Morgunblaðið - 10.03.2006, Page 18

18 FÖSTUDAGUR 10. MARS 2006 MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
L
uiz Inácio Lula da Silva, forseti
Brasilíu, kom á mánudag í fjög-
urra daga opinbera heimsókn til
Bretlands. Þykir heimsóknin til
marks um vaxandi mikilvægi
Brasilíu á alþjóðavettvangi, en sérfræðingar í
alþjóðamálum telja að áhrif landsins, sem er
stærsta og fjölmennasta ríki Rómönsku-
Ameríku, í heimsviðskiptum eigi aðeins eftir
að aukast.
Lula, sem kom vinstristjórn til valda árið
2002 í fyrsta skipti í meira en fjóra áratugi,
átti í gær fundi með Tony Blair, forsætisráð-
herra Bretlands, og Gordon Brown fjár-
málaráðherra þar sem rætt var um ýmsar
hliðar á samskiptum þjóðanna.
Að sögn Lulas samþykktu þeir Blair að
þrýsta á Alþjóðaviðskiptastofnunina (WTO)
um að stuðla að afnámi á ýmsum viðskipta-
höftum.
Kemur tilkynningin í aðdraganda fundar
sex-ríkja-hópsins svokallaða, sem sam-
anstendur af Ástralíu, Brasilíu, Evrópusam-
bandinu, Indlandi, Japan og Bandaríkjunum, í
London um helgina, þar sem svokallaðri
Doha-umferð viðræðna verður framhaldið.
Þykir mjög mikilvægt að samningamenn
hópsins komist að samkomulagi um að fella úr
gildi ýmis höft á viðskiptum, eigi hinar 143 að-
ildarþjóðir WTO að styðja við og fylgja eftir
slíkri samþykkt.
„Niðurstöðum metnaðarfullra samninga-
viðræðna myndi verða vart í meiri hagsæld,
fleiri störfum og auknu félagslegu réttlæti,“
sagði Blair við blaðamenn í gær.
Þá undirrituðu leiðtogarnir samninga um
samvinnu á sviði menntunar, vísinda og tækni.
Berst gegn fátækt
Í heimsókninni lagði Lula áherslu á að Blair
lýsti yfir stuðningi við tilraunir Brasilíu til að
fá Evrópusambandið og WTO til að draga úr
tollum og niðurgreiðslum í landbúnaði.
Ef þetta verður ekki gert telur forsetinn að
verið sé að segja „fátækustu þjóðunum að þau
muni halda áfram að vera fátæk næstu 30 ár“.
Um þessa áherslu sagði forsetinn á miðviku-
dag að eitt af meginmarkmiðunum með heim-
sókninni væri afnám ýmissa viðskiptahafta til
að lyfta fátækustu þjóðunum úr fátækt.
Sama dag lét Blair þau orð falla í þinginu að
hann myndi setja fram „mun metnaðarfyllri
áætlun“ til að hjálpa fátækum þjóðum.
Hitti fjölskyldu Menezes
Lula hitti í gær einnig fjölskyldu rafvirkjans
Jean Charles de Menezes, sem var skotinn til
bana af bresku lögreglunni 22. júlí sl. vegna
gruns um að hann væri hryðjuverkamaður, en
málið vakti mikla reiði og heitar tilfinningar í
Brasilíu.
Varpar mál Menezes nokkrum skugga á
heimsóknina, en lögfræðingar fjölskyldu hans
brugðust reiðir við þegar samtök yfirlög-
regluþjóna (ACPO) tilkynntu að þau hygðust
ekki breyta þeirri starfsreglu sinni að skjóta
grunaða sjálfsmorðsárásarmenn til bana í
neyð.
Neitaði Lula að gagnrýna bresk yfirvöld
vegna dauða Menezes, á meðan Blair lýsti yfir
dýpstu samúð stjórnvalda vegna atviksins.
Þykir mál Menezes, sem fluttist til London
til að safna fé fyrir fjölskyldu sína, um margt
táknrænt fyrir vandamál landsbyggðarinnar í
Suðaustur-Brasilíu, en samkvæmt fréttavef
BBC búa um 3 milljónir landsmanna erlendis,
flestir í leit að betra lífi.
Lula vék að þessari þróun í ávarpi í hátíð-
armálsverði Elísabetar II Englandsdrottn-
ingar í Buckinghamhöll á þriðjudag, þar sem
hann lofaði Bretland fyrir að vera „örugg
höfn“ fyrir landsmenn sína.
Geta aukið viðskipti enn frekar
Við þetta tækifæri sagði Englandsdrottning
að Brasilía væri „verðandi stórveldi“ og að
samskipti þjóðanna ættu „eftir að hafa vax-
andi afleiðingar fyrir íbúa beggja landa í fram-
tíðinni“.
Er talið að Bretar geti aukið viðskipti sín
við Brasilíu verulega og sagði Reubens Barb-
osa, fyrrverandi sendiherra landsins í London,
að „helstu Evrópuþjóðirnar eigi nú mjög góð
samskipti við Brasilíu og aðrar vaxandi þjóðir,
en að Bretar hafi setið hjá“.
Litlu munaði að endi væri bundinn á póli-
tískan feril Lula á síðasta ári vegna eins mesta
spillingarmáls í sögu landsins og var José Dir-
ceu, fyrrverandi skrifstofustjóri forseta lands-
ins, sviptur embætti í desember, eftir ásakanir
um að hann hefði mútað tilteknum þingmönn-
um.
Snerist málið um ásakanir á hendur Verka-
mannaflokknum, PT, flokki Lulas, þess efnis
að flokkurinn hefði mútað um 100 þingmönn-
um til að greiða tilteknum málum atkvæði.
Var jafnvel búist við að PT myndi klofna, en
Lula hafði einmitt lagt mikla áherslu á heið-
arlega stjórnarhætti þegar hann komst til
valda.
Þrátt fyrir að þetta mál hafi skaðað ímynd
Lulas er talið að hann eigi ágæta möguleika í
kosningunum í október, en samkvæmt grein
eftir Larry Rohter í dagblaðinu New York
Times var staða hans svo sterk fyrir hneyksl-
ismálið að stjórnarandstaðan átti erfitt með að
finna frambjóðanda sem var tilbúinn að bjóða
sig fram sem „lamb til slátrunar“.
Brasilía vaxandi viðskiptaveldi
Í heimsókn sinni til Bretlands hitti Lula
frammámenn í viðskiptalífinu, en Brasilía flyt-
ur út mikið af nautakjöti, sojavörum, sykri og
járngrýti. Þá hefur erlend fjárfesting í Bras-
ilíu farið vaxandi, en hlutabréfamarkaður
landsins er sá stærsti í álfunni.
Á þessum áratug hefur landið notið góðs af
mikilli eftirspurn eftir hrávörum, en gott
dæmi um útflutninginn er að í fyrra voru við-
skipti við útlönd hagstæð um sem nemur um
3.080 milljörðum króna.
Á síðustu þremur árum hefur hagvöxtur í
Brasilíu verið um 2,6 prósent að meðaltali á
ári, en sjálfur hefur Lula lagt áherslu á hægan
en stöðugan vöxt hagkerfisins og að draga úr
fátækt, á sama tíma og hann hefur gagnrýnt
framkvæmd nýfrjálshyggju í löndum Róm-
önsku-Ameríku.
Segja má að Lula hafi tekist að varðveita
stöðugleika, en Brasilía, sem er fjórða fjöl-
mennasta lýðræðisríki heims, er hægt og bít-
andi að hrista af sér það orðspor að vera þjóð
sem framfleytir sér með lánum.
Þorvaldur Gylfason, rannsóknarprófessor í
hagfræði við Háskóla Íslands, telur að Brasilía
geti orðið stórveldi ef vel er á málum haldið.
„Ef Brasilía breiðir út faðminn og stóreykur
viðskipti sín við aðrar þjóðir … þá getur landið
tekið stakkaskiptum á fáeinum áratugum og
skipað sér við háborðið í heimsbúskapnum,“
sagði Þorvaldur.
Ken Livingstone, borgarstjóri London, er
líka bjartsýnn á efnahagsþróun landsins og
telur að hagsæld London muni byggja á við-
skiptum við hraðvaxandi hagkerfi, á borð við
Brasilíu, Kína og Indland.
Hvetur til notkunar etanóls
Ýmis tækifæri leynast í innri markaði Bras-
ilíu, en alls eru íbúar landsins um 186 millj-
ónir, sem er svipað og samanlagður íbúafjöldi í
öllum öðrum löndum álfunnar.
Þá er landið mesti framleiðandi heims á et-
anóli og á fundi sínum með Blair lagði Lula
áherslu á að forsætisráðherrann hvetti aðrar
Evrópuþjóðir til að auka notkun etanóls sem
eldsneytis.
Hefðbundið eldsneyti skiptir þó meira máli í
utanríkisstefnu Lula, enda hefur hátt olíuverð
stóraukið þjóðartekjur í nágrannaríkjum á
borð við Bólivíu. Að auki er að finna um 11
milljarða fata af olíu í lögsögu Brasilíu og
landið því sjálfu sér nógt í þeim efnum. Á hinn
bóginn telur New York Times að skortur á
gasi hafi hamlað vexti brasilíska hagkerfisins.
Það er undir þessum kringumstæðum sem
að á næstu vikum þeir Lula, Hugo Cháves,
forseti Venesúela, og Néstor Kirchner, forseti
Argentínu, munu ræða frekar fýsileika þess að
leggja 8.000 km gasleiðslu frá Venesúela til
suðausturhluta álfunnar.
Samkvæmt tímaritinu The Economist er til-
lagan umdeild, en hún er talin runnin undan
rifjum vinstrimannsins Hugo Chávez og hafa
það markmið að beina sölu á gasi frá Banda-
ríkjunum, um leið og slík framkvæmd styrkti
samvinnu álfunnar enn frekar.
Fréttaskýring | Fundur forseta Brasilíu með forsætisráðherra Bretlands í vikunni þykir marka tíma-
mót í samskiptum ríkjanna. Baldur Arnarson fjallar um heimsóknina og mikilvægi hennar.
„Brasilía verðandi stórveldi“
Reuters
Luiz Inácio Lula da Silva, forseti Brasilíu, og Tony Blair, forsætisráðherra Bretlands, í gær.
STUÐNINGSMENN Jacobs Zuma, fyrrverandi varafor-
seta Suður-Afríku, mótmæla hér réttarhöldum yfir hon-
um fyrir utan dómhús í Jóhannesarborg í gær, á fjórða
degi réttarhaldanna. Zuma lýsti sig saklausan af
ákærum um að hafa nauðgað kunningjakonu sinni og
kvaðst hafa haft samræði við hana með fullu samþykki
hennar.
Á árum áður var Zuma löngum talinn líklegur arftaki
Thabos Mbekis, forseta landsins. Mbeki vék honum úr
embætti aðstoðarforseta í júní sl. vegna ásakana um
spillingu og fjármálamisferli. Stuðningsmenn Zuma telja
að ákærurnar á hendur honum séu runnar undan rifjum
andstæðinga hans, sem vilji koma í veg fyrir að hann taki
við af Mbeki þegar hann lætur af embætti árið 2009.
AP
Forsetaefnið ákært fyrir nauðgun
NOKKRIR af helstu stuðnings-
mönnum George W. Bush, forseta
Bandaríkjanna, í utanríkismálum
hafa viðurkennt að herförin í Írak
hafi mistekist. Þetta kemur fram í
grein Ruperts Cornwells í breska
dagblaðinu The Independent í gær.
Tekur Cornwell dæmi af ummæl-
um ýmissa áhrifamikilla fræði- og
fjölmiðlamanna í Bandaríkjunum,
sem hafa hingað til þótt standa þétt
við bakið á Bush í utanríkismálum,
um hvernig mistekist hafi að ná fram
markmiðunum með innrásinni í Írak.
Í fyrsta lagi vitnar Cornwell í
William F. Buckley yngri, sem er
þekktur íhaldsmaður og vinsæll
dálkahöfundur og sjónvarpsmaður,
ásamt því að hafa stofnað og ritstýrt
hinu hægrisinnaða The National Re-
view, um að „enginn geti efast um að
markmiðið með Írak hafi mistekist“.
Í öðru lagi þau orð hins þekkta
fræðimanns Francis Fukuyama,
sem vakti heimsathygli með bók
sinni „The End of History and the
Last Man“, þar sem rök voru færð
fyrir því að óhjákvæmilegt væri að
heimurinn þróaðist í átt til frjáls-
hyggju og lýðræðis, um að Írak hafi
tekið við af Afganistan sem „segul-
stál“ og þjálfunarbúðir fyrir stríðs-
menn í „heilögu stríði“.
Í væntanlegri bók snýst Fuku-
yama gegn fyrri áherslu á að snúa
einræðisríkjum í lýðræðisátt og boð-
ar nú þess í stað einskonar ný-
raunsæisstefnu í utanríkismálum.
Í þriðja lagi vísar Cornwell í þau
ummæli Richards Perles, eins nán-
asta ráðgjafa Bush í utanríkismálum
og yfirmanns hjá American Enter-
prise Institute, að ákvörðunin um
innrásina í Írak hafi verið rétt en að
mistekist hafi að fylgja henni eftir.
Í fjórða lagi þau orð Andrews Sul-
livans, fyrrverandi ritstjóra hins
hægrisinnaða New Republic, að
réttu viðbrögðin við innrásinni séu
„skömm og sorg“.
Í fimmta og síðasta lagi vitnar
Cornwell í George Will, hægrisinn-
aðan pistlahöfund hjá The Wash-
ington Post, um að þjóðirnar í „öx-
ulveldi hins illa“, Íran, Írak og
Norður-Kórea, séu „nú hættulegri
en þegar hugtakið var sett fram“.
Telur Cornwell að Henry nokkur
Kissinger gleðjist yfir stefnubreyt-
ingu Fukuyama, en nýfrjálshyggju-
menn hafa löngum haft ímugust á
raunsæisstefnu Kissingers.
Telja að herförin í
Írak hafi mistekist