Morgunblaðið - 24.03.2006, Blaðsíða 26

26 FÖSTUDAGUR 24. MARS 2006 MORGUNBLAÐIÐ
MINNSTAÐUR
Borgarnes | Verkalýðsfélag Borg-
arness varð 75 ára þann 22. mars og
af því tilefni ákvað stjórn félagsins
að láta samfélagið njóta þess, í stað-
inn fyrir að efna til hátíðahalda. Á
afmælisdaginn var tilkynnt hver
fengi „afmælispakkann“ en mikil
leynd hafði hvílt yfir því. Sveinn G.
Hálfdanarson formaður Verkalýðs-
félagsins sagði við athöfnina að
stjórnin hefði verið einhuga um að
þörfin væri mest í málefnum eldri
borgara.
Hann sagði að þess vegna hefði
verið ákveðið að gefa Dvalarheimili
aldraðra í Borgarnesi 5 milljónir til
þess að styðja við endurbætur á hús-
inu eða nýbyggingu. Sveinn lét þess
getið að elsti hluti hússinn væri orð-
inn 35 ára og að áherslur í mál-
efnum aldraðra væru aðrar í dag en
voru á þeim tíma er húsið var byggt.
Nú byggi fólk lengur heima en áður
og nyti heimilishjálpar eða heima-
hjúkrunar og kæmi þar með eldra
inn á Dvalarheimilið. Það þýðir að
Dvalarheimilið hefur í auknum
mæli orðið að hjúkrunarheimili.
„Kröfur fólks í dag eru enn-
fremur aðrar og meiri en þær voru
áður,“ sagði Sveinn, „og vill Verka-
lýðsfélagið með þessari gjöf hvetja
til þess að aðstaða heimilisfólks og
starfsfólks verði eins og best ger-
ist.“
Fjárframlagið sem um ræðir hef-
ur verið lagt inn á sparisjóðsbók og
verður afhent þegar framkvæmdir
hefjast, í síðasta lagi í árslok 2007.
Sveinn hvetur önnur fyrirtæki og
stofnanir til að taka höndum saman
og styðja við Dvalarheimilið svo að
nauðsynlegar úrbætur geti orðið
sem fyrst.
„Styrkir okkur á allan hátt“
Margrét Guðmundsdóttir fram-
kvæmdastjóri Dvalarheimilisins
sagði daginn vera mikinn ánægju-
og hátíðisdag og að gjöf Verkalýðs-
félagsins væri höfðingleg. „Þetta
styrkir okkur á allan hátt og eflir
bjartsýni, og verður vonandi til þess
að koma okkar dvalarheimili í það
form sem við viljum.“
Margrét segir heimilismenn vera
52 talsins, þar af séu tuttugu hjúkr-
unarpláss og alltaf aukist þörfin fyr-
ir hjúkrun. Þess vegna hafi lengi
verið í undirbúningi að stækka og
byggja við heimilið og liggi mikil
vinna að baki í skipulagsvinnu. „Um
tíma stóð til að við fengjum efri hæð
heilsugæslunnar, en nú er ljóst að af
því verður ekki. Mikilvægt er að
hafa þessa aðstöðu á sama svæðinu,
þ.e. heilsugæsluna, þarna er íbúða-
blokk fyrir aldraða þar sem fé-
lagsstarfið er á fyrstu hæðinni, og
parhús með íbúðum fyrir eldri borg-
ara. Búið er að teikna viðbyggingu
á bakvið blokkina og nýjustu fréttir
herma að bæjarverkfræðingi hefur
verið falið að huga að deiliskipu-
lagi.“
Margrét segist vonast til þess að
stuðningur Verkalýðsfélagsins
verði til þess að flýta málinu og seg-
ir ánægjulegt að eiga stuðning og
hug góðs hóps að baki.
Eldri borgarar fá gjöfina
Morgunblaðið/ Guðrún Vala
Ánægð Margrét Guðmundsdóttir, framkvæmdastjóri Dvalarheimilisins, og
Sveinn G. Hálfdánarson, formaður Verkalýðsfélags Borgarness.
Eftir Guðrúnu Völu Elísdóttur
Verkalýðsfélag
Borgarness gefur
Dvalarheimilinu
afmælisveisluna
Húsavík | Frelsið, söngleikur eftir
þá Gunnar Skúla Hervarsson og
Flosa Einarsson, var settur á svið í
sal Borgarhólsskóla á dögunum.
Það var tómstundasmiðjan Keldan
sem stóð að sýningunni og komu
leikarar úr 10. bekk skólans. Alls
komu um fjörutíu manns að sýning-
unni, og sagði leikstjórinn, Jóhann
Kr. Gunnarsson, það hafa verið
magnaðan hóp.
Söngleikurinn Frelsi hefur að
geyma mjög þarfan boðskap sem á
sérstaklega vel við um þessar
mundir. Umræða um einelti í skól-
um og á vinnustöðum hefur stig-
magnast undanfarin ár og fólk er
að verða æ meir meðvitað um
vandamálið. Frelsi getur átt sér
stað í hvaða plássi sem er úti á
landi árið 2010, tölvutæknin hefur
leyst kennarana af hólmi en gild-
ismat unga fólksins virðist lítið
breytast. Símar, flott föt og rétta
útlitið virðist rokka á milli efstu
sætanna í forgangsröðuninni hjá
unglingunum. auðveldasta leiðin
ekki alltaf sú besta.
Einungis var hægt að sýna Frelsi
fimm sinnum og var það ávallt gert
fyrir fullum sal. Á þessar fimm sýn-
ingar mættu því tæplega fimm
hundruð og fimmtíu manns sem var
framar björtustu vonum en hagn-
aður af sýningunni fer í ferðasjóð
tíundu bekkinga sem hyggja á út-
skriftarferð í vor.
Söngleikurinn
Frelsið sýndur
Morgunblaðið/Hafþór
Frelsi Dagmar Pálsdóttir, Þórunn
Torfadóttir, Elfar Árni Að-
alsteinsson og Snædís Birna
Björnsdóttir sjást hér í hlutverkum
sínum í Frelsi.
LANDIÐ
AKUREYRI
Í dagsins önn
Náttúrulegt B-vítamín ásamt magnesíum
og C-vítamíni í jurtabelgjum
PÓSTSENDUM
www.simnet.is/heilsuhorn
Glerártorgi, Akureyri, sími 462 1889,
fæst m.a. í
Lífsins Lind í Hagkaupum,
Maður Lifandi Borgartúni 24,
Árnesapóteki Selfossi,
Yggdrasil Skólavörðustíg 16, Fjarðarkaupum,
Lyfjaval Hæðasmára og Þönglabakka,
Lífslind Mosfellsbæ, Stúdíó Dan Ísafirði
Sýningarlok | Nú fer hver að verða síð-
astur að sjá sýningu Hlyns Hallssonar í
Jónas Viðar Gallery á Akureyri en henni
lýkur á laugardag. Hlynur sýnir 14 texta-
ljósmyndir sem eru nokkurskonar dagbók
eða myndaalbúm.
Fyrirlestur | Þóra Kristjánsdóttir list-
fræðingur flytur fyrirlestur um „Myndlist-
armenn fyrri alda á Íslandi“ í dag, föstu-
daginn 24. mars, kl. 14.50 í Ketilhúsinu.
Allir eru velkomnir.
SVIFRYK fór yfir heilsuverndarmörk á Ak-
ureyri í alls 13 daga á tímabilinu frá 1. janúar
síðastliðnum til 20. febrúar. Íslendingar hafa
gengist undir samþykkt Evrópusambandsins,
en hún gerir ráð fyrir að á árinu 2010 megi
loftmengun ekki fara yfir viðmiðunarmörk
sem sett hafa verið í þessum efnum nema 7
daga á ári, þ.e. að svifryk fari ekki yfir 50
míkrómetra á sólarhring að meðaltali.
Þegar svifryk fer yfir viðmiðunarmörk er
astmasjúklingum, hjarta- og lungnasjúkling-
um ráðlagt að halda sig innandyra, það ættu
börn líka að gera og skokkarar gætu fundið til
óþæginda af völdum ryksins sem þeir anda að
sér í heilsubótarhlaupinu.
Yfir mörkum í 35 daga af 75
Þær Kristín Sigfúsdóttir og Sóley Jón-
asdóttir gerðu mælingar á andrúmslofti á Ak-
ureyri á liðnu ári með færanlegri mælistöð
sem staðsett var við fjölförnustu gatnamót
bæjarins, Glerárgötu og Tryggvabraut og
stóðu þær yfir í 7 daga.
Svifryk mældist yfir heilsuverndarmörkum
í 35 daga á því tímabili. Mælingarnar voru
hluti af MA-ritgerð þeirra í umhverfisfræðum
um hönnun umhverfisvísa fyrir Akureyrarbæ
bæði hvað varðar andrúmsloft og neysluvatn.
Tilgátan var sú að ástand í þessum efnum
stæðist viðmið um heilsuverndarmörk. Það
reyndist rétt hvað neysluvatnið varðar, en
annað kom á daginn þegar andrúmsloftið var
kannað.
„Umhverfismál verða oft ekki spennandi,
eða ná ekki til fólks fyrr en þau verða að
heilsufarsvandamáli,“ segir Sóley „maður
hafði í raun ekki gert sér í hugarlund að
ástandið væri með þessum hætti hér í bænum,
þar sem sagt er: Akureyri, öll lífsins gæði.“
Mikið svifryk á Akureyri getur átt sér marg-
víslegar skýringar segja þær, fjörðurinn er
þröngur, staðviðri mikil, lega bæjarins er
þannig að svifrykið hreinlega lokast inni. Þá
er umferð mikil og vaxandi, notkun nagla-
dekkja almenn að vetrinum, sandur borinn á
götur í töluverðum mæli að vetrinum, umferð
flugvéla er mikil og þá hafi siglingar skemmti-
ferðarskipa að sumarlagi sitt að segja einnig.
Loks nefna þær að þungaflutningar hafi vaxið
mikið undanfarin misseri í gegnum bæinn,
m.a. að næturlagi, flutningabílar séu þá á
ferðinni t.d. austur á land með aðföng vegna
stórframkvæmda í fjórðungnum. Allt þetta
hafi aukið álag í för með sér í þessum efnum,
þe. hversu mikið svifrykið er.
Þær stöllur benda á að niðurstaðan ætti að
kalla fram félagsleg viðbrögð í samfélaginu.
Meðal þess sem þær athuguðu í rannsókn
sinni var umferð á Akureyri, þar á meðal
ferðamáti grunnskólabarna til og frá skóla,
umferð fullorðinna til og frá vinnu og enn
fremurdaglegt umferðarflæði til og frá Ak-
ureyri að morgni dags.
Tæp 80% fullorðinna á bíl í vinnuna
Fram kemur að um 20% barna í 3. til 10.
bekk grunnskóla er ekið í skólann á morgn-
ana. Um helmingur þeirra er þó í innan við 5
mínútna göngufæri frá skóla og 80% hópsins
eru skemur en 10 mínútur að ganga í skólann.
Um þriðjungur skólabarna er á bilinu 6-10
mínútur að ganga í skóla frá heimili sínu. Þá
leiddi rannsókn þeirra einnig í ljós að 79%
fullorðinna nota bifreið til að koma sér í vinn-
una, um 21% gengur, hjólar eða notar stræt-
isvagn.
„Strætó virðist ekki vera valkostur,“ segir
Kristín. „Fólki finnst svo stutt að fara, að ekki
borgi sig að taka strætó.“ Hún kveðst vilja
prófa að útfæra almenningssamgöngur á ann-
an hátt en nú er gert, t.d. að bjóða upp á
ókeypis ferðir með vögnunum. Athuga hvort
það muni leiða til meiri notkunar þeirra og
þar með minni umferð einkabíla sem þýði
minni mengun í bænum. „Ég velti oft fyrir
mér af hverju t.d. framhaldsskólanemar noti
ekki strætisvagna í meira mæli en þeir gera,
mjög margir þeirra reka einkabíl og kostn-
aðurinn er um hálf milljón á ári.“
Þær Kristín og Sóley kváðust ekki hafa
skoðað nánar annan akstur foreldra með börn
sín, t.d. varðandi iðkun íþrótta eða í tóm-
stundastarf. „En við vitum að það er mjög
mikið um alls konar skutl að ræða með börn
til og frá,“ segja þær. „Við erum að ala upp
vissan aumingjaskap með þessari stöðugu
keyrslu, ala upp kynslóð sem ekki getur náð
sér í mjólkurpott án þess að ræsa fyrst til
þess bíl. Það er eins og fólk vilji helst ekki
ganga nema á traðkmyllum líkamsrækt-
arstöðvanna,“ segir Kristín.
Samkeppni milli skóla og vinnustaða
Þær benda einnig á að miklar tafir skapist í
morgunumferðinni vegna aksturs með skóla-
börnin, fjöldi bifreiða mali í lausagangi á með-
an verið er að hleypa börnunum úr bílunum
með tilheyrandi töfum og mengunarskýjum.
Nauðsynlegt sé að vekja fólk til vitundar um
þessi mál, átaks sé þörf í að fá bæði börn og
fullorðna til að nota tvo jafnfljóta til að koma
sér í og úr skóla og vinnu. „Það er staðreynd
að fólk verður hressara þegar það mætir á
sinn vinnustað hafi það gengið, verið úti þó
ekki sé nema í 10 mínútur.“ Þær velta upp
þeirri hugmynd að koma á eins konar sam-
keppni á milli skóla og vinnustaða, verðlauna
þá sem hafa flesta innan sinna raða sem t.d.
ganga eða hjóla í skólann og vinnuna. „Það er
ljóst að eitthvað þarf að gera, við verðum með
einhverjum ráðum að draga úr þessari miklu
notkun einkabílanna.“
Lúxusvandamál
Einn af helstu kostum þess að búa á Ak-
ureyri að mati bæjarbúa, og hefur það komið í
ljós í Gallup könnun, er hversu stutt sé milli
staða. Þá sé talið í svonefndum Evrópuvísi að
einn af kostum þess að búa í tiltekinni borg
eða bæ sé sá að hafa kost á því að ganga úr og
í vinnu, það þyki lúxus, segja þær og bæta við:
Það sem við er að eiga hér, aukin mengun
vegna útblásturs og svifryks af völdum vax-
andi umferðar og heilsuvandi tengdur hreyf-
ingarleysi, er það sem kalla má lúxusvanda-
mál.
Svifryk alloft yfir heilsuverndarmörkum á Akureyri
Ölum upp vissan
aumingjaskap með
stöðugum akstri
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
Of mikið svifryk Þær Kristín Sigfúsdóttir, til
vinstri, og Sóley Jónasdóttir settu upp fær-
anlega mælistöð við Glerárgötu, mældu þar í
75 daga á liðnu ári og niðurstaðan var sú að
svifryk fór yfir viðmiðunarmörk í 35 daga.
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
Hættulegt horn Um 25 þúsund bílar aka
um Glerárgötu á sólarhring. Á þessu horni,
á mótum hennar og Þórunnarstrætis, verða
flest óhöpp.