Morgunblaðið - 12.09.2006, Side 43

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 12. SEPTEMBER 2006 43
menning
H
V
ÍT
A
H
Ú
S
IÐ
/
S
ÍA
-
6
6
5
7
„ALLAR GÓÐAR
SÖGUR ENDA
MEÐ DAUÐSFALLI.“
Miðasala 568 8000
www.borgarleikhusid.is
MEIN KAMPF
EFTIR GEORGE TABORI
Hvað er það sem gerir uppá-haldslagið þitt að uppá-haldslagi? Hefurðu ein-
hvern tíma pælt í því? Er það
rytminn? Textinn? Hljóðfæra-
samsetningin? Söngurinn?
Ég býst við því að persónulegur
smekkur hvers og eins sé grund-
vallaratriði þegar fólki líkar eitt en
ekki annað. Þó skipta aðrir þættir
líka máli, því vissulega er sumt aug-
ljóslega betra en annað af marg-
víslegum ástæðum.
En hvaða galdur er það sem
skapar lagi þann neista að falla öðr-
um í geð? Það er ótrúlegur fjöldi
laga sem saminn er í heiminum;
hlýtur að skipta milljónum á ári
hverju, ef ekki milljörðum. Tónstig-
inn sem vestræn tónlist byggist á er
samsettur af tólf tónum, og því seg-
ir það sig sjálft að lög hafa tilhneig-
ingu til að verða keimlík. Aðrir
þættir en laglína tónlistarinnar
skipta auðvitað máli líka, hraðinn,
rytminn, stíllinn, hljóðfæra-
samsetninginn og ekki síst hið
raunverulega líf sem felst í flutn-
ingnum. Þar gerist oft eitthvað sem
erfitt er að henda reiður á hvað er,
og öll þekkjum við dæmi um að líka
við lag í flutningi þessa listamanns
en ekki hins.
  
Vestur í Bandaríkjunum, hefurfyrirtækið Pandora Media tek-
ist á hendur það verkefni að kort-
leggja dægurmúsík mjög nákvæm-
lega – og greina lög nánast í
frumeindir. Tilgangurinn er sá að
hjálpa fólki að velja sér músík að
persónulegum smekk. Verkefnið
kallast Genaverkefni tónlistarinnar
og við greininguna starfa um 30
manns. Greinandinn hlustar á lag,
og skráir allt að 400 atriði í því, og
metur á skala frá einum til fimm, á
þar til gert eyðublað. Upplýsing-
arnar eru skráðar í gagnabanka,
sem nú hefur að geyma um hálfa
milljón laga.
Þegar notandinn kemur til sög-
unnar getur hann slegið inn nafnið
á uppáhaldslaginu sínu, uppáhalds-
söngvaranum eða því sem hann vill
leita að, og hókus pókus – fær þá
lista yfir öll þau lög sem hljóma sem
líkast því lagi – eða söngvara – eða
hverju því sem sett var inn. Þannig
þarf hlustandinn ekki að bíða eftir
því að næst reki á fjörur hans tón-
list sem honum fellur í geð með
hefðbundnum leiðum; hann getur
einfaldlega haft upp á henni sjálfur.
  
Genaverkefni Pandóru er dæmi-gert fyrir þær hræringar sem
eiga sér stað í miðlun tónlistar.
Margir sjá kosti þess að stóru út-
gáfurisarnir séu ekki einir um að
móta smekk almennings með því
gríðarlega fjármagni sem þeir
leggja í auglýsingar á eigin lista-
mönnum, og fagna þeim valkostum
sem tæknin hefur getið af sér.
Hins vegar má velta því fyrir sér
hvort Genaverkefnið geti nokkurn
tíma raunverulega staðið undir
nafni. Til að byrja með er hálf millj-
ón laga smámunir; þau lög sem fara
í grunninn eru valin – af Pandóru.
Það mætti líka spyrja hvers vegna í
ósköpunum ætti að beina fólki í
þann farveg að finna eitthvað
„eins“. Er það ekki til þess að tak-
marka það að smekkur ein-
staklingsins fái að þroskast eðli-
lega? Í þriðja lagi hlýtur maður að
velta því fyrir sér hvernig hægt sé
að gera ráð fyrir því að „genalagið“
hafi þá töfra sem heilluðu mann við
uppáhaldslagið. Getur nokkurn
tíma orðið á vísan að róa með það?
Sem betur fer eru vegir hins per-
sónulega smekks flóknari en svo.
Genamengi smekksins
’Margir sjá kosti þess aðstóru útgáfurisarnir séu
ekki einir um að móta
smekk almennings …‘
begga@mbl.is
AF LISTUM
Bergþóra Jónsdóttir
Morgunblaðið/Ásdís
Smekkurinn Möguleikar almennings á að finna tónlist að eigin smekk hafa
stóraukist með þeim tæknimöguleikum sem netið býður upp á.
LIST kvennanna þriggja sem nú
sýna í Gallerí + á Akureyri er afar
ólík en þó gengur samsýning þeirra
ágætlega upp. Hrafnhildur Halldórs-
dóttir setur fram innsetningu í svörtu
í hliðarrými þegar inn er komið, rými
sem helst minnir á helli. Vinnuaðferð
hennar hér minnir á uppbrot mál-
verksins í malerískar og dýnamískar
einingar sem sjá má í verkum fleiri
listamanna nú um stundir, tam. verk-
um Margrétar H. Blöndal, eða í verk-
um Jessicu Stockholder en verk eftir
þá áhrifamiklu listakonu eru vænt-
anleg á samsýningu í Hafnarborg
þegar þetta er skrifað. Hrafnhildur
nefnir innsetningu sína „The Hide“
og eykur þannig á tilfinningu áhorf-
andans fyrir helli, eða skjóli einhvers
dýrs, frumstæðu rými. Svartar fjaðr-
ir í gluggakistu rugla áhorfandann
kannski aðeins en líklega er hér engin
tenging við vinsælustu ljóðabók Ís-
lendinga fyrr á tímum, Svartar fjaðr-
ir eftir eyfirska skáldið Davíð Stef-
ánsson.
Sjálfsmynd og þroski einstaklings-
ins er viðfangsefni Jónu Hlífar Hall-
dórsdóttur í skemmtilega einfaldri en
umhugsunarverðri innsetningu, „Að
standa á eigin höndum“. Á barns-
legan máta er hér snúið út úr orðtak-
inu að standa á eigin fótum, að full-
orðnast, að taka sjálfur ábyrgð á lífi
sínu. Ljósmynd sýnir Jónu standandi
á haus barn að aldri, lífsgleðin er að
springa af henni. Myndband sýnir
hana síðan fullorðna að standa á
höndum, nú er leikurinn alvara,
handstaðan nokkuð erfið, hefst, en
ekki með smitandi gleði. Fyndið við
fyrstu sýn en býður síðan upp á hug-
leiðingar um bernsku og þroska og
þær breytingar sem verða á okkur
við að fullorðnast, einnig um muninn
á skyndimyndinni af barninu og því
samhengi sem myndbandið af henni
fullorðinni er tekið og birtist í.
Stina Wirfelt sýnir ljósmyndir og
myndband þar sem óvæntar og húm-
orískar tengingar eiga sér stað. Birt-
ingarmyndir myndlistar í samtím-
anum eru sýndar á skemmtilegan
hátt, auðskiljanlegan og myndrænan.
Wirfelt beinir sjónum sínum út á við
en Hrafnhildur og Jóna Hlíf inn á við,
saman ná þær að kveikja óræð hug-
renningatengsl og vekja áhorfandann
til umhugsunar og skapast þannig
ágætt jafnvægi á sýningu þeirra,
jafnvel má lesa úr henni ákveðna
sögu sem lýsir frumstigi, bernsku og
loks menningu.
Í sambandi
Ragna Sigurðardóttir
MYNDLIST
Gallerí +
Hrafnhildur Halldórsdóttir, Jóna Hlíf Hall-
dórsdóttir, Stina Wirfelt. Til 14. sept-
ember. Opið lau. og sun. frá kl. 14–17 og
samkvæmt samkomulagi.
ÚTI
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
Stina Wirfelt „Sýnir ljósmyndir og myndband þar sem óvæntar og húm-
orískar tengingar eiga sér stað. Birtingarmyndir myndlistar í samtím-
anum eru sýndar á skemmtilegan hátt, auðskiljanlegan og myndrænan.“
ÞAÐ hafa örugglega margir glennt
upp augun þegar þeir litu titil nýj-
ustu myndar Alberts Brooks. Vita-
skuld spauga menn og skemmta
sér í heimi múslima líkt og aðrir í
heimi hér, viðskipti Bandaríkja-
manna við Austurlönd nær hafa
hins vegar átt lítið skylt við kó-
medíur. Það kemur líka í ljós að
Brooks er að gera fálmkennda til-
raun til að bæta andrúmsloftið,
benda bíógestum á hyldýpið á milli
þessara ólíku menningarheima. Af
myndinni hans að dæma er um
gagnkvæmt skilningsleysi að ræða
þegar kemur að húmornum, sem
annars staðar.
Hvað sem því viðvíkur hefur
Brooks gaman af að gera grín að
sjálfum sér og um það snýst Look-
ing for Comedy í og með, hún
fjallar talsvert um stöðu hálf-
útbrunnins gamanleikara og uppi-
standara sem er til í að taka hvaða
atvinnutilboði sem er til að hafa
eitthvað fyrir stafni. Brooks er sér-
stakur skemmtikraftur sem átt hef-
ur góðar og mjög persónulegar
myndir, eins og Defending Your
Life (’91), Broadcast News (’87) og
síðast en ekki síst Lost in America
(’85) en veit að í dag er hann
þekktastur í umheiminum fyrir að
raddsetja fisk í teiknimyndinni
Finding Nemo.
Ferðalag Brooks um Indland og
Pakistan í leit að hvað það er sem
kemur múslimum í gott skap, er
góð hugmynd út af fyrir sig sem
hefði getað orðið magnaður grunn-
ur fyrir gamanmynd. Það bólar lítið
á henni, að undanskildum upphafs-
kaflanum þar sem er verið að setja
leikarann inn í verkefnið, og fund-
inum með fréttastjórum Al Jazeera.
Við verðum að komast að sannleik-
anum í málinu annars staðar.
Leitið og ?
KVIKMYNDIR
IIFF 2006: Háskólabíó
Leikstjóri: Albert Brooks. Aðalleikarar:
Albert Brooks, John Carroll Lynch, Sheet-
al Sheth, Jon Tenney, Fred Dalton Thomp-
son, Amy Ryan. 98 mín. Bandaríkin
2006.
Looking for Comedy in the Muslim World

Sæbjörn Valdimarsson
Misheppnað Brooks gerir fálm-
kennda tilraun til að benda bíógest-
um á hyldýpið á milli ólíkra menn-
ingarheima en hefur ekki erindi
sem erfiði, að mati Sæbjörns Valdi-
marssonar.