
arabísku, en ég gef mér að hann hafi lesið ar-
abísku útgáfuna. Ég var búinn að gleyma
bresku útgáfunni.
Það er haft í flimtingum að bin Laden haf-
ist við í helli í Afganistan – en hann virðist
vera nettengdur og vel að sér um nýjustu
bækur. Kaldhæðnislegt?
Ég veit ekki hversu nettengdur hann er.
Við erum að tala um bækur sem gefnar hafa
verið út í hörðu formi.
Þú hefur gagnrýnt utanríkisstefnu Banda-
ríkjanna. Hvað er það nákvæmlega sem þú
telur athugavert við hana?
Ég hef skrifað þrjár bækur um þetta efni.
Í einni setningu er inntak þeirra þetta: utan-
ríkisstefna Bandaríkjanna síðustu sextíu árin
hefur falið í sér að stríðsglæpir hafa verið
framdir og glæpir gegn mannkyni sem eru
slíkir að umfangi að ekki er hægt að bera
saman við nokkurt annað ríki.
Hvaða skoðun hefur þú persónulega á
Osama bin Laden?
Ég vísa til fyrra svars.
Þú hefur verið spurður að því hvort þér
hafi borist hótanir eftir að bin Laden flutti
ávarp sitt. Óttastu afleiðingar þess að
hann mælti með bók þinni?
Fram til þessa hafa neikvæð viðbrögð að-
eins falist í nokkrum tölvupóstum. Ég hef
engar áhyggjur af þessum hlutum.
Spurt og svarað | William Blum
„Hvers vegna ætti
ég ekki að gleðjast?“
Í ávarpi sínu 18. janúar hrósaði Osama bin Laden bók bandaríska sagnfræðingsins Williams Blum,
Rogue State: A Guide to the World’s Only Superpower, en þar er farið hörðum orðum um utanrík-
isstefnu Bandaríkjanna. Í kjölfarið hrökk bókin upp um ríflega 200 þúsund sæti á sölulista netverslunar-
innar amazon.com. Morgunblaðið ræddi við Blum af þessu tilefni.
William Blum
’ Sú staðreynd að binLaden nefndi bók mína
hefur gefið mér tækifæri
til að ná eyrum milljóna
manna sem ég ella hefði
aldrei náð til. ‘
Davíð Logi Sigurðsson | david@mbl.is
Beirút. AP, AFP. | Æstur múgur
kveikti í gær í ræðismannsskrifstofu
Dana í Beirút í Líbanon til að mót-
mæla skopteikningum af Múhameð
spámanni en í fyrradag var borinn
eldur að sendiráðsskrifstofum Dana
og Norðmanna í Damaskus í Sýr-
landi. Eru danskir og norskir þegnar
á leið frá Sýrlandi og hafa verið
hvattir til að koma sér einnig burt
frá Líbanon og ýmsum öðrum ísl-
ömskum löndum.
Þrátt fyrir nokkurn viðbúnað lög-
reglu, sem beitti meðal annars tára-
gasi, tókst mannfjöldanum að ryðja
sér leið að dönsku ræðismannsskrif-
stofunni í Beirút. Notuðu sumir stiga
til að komast inn í húsið en aðrir
eyðilögðu allt, sem þeir gátu, með
öxum og bareflum.
Þeir, sem komust inn í húsið,
kveiktu í því og hrópuðu, að allir,
sem móðguðu spámanninn og sner-
ust gegn íslam, myndu brenna í víti.
Starfsfólk ræðismannsskrifstofunn-
ar hafði yfirgefið húsið deginum áð-
ur.
Réðust á kirkju
Nokkrar þúsundir manna tóku
þátt í aðgerðunum og svöruðu með
því kalli samtaka, sem kalla sig
„Hreyfinguna til varnar spámannin-
um“. Réðst múgurinn raunar á önn-
ur hús, braut rúður í verslunum,
velti um bílum og réðst á kirkju
kristinna manna. Þegar kristnir íbú-
ar þorpsins Kahhaleh uppi í fjöllun-
um austur af Beirút fréttu af því,
tóku þeir til sinna ráða og stöðvuðu
alla umferð um þjóðbrautina milli
Beirút og Damaskus með brennandi
hjólbörðum. Sögðust þeir ekki
mundu sitja hjá, væri ráðist á
kirkjur.
Danska stjórnin segir, að Sýr-
landsstjórn beri alla ábyrgð á sendi-
ráðsbrunanum í Damaskus enda hafi
lögreglan ekki reynt að koma í veg
fyrir hann.
Eru nú flestir Danir og Norðmenn
að fara frá Sýrlandi og þeir hafa ver-
ið hvattir til að yfirgefa Líbanon
einnig. Þá eru þegnar ýmissa ann-
arra Evrópuríkja á leið þaðan og frá
öðrum íslömskum löndum.
Mótmæli í Istanbúl
Í Istanbúl í Tyrklandi reyndu um
300 öfgafullir þjóðernissinnar að
komast að dönsku ræðismannsskrif-
stofunum en lögreglan kom í veg fyr-
ir það. Annars staðar í borginni söfn-
uðust saman um 2.000 sjítar,
brenndu brúðu í líki Anders Fogh
Rasmussens, forsætisráðherra Dan-
merkur, og sögðust tilbúnir til að
fórna lífinu fyrir spámanninn.
Skopmyndirnar af Múhameð hafa
orðið mikið vatn á myllu alls kyns
öfgahreyfinga meðal múslíma og
keppast þær hver sem betur getur
við að hóta Dönum, Norðmönnum,
Frökkum, Hollendingum, Spánverj-
um og fleiri dauða og tortímingu. Á
það við um hreyfingar í Líbanon og
Írak, sem sumar tengjast hryðju-
verkasamtökunum al-Qaeda.
Danir og Norðmenn á leið
frá Mið-Austurlöndum
Kveikt í sendiráðum í Damaskus og ræðismannsskrifstofum í Beirút
AP
Eldtungur teygja sig út um glugga á dönsku ræðismannsskrifstofunni í
Beirút í Líbanon en mótmælendur unnu einnig mikil hervirki á öðrum
eignum og einnig kristinni kirkju.
Teheran. AP, AFP. | Íransstjórn ákvað í
gær að hætta samstarfi við Alþjóða-
kjarnorkustofnunina, IAEA, og
bannaði frekara skyndieftirlit á
hennar vegum. Var hún með því að
svara þeirri samþykkt IAEA að vísa
kjarnorkudeilunni við Íran til örygg-
isráðs Sameinuðu þjóðanna. Íranar
segjast þó enn vera tilbúnir til frek-
ari viðræðna.
Stjórn IAEA samþykkti á laugar-
dag að vísa deilunni til öryggisráðs-
ins en Mahmoud Ahmadinejad, for-
seti Írans, sagði í gær, að ákvarðanir
hennar eða öryggisráðsins skiptu
engu máli, Íranar myndu halda sínu
striki. „Þið vitið, að þið getið ekkert
gert,“ sagði hann um tilraunir vest-
rænna ríkja til að koma í veg fyrir, að
Íranar hefji framleiðslu á auðguðu
úrani, sem unnt er að nota í kjarn-
orkusprengjur.
Manouchehr Mottaki, utanríkis-
ráðherra Írans, sagði, að samþykkt
IAEA hefði ekkert gildi og ekki önn-
ur áhrif en þau, að Íranar myndu
hætta öllu samstarfi við hana. Tals-
maður utanríkisráðuneytisins sagði
þó, að Íranar væru eftir sem áður
reiðubúnir til viðræðna, til dæmis
um þá tillögu Rússa, að þeir sæju
Írönum fyrir auðguðu úrani fyrir
kjarnorkuver.
Ákveðnari aðgerðir
George W. Bush Bandaríkjafor-
seti sagði um ákvörðun IAEA, sem
var samþykkt með 27 atkvæðum af
35, að hún væri ekki endirinn á til-
raunum til samninga, heldur upphaf-
ið að nýjum og ákveðnari aðgerðum
til að koma í veg, að Íranar kæmu
sér upp kjarnavopnum.
Ehud Olmert, starfandi forsætis-
ráðherra Ísraels, sagði í gær, að
ákvörðun IAEA væri skref í rétta átt
en héldu Íranar áfram þeirri stefnu
sinni að geta framleitt kjarnavopn,
yrðu þeir látnir gjalda þess dýru
verði.
Íranar
hætta öllu
samstarfi
við IAEA
♦♦♦