Morgunblaðið - 03.12.2006, Blaðsíða 32

skemmtikraftur
32 SUNNUDAGUR 3. DESEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
aði Finnur á því að leika í sýningunni
– enda hefði hann líklega ekki getað
það – en spilaði í henni í staðinn. Við
hlutverki hans tók ungur leikari sem
var að stíga sín fyrstu spor á leiksviði,
Þráinn Karlsson.“
Árið 1963 var Sjálfstæðishúsið á
Akureyri opnað en það er betur
þekkt undir nafninu Sjallinn. Hljóm-
sveit Ingimars Eydal var strax ráðin
að húsinu en í henni voru á fyrstu ár-
unum söngvararnir Vilhjálmur Vil-
hjálmsson og Þorvaldur Halldórsson.
Helena og Finnur voru aftur á móti
fjarri góðu gamni í Reykjavík.
„Þarna vorum við farin að eiga börn
og hreyfðum okkur ekki eins mikið.
Hörður sonur okkar fæddist 1963 og
Laufey tveimur árum síðar. Yngri
dóttir okkar, Helena, er svo fædd
nokkru síðar, eða 1972.“
Helena á í dag fimm barnabörn og
tvö langömmubörn. „Ég er mjög stolt
að segja frá því.“
Helena segir börn sín öll mús-
íkölsk og hlusta mikið á tónlist. Ekk-
ert þeirra hefur þó fetað í fótspor for-
eldranna. „Ætli þau hafi ekki fengið
yfir sig nóg í æsku,“ segir móðirin og
hlær dátt.
Hvað ef eiginmaðurinn
hefði verið pípari?
Árið 1966 fluttu hjónin búferlum til
Akureyrar og Finnur fór strax að
spila með hljómsveit bróður síns í
Sjálfstæðishúsinu. Allar götur síðan
hefur Helena verið búsett á Akur-
eyri. „Árið eftir að við komum norður
hætti Erla Stefánsdóttir söngkona í
hljómsveitinni, þar sem hún var að
fara að eiga barn, og ég kom í stað-
inn. Það var upphafið að ævin-
týralegu tímabili sem lauk ekki fyrr
en 1976.“
Helena segir engum blöðum um
það að fletta að hún hefði ekki starfað
svona lengi við söng ef maðurinn
hennar hefði ekki verið tónlistar-
maður og þau staðið hlið við hlið á
sviðinu. „Ég er sannfærð um að þessi
ferill hefði orðið styttri ef ég hefði t.d.
valið mér pípulagningamann. Hann
hefði ábyggilega ekki verið sáttur við
það að ég væri úti öll kvöld að dandal-
ast með einhverjum gæjum.“
Helena viðurkennir fúslega að
vinnutíminn hafi ekki verið heppileg-
ur fyrir fjölskylduna, eintóm kvöld-
og helgarvinna. „Hamingja sanna.
Þetta hefði heldur aldrei gengið ef ég
hefði ekki átt svona góða tengdafor-
eldra að. Tengdamóðir mín kom und-
antekningarlaust og passaði fyrir
okkur börnin á kvöldin. Það var aldr-
ei vesen. Þegar við komum heim á
nóttunni vöktum við hana til að keyra
hana heim og fréttum það ekki fyrr
en löngu seinna að hún átti oft erfitt
með að sofna eftir að hafa verið úti í
kuldanum. En hún kvartaði aldrei.
Framlag tengdamóður minnar var
ómetanlegt.“
Til að setja starf þeirra hjóna í
samhengi skal tekið fram að Hljóm-
sveit Ingimars Eydal kom fram sex
kvöld í viku til að byrja með. Fékk
einungis frí á miðvikudögum, sem
voru „þurrir dagar“, þ.e. óheimilt var
að selja áfengi.
Helena segir þetta hafa verið
mikla vinnu í Sjallanum. Hljóm-
sveitin hafi æft á hverjum einasta
degi enda var alla tíð lögð áhersla á
að vera með nýjustu lögin. „Við fór-
um heldur ekki auðveldustu leiðina,
vorum t.d. mikið með tríósöng og þá
sungum við Finnur og Þorvaldur. Við
vönduðum okkur mjög mikið og fólk
sem kom á böllin trúði því oft ekki að
hljómsveit á Akureyri væri komin
með lög sem voru nýlega orðin vinsæl
erlendis.“
Biðröð hringinn í kringum húsið
Hljómsveitin fékk sjaldan frí í
Sjallanum. „Það var ekki nema í
stuttan tíma á haustin. Þá var yfir-
leitt farið suður og teknir upp tveir
sjónvarpsþættir, auk þess sem spilað
var á þessum helstu stöðum, s.s.
Valaskjálf og Stapa.“
Og vinsældirnar voru ekki minni
þar en á Akureyri. „Það var ótrúlegt
hvað hljómsveitin var vinsæl. Ég
gleymi því aldrei þegar við komum
einu sinni til Keflavíkur og það var
biðröð hringinn í kringum húsið.
Þetta var algjör múgsefjun. Það lá
við að maður gerði svona,“ segir Hel-
ena og felur andlitið með hendinni.
„Einu sinni var líka svo troðið í Vala-
skjálf að föt lögreglumannanna voru
gauðrifin eftir dansleikinn og búið að
brjóta vaska og klósett. Maður var
bara með móral.“
Sjónvarpsþættirnir sem Helena
getur um eru ekki til í dag, tekið var
yfir þá. „Það var víst verið að spara
myndböndin á þessum árum. Þarna
glötuðust mikil menningarverðmæti.
Því miður.“
Eitthvert örlítið myndefni er þó til
með Hljómsveit Ingimars Eydal.
Þáttur sem hét „Vor Akureyri“ og
svo þáttur sem tekinn var upp á balli í
Sjallanum. Það efni er talsvert notað
í nýrri sýningu, „Kvöldið er okkar“,
sem nánar verður komið að síðar í
samtalinu.
Hljómsveit Ingimars Eydal fór
einnig út fyrir landsteinana á þessum
tíma en í þrígang hélt sveitin til Mal-
lorca á vegum Guðna í Sunnu og lék
þar. „Íslendingar voru þarna nýbyrj-
aðir að fara til útlanda og þetta var
mjög skemmtilegt. Við stoppuðum í
þrjár vikur í senn og komum fram
tvisvar á kvöldi, í hálftíma í senn, á
fínasta klúbbnum á Mallorca. Þetta
var yndislega heimilislegt og í tvö
seinni skiptin tókum við krakkana
með okkur. Það var starfsmaður í
húsinu sem við bjuggum í sem pass-
aði á kvöldin en við höfðum allan dag-
inn út af fyrir okkur. Við bjuggum
fyrir utan ferðamannasvæðið og það
var mjög gaman að kynnast því
hvernig Spánverjinn lifir. Að vakna
við það á morgnana að kerlingarnar
voru að skammast og rífast. Og alltaf
að hengja út þvott.“
Undir smásjá
Helena segir hljómsveitarmeðlimi
hafa bundist ævarandi vináttubönd-
um á þessum árum. „Spilafélagar
mínir gegnum árin eru mínir bestu
vinir í dag.“
Það fylgdi því óhjákvæmilega mikil
athygli að vera dægurlagasöngkona í
fremstu röð á Íslandi. Helena fór
ekki varhluta af því en kveðst hafa
reynt að leiða athyglina hjá sér. „Það
gekk að vísu misvel. Í eitt skiptið vor-
um við Finnur að labba niður Lauga-
veginn þegar einhver sagði: „Sjáiði,
þarna eru Helena og Eyjólfur Þor-
valds!“ Þetta fannst okkur mjög
fyndið,“ segir Helena og hlær.
Hún kveðst öðrum þræði hafa haft
gaman af athyglinni. „Það væri eitt-
hvað skrýtið ef manni fyndist þetta
ekki eitthvað svolítið gaman. Í mínu
tilviki var þetta líka þannig að athygl-
in var fyrst og fremst á jákvæðum
nótum. Aldrei fann ég annað og finn
ekki enn þann dag í dag.“
Það kom þó fyrir að athyglin var
óþægileg. „Auðvitað kom það fyrir.
Maður vissi að maður var undir
smásjá og gat ekki leyft sér hvað sem
var. Séð og heyrt-væðingin var að
vísu ekki hafin á þessum tíma en sög-
ur voru fljótar að fara af stað enda
þótt maður hafi örugglega heyrt þær
síðast sjálfur. Ef maður heyrði þær
þá yfirleitt.“
Árið 1976 lenti Ingimar Eydal í al-
varlegu bílslysi og var frá spila-
mennsku um langt skeið. Hinir
reyndu að halda hljómsveitinni gang-
andi um tíma en á endanum lagði hún
upp laupana. Finnur og Helena end-
urvöktu þá Hljómsveit Finns Eydal.
Þegar Ingimar náði heilsu tók hann
upp þráðinn með sinni hljómsveit en
eftir það voru bræðurnir aldrei sam-
an í hljómsveit. „Auðvitað spiluðum
við stundum saman en hljómsveit-
irnar voru starfræktar hvor á sínum
vettvangi. Inga, dóttir Ingimars, fór
að syngja með honum og við fengum
til liðs við okkur nýja menn sem við
héldum tryggð við.“
Það þýddi ekkert að standa
þarna með fýlusvip
Það segir sig sjálft að fólk sem
kemur fram fjórum til sex sinnum í
viku er ekki alltaf í jafn góðu skapi.
Helena segir það vitaskuld hafa kom-
ið fyrir að hún hafi ekki verið nægi-
lega vel upplögð er hún steig á svið.
„En það mátti ekki sjást. Það þýddi
ekkert að standa þarna með fýlusvip.
Þetta var mín vinna og ég þurfti að
setja mig í þetta hlutverk, burtséð frá
því hvort ég var í stuði eður ei. Ball-
gestir máttu aldrei sjá að manni liði
ekki vel. Fólk á misjafnlega gott með
þetta en sem betur fer á ég frekar
auðvelt með að vera glöð og bros-
andi.“
Og alls konar vangaveltur fóru
gegnum hugann á sviðinu. „Ég veit
ekki hvort ég á að segja þetta en það
kom fyrir að ég var að hugsa um hvað
ég ætti að hafa í matinn daginn eftir
meðan ég var að syngja,“ segir Hel-
ena og skellihlær. „En ég kunni lögin
og textana svo vel að ég gat alveg
leyft mér þetta. Það er alveg satt.“
Sviðsframkoman var þó ekki alltaf
dans á rósum. Helena segir tvennt
ólíkt að syngja á balli og tónleikum.
„Það er eitt að syngja á balli með sín-
um vinum og fólk veitir manni svona
mátulega athygli á sviðinu og annað
að syngja á tónleikum, þar sem fólk
situr og horfir á mann. Það fannst
mér fyrst algjör kvöl og pína. En það
venst.“
Hún rifjar upp þegar hún var beð-
in að syngja á skemmtun fyrir eldri
borgara í Sjallanum klukkan þrjú á
sunnudegi. „Ég hélt nú að ég gæti
gert það fyrir gamla fólkið og Ingi-
mar bauðst til að spila undir. Ég valdi
falleg lög eins og „Dagný“ og ein-
hverjar gamanvísur og hélt að þetta
yrði ekkert mál. Ég fékk hins vegar
algjört sjokk þegar ég gekk inn á
sviðið og sá fólkið sitja úti í sal alvar-
legt í bragði. Það brosti ekki einu
sinni út í annað þótt ég væri að
syngja gamanvísur. Þarna áttaði ég
mig á því að enda þótt ég væri á mín-
um vinnustað voru kringumstæður
gjörólíkar. Þetta var alveg skelfilega
erfitt.“
Þeysireið um landið
Þegar komið var fram á áttunda og
níunda áratuginn breyttist ballmenn-
ing þjóðarinnar. Sjónvarpið var kom-
ið og ekki grundvöllur fyrir balli á
hverju kvöldi. Á þeim tíma kom
Hljómsveit Finns Eydal aðallega
fram á árshátíðum og þorrablótum
og þurfti oftar en ekki að leggja á sig
löng ferðalög. „Þá var ég farin að
vinna fullan vinnudag hjá Sjúkra-
samlagi Akureyrar en þeyttist svo
um allar trissur um helgar til að
syngja. Fólk spurði: „Hvernig nenn-
irðu þessu?“ Og auðvitað var þetta
erfitt. Ég fékk kannski frí eftir há-
degi á föstudegi til að keyra suður á
Akranes. Þá átti eftir að stilla upp
hljóðfærunum og spila til klukkan
þrjú um nóttina. Síðan kom maður
heim dauðþreyttur seint á sunnu-
dagskvöldi og þurfti að vakna klukk-
an sjö á mánudegi til að fara í hina
vinnuna. En þetta var rosalega gam-
Sveifla Hljómsveit Finns Eydal í stuði í Þjóðleikhúskjallaranum árið 1962.
Miðasala á þrjá stórviðburði
hefst á morgun á www.listahatid.is
Dmitri Hvorostovsky í Háskólabíói 20. maí
Miðaverð: 5.900 / 6.400
San Francisco ballettinn undir stjórn
Helga Tómassonar í Borgarleikhúsinu
Tvennutilboð á barítónana
út desember
Á hátindi frægðar sinnar Tveir fremstu barítónar heims
Miðaverð: 4.800
Sýningarnar eru samstarfsverkefni Listahátíðar
í Reykjavík og Borgarleikhússins
Miðaverð: 11.800
Takmarkaður sætafjöldi
Nánari upplýsingar
á www.listahatid.is
Bryn Terfel í Háskólabíói 21. maí
Miðaverð: 5.900 / 6.400
San Francisco ballettinn, Hvorostovsky og Terfel á Listahátíð í vor