Morgunblaðið - 21.11.2006, Qupperneq 30

30 ÞRIÐJUDAGUR 21. NÓVEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
21. NÓVEMBER árið 1981
komu um 140 konur saman á hótel
Heklu við Rauðarárstíg í Reykja-
vík til að stofna Landssamband
framsóknarkvenna,
LFK. Margir sam-
verkandi þættir urðu
til þess að LFK var
stofnað, konur voru
mjög meðvitaðar um
stöðu sína á þessum
tíma. Margir stórir
atburðir áttu þátt í
því að efla jafnrétt-
isvitund kvenna á
þeim tíma, má nefna
kvennafrídaginn og
kjör frú Vigdísar
Finnbogadóttur til
forseta.
Það voru konur í
Félagi framsóknarkvenna í
Reykjavík sem áttu frumkvæðið að
stofnun sambandsins. Þessar kon-
ur voru búnar að starfa í Fram-
sóknarflokknum, bæði í kven-
félögum og almennum félögum.
Þessar konur höfðu sterka fram-
tíðarsýn og vildu að konur næðu
meiri árangri en þær höfðu náð
áður en sambandið var stofnað.
Einungis ein kona hafði setið á
þingi fyrir Framsóknarflokkinn á
þessum tíma sem var Rannveig
Þorsteinsdóttir sem sat á Alþingi
eitt kjörtímabil árin 1949–1953.
Stjórnarkonur í Félagi framsókn-
arkvenna í Reykjavík gerðu sér
grein fyrir að þátttaka kvenna á
sviði stjórnmála væri forsenda
þess að raunverulegt jafnrétti
myndi nást og stofnuðu til fundar
til að undirbúa stofnun LFK.
Stofnfundurinn var eins og áður
sagði hinn 21. nóv-
ember 1981. Fyrsti
formaður lands-
sambandsins var kos-
in Gerður Steinþórs-
dóttir frá Reykjavík.
Margt hefur gerst
og margir sigrar hafa
unnist. Einnig hafa
komið bakslög í
kvennabaráttuna á
þeim tíma sem sam-
tökin hafa starfað.
LFK hefur tekið sig
alvarlega og barist
fyrir stöðu kvenna
innan flokksins. Þar
má nefna fyrsta landsþing LFK
sem haldið var á Húsavík 28.–30.
október 1983, en það sóttu um
rúmlega 60 konur víðsvegar að af
landinu. Þetta þing markaði tíma-
mót í sögu LFK. Þar komu fram
skýrar línur í hvaða átt samtökin
ættu að stefna; að verja stöðu
kvenna og hvetja konur áfram til
áhrifa. Þar var samþykkt ályktun
sem er kölluð Húsavíkurályktunin,
Valgerður Sverrisdóttir núverandi
utanríkisráðherra talaði fyrir
ályktuninni sem fjallaði um mik-
ilvægi þess að konur innan flokks-
ins fengju meiri völd og skorað
var á konur að gefa kost á sér í
trúnaðarstörf á vegum flokksins.
Einnig sagði í ályktuninni að kon-
ur ættu að vera helmingur af þeim
sem gegna trúnaðarstörfum á veg-
um flokksins. Einnig sagði í álykt-
uninni að ef hlutur kvenna innan
flokksins yrði óbreyttur þegar liði
að næstu kosningum, myndu fram-
sóknarkonur íhuga að bjóða fram
kvennalista við næstu kosningar.
Þetta þing markaði framtíð sam-
takanna. Þarna voru komnar skýr-
ar línur um framhaldið, að konur
yrðu helmingur þeirra sem taka
trúnaðarstöður á vegum flokksins.
Staða kvenna hefur vissulega
orðið konum í vil síðan samtökin
voru stofnuð, en betur má ef duga
skal. Konur verða að halda áfram
að berjast að því markmiði að
hlutur kvenna sé ekki rýrari en
50% eins og þær framsýnu konur
sem sóttu fyrsta landsþing LFK á
Húsavík árið 1983 stefndu að. Á
flokksþingi Framsóknarflokksins
árið 2005 var samþykkt að setja í
lög flokksins að hlutföll kynjanna
skuli eigi vera minni en 40% í
trúnaðarstörfum á vegum flokks-
ins og er það þessari löngu og
ströngu baráttu þeirra kvenna
sem á undan hafa gengið að
þakka.
Bakslög hafa einnig dunið yfir
okkur og gert konur innan sam-
takanna svartsýnar eins og þegar
fækkun kvenna í ráðherraliði
flokksins var fyrir tveim árum og
fækkun framsóknarkvenna í sveit-
arstjórnum í síðustu kosningum.
Þá eins og áður stóðu konur upp
og mótmæltu þessari aðför gegn
konum innan flokksins. Þrátt fyrir
það er staðan aftur að vænkast og
hlutur kvenna í ráðherraliði
flokksins er mjög góð, konur eru
50% í ráðherraliði flokksins og
samtökin eru mjög stolt af þessari
stöðu kvenna innan flokksins.
Einnig má geta þess að þrjár kon-
ur leiddu lista af sex listum flokks-
ins í síðustu Alþingiskosningum.
Við sjáum fram á að tími kvenna í
stjórnmálum er kominn enn og
aftur. Mikilvægast er að konur
standi saman í öllum störfum sem
þær taka sér fyrir hendur, þá
næst árangur.
Í tilefni þessara tímamóta ætlar
Landssamband framsóknarkvenna
að halda upp á afmælið laugardag-
inn 25. nóvember á Hótel Loftleið-
um og gleðjast með flokksfélögum
Framsóknarflokksins.
Landssamband fram-
sóknarkvenna 25 ára
Bryndís Bjarnarson skrifar
um Landssamband
framsóknarkvenna
»… var samþykkt aðsetja í lög flokksins
að hlutföll kynjanna
skuli eigi vera minni en
40% í trúnaðarstörfum á
vegum flokksins …
Bryndís
Bjarnarson
Höfundur er formaður Lands-
sambands framsóknarkvenna.
Á FJÁRMÁLARÁÐSTEFNU
Sambands sveitarfélaga hóf ég máls
á mikilvægi þess að huga strax að
viðræðum við kennara um framtíð-
arsýn um skólamál og ná um hana
samstöðu utan við hin-
ar hefðbundnu skot-
grafir kjaradeilna.
Samningar við kenn-
ara renna út eftir rúmt
ár og mikilvægt að
nota svigrúmið sem
skapast til að ræða hin
eiginlegu skólamál og
hvernig sá mannauður
sem við eigum í
menntakerfinu nýtist
sem best.
Ég lagði til að sveit-
arfélögin leituðust við
að ná samstöðu við fag-
stéttir skólafólks um framtíðarsýn
um skólana og vinnulag innan
þeirra, sem byggðist á auknu sjálf-
stæði skóla og sveigjanleika í starfi
nemenda og kennara. Þessi sam-
staða yrði að nást utan við hinn hefð-
bundna vettvang kjaradeilna. Og
vinnan við þetta yrði að byrja meðan
vinnufriður væri, áður en samningar
væru lausir á ný og hinar hefð-
bundnu skotgrafir opnuðust.
Ég færði fyrir þessu rök í almenn-
um umræðum á þinginu og var þeim
vel tekið af hverjum ræðumanni á
fætur öðrum. Ég heyrði svo að for-
maður Sambandsins, Halldór Hall-
dórsson, tók alla efnisþætti ræðu
minnar og gerði að sínum í frétta-
viðtali við útvarpið, svo segja má að
viðtökurnar hafi verið góðar.
Lærum af reynslunni
Staðreyndir málsins eru þessar:
Bæði sveitarfélögin og kennarar
upplifðu sig í sárum eftir sex vikna
verkfall árið 2004. Þetta verkfall var
tap á báða bóga. Kennarar voru
píndir til starfa með lögum; sveit-
arfélögin töldu sig engu hafa náð
fram sem varðar umbætur í skóla-
starfi en guldu starfsfrið dýru verði
að eigin mati.
Saga kjarasamninga síðustu ár
kennir okkur að brjótast verður úr
viðjum. Árið 2001 voru samþykktir
samningar sem gáfu
von um aukinn sveigj-
anleika í skólastarfi, en
að mörgu leyti nýttust
þeir illa. Gríðarlegt
bakslag kom í þessa
hugsun í deilum og
verkfalli 2004 þar sem
átök um skólastarf fóru
beint inn í eitrað loft
kjaradeilu.
Í samræðum við for-
ystumenn kennara,
sem ég átti eftir þessa
reynslu, sem formaður
menntaráðs og síðar
menntaráðsmaður, hef ég fundið
fyrir vilja til að læra. Ég vakti at-
hygli á því á ráðstefnu sveitarfélag-
anna að ég teldi sams konar vilja
ríkja meðal margra sveitarstjórn-
armanna og því yrði að byggja brýr
meðan mögulegt væri. Forðast að
lenda enn einu sinni í sama karpinu
og áður hefur leitt okkur í ógöngur.
Skapa andrúmsloft fyrir auknu
trausti og samvinnuvilja meðan tóm
er til, áður en viðræður um kjör og
kaup verða allt um lykjandi.
Beindi ég því til stjórnar sam-
bandsins að hefja nú þegar und-
irbúning þessa starfs.
Ég tel rangt að framtíð og skipu-
lag skólastarfs ráðist í átökum
Launanefndar sveitarfélaganna og
kennara. Ég þekki það sem fyrrver-
andi launanefndarmaður að þar inni
er hvorki reiknað með né ætlast til
að stefnumótandi ákvarðanir séu
teknar um mótun menntastefnu.
Sem formaður menntaráðs Reykja-
víkurborgar í fjögur ár skynjaði ég
vel þá klemmu sem öll þessu mál eru
í. Ég tel því nauðsynlegt að skilja að
viðræður um framtíðarstefnu í
skólamálum til næstu 10–20 ára, og
svo óhjákvæmilega samninga um
krónur og aura þeirra sem vinna
verkin.
Hugsunin væri sú að sveit-
arfélögin gengju til þessa verkefnis
með það í huga að nýta sér þekkingu
í nútíma stjórnunarfræðum, sem
byggjast á hugmynd um mannauðs-
stjórnun og gæðastarf. Og kennarar
og skólastjórnendur kæmu með opn-
um huga að því borði án þess að
kjaradeila yfirskyggði og eitraði í
slíkri stefnumótun.
Mikill áhugi á þingi
sveitarstjórnarmanna
Það gladdi mig að bæjarstjórarnir
Ragnheiður Ríkharðsdóttir, Mos-
fellsbæ, Helga Jónsdóttir, Fjarða-
byggð, og Halldór Halldórsson, Ísa-
firði, tóku öll undir þessa hugmynd,
auk Þorsteins Hjartarsonar skóla-
stjóra og bæjarfulltrúa í Hvera-
gerði. Halldór reyndar bætti um
betur og gerði öll efnisatriði ræðu
minnar að sínum í viðtali við Rúv.
Ég tel að ekki megi mikinn tíma
missa. Kennarar eru þegar óánægð-
ir með að ekki hefur fengist nið-
urstaða í hvernig endurskoðunar-
ákvæði í samningum kemur þeim til
góða. Sveitarfélögin hafa gríðarlega
hagsmuni af því að byggja brýr og
efla traust áður en næsta samn-
ingalota hefst. Við þurfum að læra af
fortíðinni og horfa lengra og víðar en
tekist hefur hingað til.
Viðræður við kennara
upp úr skotgröfunum
Stefán Jón Hafstein skrifar
um kjaramál kennara » Saga kjarasamningasíðustu ár kennir
okkur að brjótast verð-
ur úr viðjum.
Stefán Jón Hafstein
Höfundur er fulltrúi Samfylking-
arinnar í menntaráði Reykjavík-
urborgar og borgarfulltrúi.
Sagt var: Siðaðir menn bera virðingu fyrir skoðunum hvers annars.
RÉTT VÆRI: . . . bera virðingu hver fyrir skoðunum annars.
Gætum tungunnar
SÍÐUSTU áratugina hefur verið
háð varnarbarátta á Norð-
Austurlandi. Störfum hefur fækkað
verulega á svæðinu.
Sveitarfélögin hafa
misst kvóta, rækjan er
horfin og það versta
er að fólki hefur fækk-
að verulega.
Þrátt fyrir þetta
hafa íbúarnir á svæð-
inu sýnt mikinn bar-
áttuhug. Fram hafa
komið nýjungar í at-
vinnurekstri með auk-
inni áherslu á ferða-
þjónustu, náttúruna
og samfélagið. Engu
að síður eigum við
undir högg að sækja
því ungt fólk sem er
að leita sér að framtíð-
arstarfi og stað til var-
anlegrar búsetu sæk-
ist eftir stöðugleika og
það er einmitt hann
sem við þurfum.
Íbúar, bæði hér á
Húsavík og í ná-
grannasveitarfélögunum, sjá núna
fram á stöðugleika og trygga kjöl-
festu í atvinnumálum með hugs-
anlegu álveri Alcoa á Bakka við
Húsavík. Það eitt að ríkisstjórn Ís-
lands, Alcoa Corporation og Húsa-
víkurbær hafi skrifað undir sam-
komulag þann 1. mars sl. um að
kanna hagkvæmni þess að reisa 250
þúsund tonna álver á Bakka við
Húsavík hefur orðið tilefni hóflegrar
bjartsýni á svæðinu. Íbúðaverð hef-
ur hækkað og eftirspurn eftir íbúða-
lánum hefur tekið kipp. Brottfluttir
Húsvíkingar og Þingeyingar hafa
leitað upplýsinga um atvinnuhorfur
og húsnæði, þannig að töluverður
áhugi er á því að setjast hér að verði
af álversframkvæmdunum. Dæmi
eru um að ungt fólk hafi slegið því á
frest að taka endanlega ákvörðun
um framtíðarbúsetu vegna þessara
hugsanlegu fram-
kvæmda.
Sóknarfærin, sem við
höfum nýtt til þessa,
eru einkum fjölbreytt
og sérstök náttúra
svæðisins. Að mati sér-
fræðinga og þorra íbúa
svæðisins mun álverið
ekki hafa neikvæð áhrif
á náttúruna og ferða-
þjónustuna. Ef álverið
verður að veruleika
mun það nýta jarðvar-
mann sem er ein helsta
auðlind okkar. Upp-
bygging álversins yrði
með allt öðrum hætti
en fólk þekkir frá fram-
kvæmdunum sem nú
standa yfir fyrir aust-
an. Þar sem stefnt er
að að því að álverið
verði knúið jarðvarma
verður það byggt upp í
áföngum og það tekur
lengri tíma en álverið sem nú er
verið að reisa í Reyðarfirði. Upp-
bygging virkjananna tekur einnig
lengri tíma en uppbygging vatns-
aflsvirkjanna, auk þess sem fram-
kvæmdirnar eru að fullu aft-
urkræfar. Vegna þessa kollvarpa
framkvæmdirnar ekki hagkerfinu á
einni nóttu og þær kalla heldur ekki
á innflutt vinnuafl í stríðum straum-
um eins og núverandi og nýaf-
staðnar stórframkvæmdir.
Nú þegar búið að tryggja fjórð-
ung orkunnar fyrir fyrsta áfanga ál-
versins, en boraðar hafa verið þrjár
tilraunarholur í Bjarnarflagi í Mý-
vatnssveit, á Kröflusvæðinu og við
Þeistareyki. Framundan eru enn
frekari athuganir, þar á meðal djúp-
borun, þannig að ljóst er að næg
orka er fyrir hendi.
Mikil áhersla verður lögð á að öll
mannvirki falli sem best að um-
hverfinu, enda eru íbúar hér meðvit-
aðir um að svæðið er viðkvæmt. Hér
er náttúrufegurð sem laðar að sér
fjölda ferðamanna á ári hverju og
áhersla verður lögð á að ferðafólk
sjái náttúruna en ekki háspennu-
möstur og línur. Sem dæmi má
nefna að línan frá Þeistareykjum,
sem er næst Húsavík, verður innan
við 30 kílómetra löng. Gert er ráð
fyrir því að frá virkjuninni liggi
tvær háspennulínur um afskaplega
fáfarna leið og verða ekki sýnilegar
fyrr en við þjóðveginn hjá Bakka.
Það er ljóst að álverið verður
mikil lyftistöng fyrir Norður- og
Austurland. Álverið sjálft kallar á
um 300 störf, samkvæmt skýrslu
sem unnin var um samfélagsleg
áhrif hugsanlegs álvers á Bakka. Af-
leidd störf álversins verða hins veg-
ar mun fleiri og á mjög stóru svæði.
Í skýrslunni kemur fram að í heild-
ina skapar álverið að minnsta kosti
1000 störf á landsvísu, þar af um
450 til 500 í Þingeyjarsýslu. Á Ak-
ureyri og Eyjafjarðarsvæðinu yrðu
þau um 200. Verði af fram-
kvæmdum má gera ráð fyrir því að
það fjölgi um meira en 1000 manns í
Þingeyjarsýslu vegna álversins á
Bakka og framtíð svæðisins verður
tryggð.
Álver á Bakka
tryggir stöðugleika
í framtíðinni
Bergur Elías Ágústsson
fjallar um atvinnuuppbyggingu
á Norð-Austurlandi
Bergur Elías Ágústsson
» Það er ljóstað álverið
verður mikil
lyftistöng fyrir
Norður- og
Austurland.
Höfundur er sveitarstjóri
Norðurþings.