Morgunblaðið - 05.09.2006, Blaðsíða 16

16|Morgunblaðið
Waring blandarinn er hin
upprunalega mulningsvél frá
Ameríku. Tveggja hraða
mótorinn er kannski öflugri
en eldhúsið þarf, en fer líka
létt með erfiðustu verk.
Bara massíft stál og gler!
Verð frá kr. 16.900,-
Auk þessa seljum við hágæða
capuccinovélar.
H
ugmyndin að sjálfs-
styrkingarnámskeið-
unum kviknaði fyrir
mörgum árum þegar
Margrét starfaði á
göngudeild geðdeildar LSH og hef-
ur hugmyndavinnan síðan verið í
stöðugri þróun. „Ég hef starfað
sem sálfræðingur í um tvo áratugi
og mér hefur á þeim tíma orðið æ
ljósara að það er nánast sama við
hvaða vanda fólk glímir, sjálfs-
myndin er oftast hluti af honum.
Það var m.a. þess vegna sem ég
fann mig knúna til að halda sjálfs-
styrkingarnámskeið. Ég vildi gefa
fólki tækifæri til þess að efla sjálfs-
mynd sína.“
Í tvö ár hefur Hafrún starfað
með Margréti. „Gott sjálfstraust er
lykilatriði í góðri geðheilsu og al-
mennri vellíðan.Við getum haft lítið
sjálfstraust á sumum sviðum en
gott sjálfstraust á öðrum. Þess
vegna er gagnlegt að skoða hverjir
styrkleikarnir eru og hvaða þætti
sjálfsmyndarinnar þarf að styrkja.
Það er mikilvægt að benda fólki,
sem kemur til okkar á námskeið, á
þetta,“ segir Hugrún.
Sjálfstraust er
lærður eiginleiki
„Sjálfstraust er ekki meðfætt
heldur áunnið og hægt er að
styrkja það markvisst. Sjálfs-
styrkur felst í því að geta látið í ljós
hugsanir sínar, langanir, óskir,
skoðanir og tilfinningar á hreinskil-
inn og viðeigandi hátt án þess að
ganga á rétt annarra,“ segir Mar-
grét og leggur áherslu á að sjálfs-
styrk hegðun efli sjálfstraustið. „Á
námskeiðunum fáum við fólki í
hendur ýmis verkefni sem meðal
annars felast í sjálfsskoðun. Sjálfs-
mynd vísar í þá skoðun sem við
höfum á sjálfum okkur, hvernig við
skynjum okkur sjálf, en margt get-
ur haft áhrif á það. Reynsla í barn-
æsku er oftast grunnurinn að
sjálfsáliti okkar en ýmis reynsla
síðar á ævinni getur einnig mótað
sjálfsmyndina,“ áréttar Hafrún.
„Góðu fréttirnar og þær mik-
ilvægu eru hins vegar þær að við
getum styrkt sjálfsmyndina og eflt
hana þrátt fyrir ýmis skakkaföll í
lífinu,“ segir Margrét og brosir.
Meðvitund um
tilfinningar og hugsanir
„Með því að vera vakandi fyrir
því hvernig við upplifum okkur
sjálf í ýmsum aðstæðum, til dæmis
í samneyti við annað fólk, getum
við áttað okkur á hvar við viljum
bæta sjálfstraustið. Sumir eiga til
að mynda erfitt með að setja öðrum
mörk, að segja nei, nálgast aðra,
hrósa eða gagnrýna, bregðast við
gagnrýni, tjá reiði, biðjast afsök-
unar eða biðja um greiða, svo eitt-
hvað sé nefnt. Sumar æfingar á
sjálfsstyrkingarnámskeiðunum
ganga út á að fólk kryfji hvers
vegna tilteknar athafnir reynast
því erfiðar og hvort viðhorfið til
þeirra sé endilega rétt. Oft er það
einnig svo að það er ekki tiltekinn
atburður sem skiptir máli heldur
hvaða merkingu við leggjum í
hann.“
Hafrún útskýrir þetta nánar.
„Ég gæti til að mynda lent í því að
Gunna heilsaði mér ekki á götu úti
og ég myndi e.t.v. túlka atburðinn
þannig að hún hefði ekki áhuga á
mér, því ég væri svo óspennandi.
Þar með yrði ég döpur eða reið, og
ákvæði að hunsa hana næst þegar
hún heilsar. Hugsanir okkar og
túlkun á einhverju hafa áhrif á til-
finningar okkar og hegðun, og öf-
ugt.“
Geymum innri gagnrýnandann
Þær segja að við lærum öll til
dæmis tiltekin grunnviðhorf í barn-
æsku um okkur sjálf og tileinkum
okkur þau. „Við styrkjum síðan
þessi viðhorf með því að veita að-
eins því athygli sem fellur að
myndinni. Ef grunnviðhorf ein-
staklings er t.d. að engum þyki
vænt um hann gerir hann það að
lífsvenju. Það getur síðan birst í
ákveðnu hegðunarmynstri, eins og
því að viðkomandi reyni að gera öll-
um til hæfis.“
Til þess að breyta grunnviðhorf-
unum segir Margrét að mikilvægt
sé að staldra reglulega við og skoða
hugsanir sínar og tilfinningar. „Í
stað þess að samsama okkur hugs-
uninni eða kenndinni þá getum við
hugsað um .Við erum alltof gjörn á
að festast í neikvæðum hugsunum
um okkur sjálf og neikvæðar til-
finningar ná tökum á okkur. Innri
gagnrýnandinn er í fullu starfi og
dæmir okkur hart. Fólk þarf að
læra að vera umburðarlyndara og
kærleiksríkara gagnvart sjálfu sér.
Ef við komum gagnrýnandanum í
höfðinu á okkur í hálft starf eða
tökum hann allavega af aukavökt-
unum er hálfur sigur unnin,“ segir
Margrét og hlær.
Gjörhygli er ný nálgun
Hún segir eina af uppáhalds-
setningum sínum á námskeiðinu
vera „Þú verður að vita hverju þú
finnur fyrir til að vita hvað þú vilt“.
„Við kennum fólki að taka mark á
tilfinningum sínum og hugsunum
og skoða þær frá öllum hliðum. Til
þess að fólk læri þetta gerum við
m.a. vissar öndunar- og hug-
leiðsluæfingar til að fá fólk til að
skoða eigin rann, líta á hugsanir
sem hugsanir og jafnframt taka
mark á tilfinningum sínum. Hér er
um að ræða aðferð sem á rætur
sínar að rekja til austrænnar sál-
fræði en mikil áhersla er lögð á
sjálfsþekkingu. Þessi sálfræði er á
ensku nefnd „Mindfulness Psycho-
logy“, eða gjörhygli, og er viðbót
við þá hugrænu atferlissálfræði
sem annars er undirstaða nám-
skeiðsins. Ég hef mikla trú á gjör-
hyglinni.“
Virk þátttaka á
námskeiðunum
„Námskeiðin hjá okkur byggjast
ekki aðeins á fræðslu heldur ekki
síst á virkri þátttöku þeirra sem
þau sækja. Allir fá heimaverkefni,
enda er það æfingin sem skapar
meistarann og fólk verður að prófa
sig áfram. Sjálfstraustsæfingar eru
því fléttaðar inn í námskeiðin og
fólk hvatt til þess að stíga einu
skrefi lengra en það þorir, enda
þarf það oft að sigrast á óttanum
við tiltekið ástand eða aðstæður,“
útskýrir Margrét.
Sjálfstraust er lykill
að góðri geðheilsu
Margir þurfa að styrkja sjálfsmynd sína enda er
gott sjálfstraust einn lykillinn að góðri geðheilsu.
Bryndís Bjarnadóttir ræddi við sálfræðingana
Margréti Bárðardóttur og Hafrúnu Kristjáns-
dóttur sem halda sjálfsstyrkingarnámskeið á veg-
um sálfræðiþjónustu geðsviðs Landspítala – há-
skólasjúkrahúss.
Sjálfstraust Margrét Bárðardóttir og Hafrún Kristjánsdóttir sálfræðingar.
Morgunblaðið/Eggert
Hollustan er gómsæt. Nú fást alls kyns exótískir ávextir á Fróni, kíví, melónur, sól-
aldin, blæjuber og kakísólaldin, blæjuber og kakí eru dæmi úr flórunni.
Morgunblaðið/Arnaldur
Fjölbreytt flóra ávaxta