Morgunblaðið - 30.11.2006, Qupperneq 10

10 FIMMTUDAGUR 30. NÓVEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Eftir Andra Karl
andri@mbl.is
MEINT munnlegt loforð Jóhann-
esar S. Kjarval listmálara um gjöf
eigna sinna til Reykjavíkurborgar
haustið 1968 var bitbein lögmanna í
Héraðsdómi Reykjavíkur í gærdag
þegar aðalmeðferð í Kjarvalsmálinu
svokallaða lauk. Málið er höfðað af
afkomendum Kjarvals, af hálfu dán-
arbús hans, gegn Reykjavíkurborg
og snýr að munum sem fluttir voru
úr vinnustofu listmálarans í vörslur
borgarinnar fyrir 38 árum.
Kristinn Bjarnason hrl., lögmaður
stefnenda, fór ítarlega í sögu Kjar-
vals og fjölskyldu hans í málflutningi
sínum. Kristinn rakti m.a. að litið
hefði verið á listmálarann sem eign
yfirvalda og almennings eftir að
hann öðlaðist víðtæka frægð fyrir
verk sín, það hefði verið einn þáttur í
að borgin hefði tekið eigur hans
eignarnámi.
Kristinn sagði engin gögn liggja
fyrir um munnlegt loforð sem Kjar-
val gaf Geir Hallgrímssyni, þáver-
andi borgarstjóra, haustið 1968 um
að eigur listmálarans af vinnustofu
að Sigtúni 7 myndu renna til borgar-
innar – ríflega fimm þúsund verk,
stór og smá myndverk, sem flutt
voru til skráningar og geymslu í
borgarskjalasafni. Því lægi sönn-
unarbyrðin hjá borginni.
Kjarval var á gamalsaldri þegar
hann gaf loforðið, líkamlegt og and-
legt ástand hans var orðið slæmt og
notaðist hann m.a. við geðlyf, sem
höfðu ýmsar aukaverkanir. Telur
stefnandi því að mun meiri ábyrgð
hafi hvílt á borgaryfirvöldum að hafa
skrifleg gögn til taks um gjöfina auk
þess sem það hlaut að vera skylda að
hafa samband við ættingja vegna
málsins en það var ekki gert.
Hann benti á að ekki hefði verið
fjallað um gjöf Kjarvals opinberlega
fyrr en þremur árum síðar, ekki var
þakkað fyrir skriflega og engin
minnisblöð þáverandi borgarstjóra
liggja fyrir um málið.
Kristinn gerði umgjörð flutning-
anna einnig að umtalsefni og sagði
hana ekki bera það með sér að um
gjöf væri að ræða. Kjarval sá að
mestu um að pakka sjálfur, í 153
kassa, og naut aðstoðar vina og
sendi- og leigubílstjóra. Starfsmenn
borgarinnar hafi hins vegar ekki
komið þar að, þ.e. ekki fyrr en allir
munir höfðu skilað sér í borgar-
skjalasafn þar sem tók við flokkun,
skrásetning og var munum svo kom-
ið í geymslu. Munirnir urðu hins
vegar ekki hluti af Kjarvalssafni eins
og eðlilegt hefði verið ef um gjöf
væri að ræða. Á meðal þeirra muna
sem voru sendir borginni voru fatn-
aður, persónuleg sendibréf og gjafir
frá barnabörnum.
Telur stefnandi því að ef Reykja-
víkurborg takist ekki að sanna að
um gjöf hafi verið að ræða verði að
ganga út frá því að Jóhannes hafi
látið borgina fá munina til geymslu.
Kristbjörg Stephensen hdl., lög-
maður Reykjavíkurborgar, benti á
nokkrar staðreyndir og líkindi þess
að eigur Kjarvals hefðu verið gefnar
Reykjavíkurborg. Hún sagði t.a.m.
að frásögn Geirs af gjöfinni lægi fyr-
ir, aldrei hefði verið lagt í svo viða-
mikla skráningu og endurbætur á
þeim verkum sem borist höfðu auk
þess sem ekki tíðkaðist að geyma
hluti annarra í skjalasafni borgar-
innar – og hefði aldrei gert. Þar eru
geymdar eigur borgarinnar til varð-
veislu. Þá hefði verið minnst á gjöf-
ina við opnun Kjarvalsstaða í viður-
vist erfingja listmálarans sem ekki
settu út á gjöfina þá eða gerðu kröfu
til eigna Kjarvals fyrr en tæpum
fjörutíu árum eftir að þær voru flutt-
ar til borgarinnar.
Kristín sagði sönnunarbyrðina
ekki liggja hjá borginni þar sem svo
langur tími væri liðinn og bar m.a.
við tómlæti erfingja listmálarans.
Varðandi heilsufar Kjarvals vitnaði
hún í orð Þorvalds Þorvaldssonar,
leigubílstjóra Kjarvals um árabil.
Hann sagði ástand hans um haustið
1968 hafa verið svipað og árin á und-
an. Honum hefði hins vegar hrakað
snögglega um eða eftir áramótin á
eftir.
Munir Kjarvals – gjöf
eða til geymslu?
Í HNOTSKURN
» Lögmaður erfingja Kjar-vals segir Reykjavíkur-
borg verða að færa sönnur á
það að listamaðurinn hafi
gefið borginni eigur sínar.
» Af hálfu Reykjavíkur-borgar er talið að sönnun
sé fyrir hendi enda vitni að
loforði Kjarvals fyrir gjöf-
inni.
Morgunblaðið/Ólafur K. Magnússon
Málari Jóhannes Kjarval við málverk á vinnustofu sinni, árið 1968.
Eftir Brján Jónasson
brjann@mbl.is
MÆLT verður fyrir stjórnarfrum-
varpi um lækkun virðisaukaskatts á
matvörum og veitingaþjónustu á Al-
þingi í dag. Verði frumvarpið að lög-
um lækkar lægra virðisaukaskatts-
þrepið úr 14% í 7% frá og með 1.
mars nk., og öll matvara verður í
lægra skattþrepinu. Ennfremur falla
niður vörugjöld af matvælum öðrum
en sykri og sætindum frá sama tíma.
Frumvarpið er í samræmi við til-
lögur ríkisstjórnarinnar til lækkunar
matvælaverðs, sem kynntar voru
snemma í október sl. Verði það að
lögum verða vörugjöld felld niður af
innlendum og innfluttum matvælum,
öðrum en sykri og sætindum. Undir
sykur og sætindi fellur sælgæti – svo
sem lakkrís, brjóstsykur og súkku-
laði, auk ýmissa tegunda af sykri,
sætuefnum og sýrópi. Gosdrykkir og
ávaxtasafar falla þó ekki undir sykur
og sætindi í tollskrá, og munu því
ekki bera vörugjöld.
Í frumvarpinu er lagt til að öll
matvara beri 7% virðisaukaskatt, en
eins og staðan er í dag er eingöngu
ákveðinn hluti matvöru í lægra
skattþrepi, sem í dag er 14%, en önn-
ur matvara ber 24,5% virðisauka-
skatt. Á það einnig við um áfengi,
sem í dag ber 24,5% skatt. Á móti
kemur hækkun á áfengisgjaldi.
Þessi breyting mun þýða lækkun á
virðisaukaskatti á öðru en matvæl-
um sem í dag ber 14% virðisauka-
skatt, svo sem bókum, tímaritum,
blöðum, húshitun, afnotagjöldum út-
varpsstöðva og hótelgistingu, og
verður hann 7% verði frumvarpið að
lögum. Ennfremur verður virðis-
aukaskattur á geisladiska, hljóm-
plötur og segulbönd lækkaður úr
24,5% í 7% samkvæmt frumvarpinu,
og er það gert til þess að jafna sam-
keppnisstöðu tónlistarútgefenda við
bókaútgefendur, að því er segir í at-
hugasemdum með frumvarpinu.
Í frumvarpinu er einnig lagt til að
virðisaukaskattur af veitingaþjón-
ustu verði lækkaður úr 24,5% niður í
7%, og bent á að fyrir utan augljósan
ávinning fyrir almenning sé þetta
einnig til mikils hagræðis fyrir aðila í
veitingarekstri þar sem samhliða
þessu verður endurgreiðslukerfi á
virðisaukaskatti fellt niður.
Ríkið verður af 10,5
milljörðum króna á ári
Verði frumvarpið að lögum
óbreytt er áætlað að á árinu 2007
lækki tekjur ríkisins af virðisauka-
skatti um 12 milljarða króna, og
tekjur ríkissjóðs af vörugjöldum um
465 milljónir. Á móti kemur þó
hækkun áfengisgjalds um 3,7 millj-
arða. Heildarlækkun tekna ríkis-
sjóðs á árinu 2007 er þannig áætluð
8.765 milljónir, sem jafngildir því að
á heilu ári nemi tekjulækkunin rúm-
lega 10,5 milljörðum.
Niðurfelling vörugjalda og lækk-
un virðisaukaskatts leiðir ennfremur
til þess að verðlagsspá lækkar, þann-
ig að verði frumvarpið að lögum er
reiknað með 3% almennri hækkun
verðlags í stað 4,5% eins og reiknað
var með í fjárlagafrumvarpi. Þessi
lækkun á verðlagsspá er talin hafa í
för með sér 1 milljarðs króna lækkun
á rekstrarútgjöldum ríkissjóðs.
Mælt fyrir frum-
varpi um lækkun
vsk. á Alþingi
Morgunblaðið/Ásdís
Matvælaverð Virðisaukaskattur á
matvæli lækkar úr 14% í 7%.
HÆSTIRÉTTUR hefur staðfest
sýknudóm Héraðsdóms Reykjavíkur
frá því í janúar á þessu ári yfir Glitni
banka, Eiríki, Gunnari og Gerði Sig-
ríði Tómasarbörnum og Þorbirni hf.,
en Kristján Finnbogason stefndi
þeim vegna viðskipta með hlutabréf í
Þorbirni Fiskanesi hf. á árinu 2004.
Skaðabótakrafa hans var byggð á
óheimilli ráðstöfun hluta í eigu stefn-
anda í Þorbirni Fiskanesi hf., röng-
um eða ófullkomnum tímasetningum
tilkynningarskyldra viðskipta og
annarra viðskipta, brotum á reglum
um tilkynningarskyldu innherja,
innherjasvikum og niðurbroti Kína-
múra, markaðsmisnotkun og broti á
trúnaðarskyldum gagnvart almenn-
um hluthöfum. Héraðsdómur sýkn-
aði stefndu af kröfunum og var sá
dómur staðfestur í Hæstarétti.
Tveir armar deildu
Í málinu deildu tveir armar er
stóðu að Þorbirni Fiskanesi hf. í
Grindavík. Annars vegar stefndu,
sem voru úr Þorbjörnsarminum svo-
nefnda og hins vegar stefnandi, sem
tilheyrði Fiskaneshópnum svokall-
aða.
Upphaf málsins er það að í byrjun
febrúar 2004 gerði Glitnir, þá Ís-
landsbanki, samning við óstofnað yf-
irtökufélag nefnt Newco í eigu
stefndu. Samningurinn var gerður
vegna fyrirhugaðra kaupa Newco á
öllu hlutafé í Þorbirni Fiskanesi hf.
nema hlutafé stefndu systkinanna og
fjölskyldu þeirra og Tryggingamið-
stöðvarinnar. Eftir gerð þessa samn-
ings hóf bankinn að kaupa hlutafé í
Þorbirni Fiskanesi hf. og leita eftir
kaupum hjá stærstu hluthöfum. Hélt
stefnandi því m.a. fram að bankinn
hafi keypt hlutabréfin á þessum tíma
í þágu stefndu. Dómurinn telur hins
vegar liggja fyrir að kaupin hafi
bankinn gert í eigin nafni og á eigin
ábyrgð.
Stefnandi skaut málinu til Hæsta-
réttar í apríl sl. Krafðist hann þess
að stefndu yrði gert að greiða í sam-
einingu skaðabætur upp á rúmar 27
milljónir króna með dráttarvöxtum
auk málskostnaðar. Hæstiréttur
felldi málskostnað niður og staðfesti
sýknudóm héraðsdóms. Málið
dæmdu hæstaréttardómararnir
Gunnlaugur Claessen, Árni Kol-
beinsson og Markús Sigurbjörnsson.
Sýkna staðfest
í Hæstarétti
Skaðabótakröfu vegna viðskipta með
hlutabréf í Þorbirni Fiskanesi hafnað
- The Sunday Times
www.jpv.is