Morgunblaðið - 24.03.2006, Blaðsíða 6

6 FÖSTUDAGUR 24. MARS 2006 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
www.expressferdir.is
Express Fer›ir, Grímsbæ,
Efstalandi 26, sími 5 900 100
Nánar á www.expressferdir.is
Fer›askrifstofa í eigu Iceland Express
VERÐ
87.900 kr.
79.900 kr.
LÚXUSFERÐ
TIL LONDON OG PARÍSAR
9.–14. JÚNÍ
Ferð sem sameinar menningu,
fróðleik og sögu enda hafa fáar
borgir upp á jafn mikið að bjóða og
þessar sígildu heimsborgir. Tveir
dagar í London og þrír í París.
Gönguferð, leikhús og heilsdagsferð
til Stonehenge og Bath, „ítölskustu“
borgar Englands. Farið til Parísar
með Eurostar-hraðlestinni og gist á
hóteli í miðborginni. Skoðunarferð,
kvöldsigling á Signu, gönguferðir o.fl.
Fararstjóri: Lilja Hilmars.
INNIFALI‹: Flug með sköttum, gisting
á góðum hótelum í London og París
með morgunverði, akstur til og frá
flugvelli og hóteli í London, heilsdags-
skoðunarferð á Englandi, aðgangseyrir
á söfn, ferð til Parísar með Eurostar-
hraðlestinni og íslensk fararstjórn.
Sérverð fyrir þá sem greiða með MasterCard
HÆSTIRÉTTUR þyngdi í gær
refsingu yfir frönskum manni sem
tók dóttur sína frá barnsmóður sinni,
sem fór með forsjá dótturinnar, og
fór með hana til Frakklands árið
2001. Var maðurinn dæmdur í 10
mánaða fangelsi, skilorðsbundið í tvö
ár, og þyngdi Hæstiréttur þar með
dóm Héraðsdóms Reykjavíkur um
fjóra mánuði.
Hæstiréttur staðfesti miskabætur
sem manninum hafði verið gert að
greiða barnsmóður sinni, samtals
500 þúsund krónur auk vaxta og
dráttarvaxta, auk þess sem mannin-
um var gert að greiða allan sakar-
kostnað, samtals 1.048.240 krónur,
auk málsvarnarlauna verjanda síns,
996.000 krónur.
Móður stúlkunnar, og fyrrverandi
eiginkonu dæmda, var úrskurðuð
forsjá hennar til bráðabirgða í hér-
aðsdómi sumarið 2001. Í byrjun
september það sama ár kærði konan
fyrrverandi eiginmann sinn fyrir að
nema dóttur þeirra á brott og fara
með hana úr landi. Maðurinn hafði
fengið leyfi til að hafa dóttur sína hjá
sér í fjóra daga, en í stað þess að
skila henni til móður sinnar fór hann
með dóttur sína til Frakklands. Móð-
irin fór til Frakklands í mars 2002 og
flutti dóttur sína með sér til Íslands.
Í dómi Hæstaréttar kemur fram
að maðurinn haldi því fram að hon-
um hafi verið nauðugur sá kostur að
fara með barn sitt til Frakklands.
Gögn bendi ennfremur til þess að
„andlegu ástandi barnsins hafi verið
áfátt“ þegar það sætti læknisskoðun
í Frakklandi. Það segir Hæstiréttur
að geti þó ekki leyst manninn undan
ábyrgð vegna málsins.
Dóm Hæstaréttar kváðu upp
hæstaréttardómararnir Árni Kol-
beinsson, Jón Steinar Gunnlaugsson
og Ólafur Börkur Þorvaldsson.
Sveinn Andri Sveinsson hrl. var
verjandi dæmda, en Ragnheiður
Harðardóttir vararíkissaksóknari
flutti málið fyrir ákæruvaldið.
Dómur þyngdur yfir manni sem tók dóttur frá barnsmóður
Dæmdur í 10 mánaða
skilorðsbundið fangelsi
PERSÓNUVERND telur að trygging-
arfélögum sé óheimilt að afla upplýs-
inga um ættgenga sjúkdóma þeirra sem
óska eftir að kaupa persónutryggingar,
eins og líftryggingar og sjúkdómatrygg-
ingar. Að þessari niðurstöðu komst
embættið síðastliðið haust og hefur
ítrekað þá afstöðu í framhaldi af at-
hugasemdum sem tryggingarfélögin
gerðu í þessum efnum. Tryggingar-
félögunum hefur verið gerð grein fyrir
því og einnig viðskiptaráðherra og for-
manni efnahags- og viðskiptanefndar
Alþingis, en embættið telur óvissu í
þessum efnum mjög bagalega.
Persónuvernd byggir niðurstöðu sína
á 2. mgr. 82 gr. laga um vátryggingar,
en þar segir: „Þrátt fyrir ákvæði 1. mgr.
er félaginu óheimilt, fyrir eða eftir gerð
samnings um persónutryggingu, að
óska eftir, afla með einhverjum öðrum
hætti, taka við eða hagnýta sér upplýs-
ingar um erfðaeiginleika manns og
áhættu á því að hann þrói með sér eða
fái sjúkdóma. Félaginu er einnig óheim-
ilt að óska eftir rannsóknum sem teljast
nauðsynlegar til þess að kostur sé á að
fá slíkar upplýsingar. Framangreint
bann gildir þó ekki um athugun á núver-
andi eða fyrra heilsufari mannsins eða
annarra einstaklinga.“
Fjármálaeftirlitið telur hins vegar að
þessi málsgrein laganna komi ekki í veg
fyrir að tryggingarfélög óski upplýsinga
um fjölskyldusögu, eins og fram kemur
hér til hliðar.
Undantekning frá bannreglunni
Persónuvernd bendir á að í ofanrit-
aðri lagagrein sé um skýra bannreglu að
ræða og að athugasemdir við umrædda
grein geti ekki haft það vægi að þau víki
til hliðar skýru orðalagi lagatextans í
þessum efnum.
Síðar segir: „Þótt í ákvæðinu segi að
bannreglan gildi ekki um athugun á nú-
verandi eða fyrra heilsufari mannsins
eða annarra einstaklinga verður að hafa
í huga að hér er um að ræða undantekn-
ingu frá bannreglunni. Undantekning-
unni sé fyrst og fremst ætlað að tryggja
að tryggingarfélög megi afla upplýsinga
til að meta fyrra eða núverandi heilsufar
umsækjanda með samþykki hans.
Ákvæðið er undantekning frá bannreglu
en undantekningarreglur ber að jafnaði
að skýra þröngt og getur vart talist
tækur lögskýringarkostur að skýra
undantekningarákvæði á þann veg að
það útrými meginreglu. Persónuvernd
fær því ekki séð að ákvæðið hafi að
geyma sjálfstæða heimild til vinnslu
persónuupplýsinga í skilningi 2. tölul. 1.
mgr. 9. gr. laga nr. 77/2000 um persónu-
vernd og meðferð persónuupplýsinga,
þ.e.a.s. heimild til öflunar upplýsinga
um aðra en umsækjanda um tryggingu
án þeirra samþykkis.“
Óheimilt að
afla upplýs-
inga um
ættgenga
sjúkdóma
FJÁRMÁLAEFTIRLITIÐ hefur
ekki séð ástæðu til þess að gera at-
hugasemdir við að tryggingarfélög
óski upplýsinga um heilsufar og
þar á meðal fjölskyldusögu þess
sem óskar eftir persónutryggingu
eins og líf- eða sjúkdómatryggingu.
Að óbreyttu hefur eftirlitið heldur
ekki í hyggju að gera slíkar at-
hugasemdir, en það gæti þurft að
taka til athugunar verklag trygg-
ingarfélaga við úrvinnslu upplýs-
inga um heilsufar.
Þetta kemur meðal annars fram í
dreifibréfi Fjármálaeftirlitsins til
líftryggingarfélaga vegna upplýs-
ingaöflunar við töku persónutrygg-
inga og ný lög um vátrygginga-
samninga sem tóku gildi um
síðustu áramót, en Persónuvernd
Fjármálaeftirlitið segir jafn-
framt að það hafi kannað ástand í
þessum málum hjá systurstofnun-
um á hinum Norðurlöndunum.
Danska fjármálaeftirlitið hafi upp-
lýst að heimilt sé að upplýsa um
fjölskyldusögu við töku persónu-
trygginga, en í Noregi sé að finna
takmarkanir í sérlögum þar sem
bannað sé að nota erfðafræðilegar
upplýsingar utan heilbrigðiskerfis-
ins. Þannig sé bannað að spyrja um
erfðafræðirannsóknir eða kerfis-
bundna kortlagningu á erfðasjúk-
dómum í fjölskyldu.
Loks bendir Fjármálaeftirlitið á
að samkvæmt lögunum geti ráð-
herra sett reglugerð með nánari
reglum um upplýsingaskyldu í
þessum efnum og ef til vill þurfi
slíka reglugerð með fyllri fyrir-
mælum um réttarstöðu aðila við
töku persónutrygginga.
dómatryggingu og eftir atvikum
upplýsinga um heilsufar náinna
skyldmenna hans. Það geti verið
liður í að meta áhættu trygging-
arfélagsins og upplýsingar um
sjúkdóma náinna skyldmenna geti
gefið tilefni til frekari athugunar á
heilsufari þess sem óski eftir vá-
tryggingunni.
„Því má halda fram að umsækj-
anda um persónutryggingu sé í
ákveðnum tilvikum skylt að upp-
lýsa um sjúkdómssögu náinna fjöl-
skyldumeðlima þrátt fyrir að hann
sé ekki spurður sbr. 1. gr. 82. gr.
laganna þar sem fram kemur að
„vátryggingartaki, og eftir atvikum
vátryggður, skal einnig að eigin
frumkvæði veita upplýsingar um
sérstök atvik sem hann veit, eða
má vita, að hafa verulega þýðingu
fyrir mat félagsins á áhættu“,“ seg-
ir ennfremur.
gerði á síðasta ári úttekt á vinnslu
persónuupplýsinga hjá tilteknum
líftryggingarfélögum. Fram kemur
að Fjármálaeftirlitið hafi átt við-
ræður við Persónuvernd nýverið
vegna þessa, en það muni ekki gera
úttekt Persónuverndar að umtals-
efni heldur leggja áherslu á heim-
ildir vátryggjenda til þess að afla
persónuupplýsinga á grundvelli
laga um vátryggingasamninga og
vátryggingastarfsemi.
Rétt og tæmandi svör
Fjármálaeftirlitið segir að mik-
ilvægt sé að sá sem óski eftir per-
sónutryggingu veiti rétt og tæm-
andi svör við spurningum
tryggingarfélags og að mikilvægt
sé að tryggingarfélag óski upplýs-
inga um þá áhættu sem fyrir hendi
sé hverju sinni, þ.á.m. um heilsufar
þess sem óskar eftir líf- eða sjúk-
Dreifibréf Fjármálaeftirlitsins til líftryggingarfélaga
Gerir ekki athugasemdir við
spurningar um fjölskyldusögu
Eftir Hjálmar Jónsson
hjalmar@mbl.is
RAGNAR Kvaran, flugstjóri hjá Cargolux,
og Einar Dagbjartsson, flugstjóri hjá Ice-
landair, lentu Cessna 180-flugvél á flugvelli í
landi Úlfarsfells í gær. Þar er nú undirbún-
og flugu og lentu nokkrum sinnum í rokinu
á flugvellinum við Úlfarsfell. Völlurinn er
mjög stuttur og notaður af Fisfélagi Reykja-
víkur.
ingur kominn á fullt vegna nýbygginga á
svæðinu.
Er t.d. byrjað að leggja vegi. Báðir eru
Ragnar og Einar í flugstjóraklúbbnum Þyt
Morgunblaðið/RAX
Lent við rætur Úlfarsfells