Morgunblaðið - 19.08.2006, Blaðsíða 6

FÓLK sem hyggst sækja um at-
vinnu- og dvalarleyfi hér á landi skil-
ar umsóknum sínum til Útlendinga-
stofnunar sem skoðar hvort
forsendur séu til þess að veita dval-
arleyfi, að sögn Ragnheiðar Böðvars-
dóttur, forstöðumanns leyfasviðs
stofnunarinnar. „Við skoðum dvalar-
leyfisumsóknina og ef viðkomandi
uppfyllir skilyrði laga fyrir útgáfu
dvalarleyfis þá samþykkjum við dval-
arleyfisumsóknina með fyrirvara um
samþykki Vinnumálastofnunar á út-
gáfu atvinnuleyfis,“ segir hún. Ragn-
heiður segir að þegar fólk komi hing-
að á grundvelli hjúskapar fái það
dvalarleyfi á grundvelli hans. „Ef
hjúskapur er ekki lengur fyrir hendi
eru ekki lengur forsendur fyrir
áframhaldandi útgáfu þessarar teg-
undar leyfis. Þá í mörgum tilfellum
hefur viðkomandi sótt um atvinnu- og
dvalarleyfi. Í þeim tilfellum sem þeim
hefur verið synjað er forsenda fyrir
útgáfu dvalarleyfis brostin þar sem
framfærsla er ekki lengur fyrir
hendi,“ segir Ragnheiður.
Um afgreiðslu umsókna hjá Út-
lendingastofnun segir Ragnheiður að
stofnunin geri sér fullkomlega grein
fyrir því að á bak við hverja umsókn
séu einstaklingar og miklir hagsmun-
ir í húfi. „Að sjálfsögðu eru málin allt-
af skoðuð og ákvarðanir teknar með
tilliti til aðstæðna,“ segir hún.
Orðið erfiðara fyrir fólk
utan EES-ríkjanna
Baldur Aðalsteinsson, verkefna-
stjóri í atvinnuleyfum hjá Vinnu-
málastofnun, segir stofnunina fara
eftir reglum sem henni hafi verið
settar en þær kveði á um að fólk frá
Evrópska efnahagssvæðinu hafi for-
gang fram yfir fólk frá þriðju ríkjum
þegar sótt er um atvinnuleyfi hér á
landi. Á þetta hafi stjórnvöld lagt ríka
áherslu frá því í september í fyrra en
þá var m.a. verklagi breytt og um-
sóknarferlið einfaldað fyrir ný aðild-
arríki ESB. „Þá var farið í það og
jafnt og þétt hefur þetta orðið erf-
iðara fyrir þá sem eru utan EES,“
segir Baldur. 1. maí í ár hafi vinnu-
markaðurinn verið opnaður fólki frá
átta nýjustu aðildarríkjum ESB og
þá hafi forgangur EES-borgara verið
ítrekaður. „Angi af þessu er sá að það
er mun erfiðara fyrir þá sem eru utan
EES að fá atvinnuleyfi,“ segir hann.
Oft sé um verkamannastörf að ræða
og þá sé hugsunin sú að hægt sé að fá
verkamenn frá Evrópska efnahags-
svæðinu til að sinna þeim. Ekki þurfi
að leita út fyrir þessi lönd vegna
slíkra starfa.
Um mál útlendinga sem hafa verið
giftir íslenskum ríkisborgurum í
stuttan tíma og lagt stund á atvinnu
hér á landi en svo skilið við makann,
segir Baldur að í raun sé staða þeirra
sú sama og staða annarra einstak-
linga sem aldrei hafa komið til lands-
ins og eru að sækja um atvinnu- og
dvalarleyfi í fyrsta sinn. „Einstak-
lingur sem kemur í gegnum giftingu
við Íslending fær atvinnuréttindi í
dvalarleyfinu. Við skilnað þarf hann
að sækja um tímabundið atvinnuleyfi
og þá er það fyrsta leyfi því viðkom-
andi hefur ekki fengið svona leyfi áð-
ur,“ segir Baldur. Hann segir að fólk
sem er eldra en 24 ára fái mikil rétt-
indi við að giftast íslenskum ríkis-
borgara. „En á móti kemur að ef
hjónabandið varir stutt ertu í sömu
stöðu og einstaklingur sem ekki hef-
ur komið hingað,“ segir hann.
Baldur segir að langflestar synjan-
ir á atvinnuleyfi séu vegna fólks sem
aldrei hefur komið til landsins og er
utan EES. „Samt er eitthvað um að
fólk sem sækir um atvinnuleyfi hafi
verið gift og síðan skilið. Hér er líka
um að ræða námsmenn, au-pair og
fleiri,“ segir hann. Sá hópur sem sé
synjað um atvinnuleyfi eftir að hafa
dvalist í nokkuð langan tíma í landinu
sé hins vegar ekki stór.
Morgunblaðið/Sverrir
Alþjóðahúsið skoðar nú mál sex kvenna frá ríkjum utan EES sem hafa leitað eftir aðstoð vegna atvinnu- og dval-
arleyfismála, eftir að hafa yfirgefið íslenska eiginmenn sína. Réttarstaða þeirra er veik vegna breytinga á lögum.
Ákvarðanir teknar
með tilliti til aðstæðna
6 LAUGARDAGUR 19. ÁGÚST 2006 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Golden Sands í Búlgaríu hefur sannarlega
slegið í gegn hjá Íslendingum. Terra Nova
býður nú síðustu sætin í ágúst á ótrúleg-
um kjörum. Gríptu tækifærið og skelltu þér
til þessa vinsæla sumarleyfisstaðar sem
býður þín með frábæra
strönd, einstakt loftslag,
ótæmandi afþreyingarmöguleika, fjölbreytta veitingastaði og fjörugt
næturlíf. Þú bókar sæti og 4 dögum fyrir brottför færðu að vita hvar þú
gistir.
Kr. 29.990
Netverð á mann. m.v. 2 fullorðna í
hótelherbergi í viku. Súpersólartilboð
24. ágúst.
Súpersól til
Búlgaríu
24. ágúst
frá kr. 29.990
Síðustu sætin
Skógarhlíð 18 – 105 Reykjavík – sími 591 9000
Akureyri – sími 461 1099 • Hafnarfirði – sími 510 9500
www.terranova.is
- SPENNANDI VALKOSTUR
MÁL sex kvenna sem eru frá ríkjum utan EES-
svæðisins og hafa leitað eftir aðstoð vegna at-
vinnu- og dvalarleyfismála, eftir að hafa yfirgef-
ið íslenska eiginmenn sína, eru til skoðunar hjá
Alþjóðahúsi, að sögn Margrétar Steinarsdóttur,
lögfræðings Alþjóðahúss. Í Morgunblaðinu í
gær var haft eftir Gerði Gestsdóttur, verkefna-
stjóra hjá Alþjóðahúsi að fólki væri neitað um
endurnýjun atvinnuleyfa og það sent heim þó að
það væri vel liðið af atvinnurekendum sem vildu
hafa það áfram í starfi. Nefndi hún sérstaklega
mál erlendrar konu sem hefði skilið við íslensk-
an mann sinn vegna heimilisofbeldis og fengi
ekki leyfi til að vera hér áfram.
Margrét segir mál
kvennanna sex misjöfn og
mislangt á veg komin. Allar
eigi konurnar þó sameigin-
legt að hafa verið beittar of-
beldi af einhverju tagi í
hjónabandinu. Einni
kvennanna hafi þegar verið
vísað úr landi. Sú kona var
beitt líkamlegu ofbeldi og
leitaði á slysadeild vegna
áverkanna og er lögfræð-
ingur slysadeildar að undirbúa líkamsárásar-
kæru á hendur fyrrverandi eiginmanni konunn-
ar, að sögn Margrétar.
Margrét segir brýnt að umræða um þessi mál
fari fram hér á landi. „Auðvitað þarf það að vera
þannig að konur geti sýnt fram á einhvers konar
ofbeldi og þá ekkert endilega með skýrslum um
líkamsmeiðingar,“ segir hún. Í sumum tilfellum
sé um andlegt ofbeldi, þvinganir eða fjárkúgun
að ræða og þetta geti fólk sem þekki til
kvennanna gjarnan staðfest.
Eiginmenn fengið vopn í hendur
Margrét segir að sú ákvörðun íslenskra
stjórnvalda að veita borgurum EES-ríkja for-
gang fram yfir fólk utan svæðisins þegar kemur
að veitingu atvinnuleyfa hafi gert að verkum að
eiginmenn kvenna sem ekki eru frá EES-ríkj-
unum hafi nú ákveðið vopn í höndum. Þeir geti
gefið konunum til kynna að lúti þær ekki vilja
þeirra geti þeir séð til þess að þeim verði vísað
úr landi. „Þetta er vopn sem áður var ekkert svo
virkt vegna þess að Útlendingastofnun sýndi
þessum málum gjarnan skilning og skoðaði mál-
in mjög vel. Ég útskýrði yfirleitt aðstæður
kvennanna og þær fengu dvalarleyfi. En núna
er ásteytingarsteinninn Vinnumálastofnun sem
skoðar bara lögin og hvort uppfyllt séu skilyrði
fyrir veitingu atvinnuleyfis,“ segir Margrét.
Margrét segir að í lögum um útlendinga sé
kveðið á um að kona geti fengið ótímabundið at-
vinnuleyfi eftir tvö ár, hafi hún verið beitt of-
beldi af maka sínum. „En útlendingalögin girða í
rauninni fyrir að þetta ákvæði sé virkt því aldrei
fæst ótímabundið dvalarleyfi fyrr en eftir þrjú
ár,“ segir Margrét. Æskilegast væri í þeim til-
fellum þar sem sýnt væri að kona hefði orðið fyr-
ir ofbeldi, að hún fengi dvalarleyfi. „Það væri
óskastaðan í mínum huga,“ segir Margrét.
Fólki frá löndum utan Evrópska efnahagssvæðisins oftar neitað um endurnýjun atvinnuleyfa en áður
Æskilegast að konur sem beittar
hafa verið ofbeldi fái dvalarleyfi
Margrét
Steinarsdóttir
Eftir Elvu Björk Sverrisdóttur
elva@mbl.is
EIN þeirra kvenna sem leitað hafa
aðstoðar hjá Alþjóðahúsi vegna þess
að hún sér fram á að fá ekki að dvelj-
ast áfram á Íslandi er Margarita, sem
er 45 ára gömul og frá Rússlandi en
hún hefur búið hér á landi í um eitt ár.
Margarita er með dvalarleyfi sem
gildir fram í desember en af því að
hún skildi við íslenskan mann sinn
sótti hún um nýja tegund leyfis.
Henni var nýlega synjað um sjálf-
stætt dvalar- og atvinnuleyfi.
Margarita segir blaðamanni að hún
hafi flust hingað til lands í fyrra
ásamt dóttur sinni sem nú er þrettán
ára. Þær mæðgur komu hingað eftir
að Margarita kynntist manni, sem er
íslenskur ríkisborgari, á Netinu, en
áður hafði maðurinn heimsótt Marga-
ritu og fjölskyldu hennar til Rúss-
lands. „Hann virtist góður maður og
kynntist ættingjum mínum,“ segir
Margarita, sem ákvað í kjölfar heim-
sóknarinnar að halda til Íslands. Hún
og maðurinn gengu í hjónaband í
október í fyrra og fór dóttir hennar í
skóla hér og gekk, að sögn Marga-
ritu, vel að lagast að nýju umhverfi.
Margarita hóf svo störf hjá Osta- og
smjörsölunni í desember í fyrra.
Hún segir að fljótlega eftir brúð-
kaupið hafi framkoma eiginmannsins
breyst. Hann hafi gert lista yfir ým-
islegt sem hann sagði hana skulda sér
og gefið henni tveggja ára frest til
þess að greiða ef hún vildi búa áfram
hér á landi. Þá hafi hann farið fram á
að launin hennar rynnu inn á sinn
bankareikning. „Hann vildi ekki að
ég væri með debetkort,“ segir
Margarita. Hún hafi hins vegar opn-
að eigin reikning og hafi maðurinn
reiðst mjög vegna þessa og öskrað á
sig. Hann hafi beitt hana andlegu of-
beldi og þvingunum og dóttur hennar
hafi líka liðið illa á heimilinu og ekki
viljað búa með manninum.
Vegna alls þessa ákvað Margarita
á milli jóla og nýárs að leita til
Kvennaathvarfsins þar sem hún og
dóttir hennar dvöldust um sex vikna
skeið. Þá fann Margarita húsnæði en
þær mæðgur leigja tveggja her-
bergja íbúð í Reykjavík.
Hefur ekki skýrt dótturinni
frá stöðu málsins
Margarita hefur verið ánægð í
starfi sínu og vinnuveitandi hennar
einnig verið ánægður með hennar
störf og vill hafa hana áfram í vinnu.
Margarita segir að hún og dóttir
hennar séu mjög ánægðar að búa á
Íslandi og hafi kynnst fólki hér, bæði
Íslendingum og útlendingum. Hún
geti ekki ímyndað sér hvernig lífið
verði, þurfi hún að yfirgefa landið, en
hún hafi ekki vinnu í heimalandi sínu.
Þá sé það gott fyrir dóttur hennar að
fá að dveljast hér áfram, hún hafi lært
íslensku og gengið í skóla hér.
Margarita hefur ekki skýrt dóttur
sinni frá stöðu málsins því hún óttast
að það muni hafa mjög slæm áhrif á
hana. Spurð hvort hún sé bjartsýn á
lausn sinna mála og fái að dveljast
hér áfram ásamt dóttur sinni segist
hún vona það enda trúi hún á réttlæti.
Synjað um dvalarleyfi eftir skilnað
Trúir á réttlæti