Morgunblaðið - 04.12.2006, Blaðsíða 32

|mánudagur|4. 12. 2006| mbl.is
staðurstund
Flugan var á sveimi um helgina
og fór meðal annars í Mál og
menningu, á Rock Star-tónleika
og á miðbæjarrölt. » 33
flugan
Gagnrýnandinn Sæbjörn Valdi-
marsson skemmti sér vel á
myndinni Skolað í burtu og gef-
ur henni fjórar stjörnur. » 41
kvikmyndir
Barnabókin Gula sendibréfið
eftir Sigrúnu Eldjárn er æv-
intýri sem ber með sér kær-
leiksríkan boðskap. » 35
dómur
Stórstjarnan Jennifer Garner
er að taka sig á í líkamsræktinni
og neitar þeim sögusögnun að
hún sé ólétt aftur. » 40
fólk
Er góðmennska undantekning?
er spurt í bókadómnum um
dönsku spennusöguna Und-
antekninguna. » 35
gagnrýni
Eftir Flóka Guðmundsson
floki@mbl.is
Um þessar mundir er þess minnst umallan heim að 250 ár eru liðin fráfæðingardegi Wolfgangs Amadeus-ar Mozarts. Í nótt klukkan 00:30
minnist Óperukórinn, undir stjórn Garðars
Cortes, hins vegar annarra og harmrænni tíma-
móta í ævi tónskáldsins, en Mozart lést skömmu
eftir miðnætti þessa sömu nótt fyrir 215 árum.
Kórinn mun flytja í Langholtskirkju hina til-
finningaþrungnu sálumessu meistarans, Re-
qiuem; verkið sem Mozart skrifaði í veikind-
unum sem að lokum drógu hann til dauða.
Requiem átti að bjarga Mozart frá fátækt
Það er óneitanlega freistandi að velta því fyr-
ir sér hvaða stefnu tónsmíðar Mozarts og tón-
smíðar seinni tíma tónskálda hefðu tekið hefði
hann ekki dáið svo ungur sem raun er, aðeins 35
ára.
„70 ára, hraustur Mozart hefði verið sam-
tímamaður Beethovens, Schuberts og Webers
og ungur Mendelsshon hefði eflaust nýtt sér
snilligáfu hans á sama hátt og hann settist við
fótskör Haydns,“ stingur Garðar Cortes upp á.
„Hugsanlega hefði stefna þeirra í tónsmíðum
tekið flug í aðrar og æðri áttir með Mozart sem
spindilás tónlistar þess tíma. Saga tónlistar-
innar hefði eflaust breytzt.“
En eins og Garðar bendir réttilega á er til lít-
ils að velta sér upp úr því sem hefði getað orðið
þegar við getum notið þess besta hér og nú.
„Mozart var hraustur ungur maður þegar á
allt er litið. Kona hans Constanza var aftur á
móti frekar lasburða og sótti grimmt heilsuhæli
og aðrar sjúkrastofnanir. Hún var Mozart góð
eiginkona og góður félagi en hann olli henni ef-
laust vonbrigðum, því þó hann væri einn fræg-
asti maður sinnar samtíðar var hann ekki góð
fyrirvinna og þau voru skuldum vafin og áttu yf-
ir höfði sér lögsókn. Requiemið átti að breyta
því. Það kom því illa við Constönsu að Mozart
skyldi ekki geta lokið við verkið og ævisögurit-
arar þykjast sjá vonbrigðin í háttalagi hennar
eftir dauða hans. Það er önnur saga.“
Öll hreyfing kvalræði
Garðar segir að Mozart hafi veikst 20. nóv-
ember 1791.
„Honum leið illa, varð sveittur af minnsta til-
efni, fann fyrir óþægindum, var með hroll í lík-
amanum, verk í höfði og þrota í hálsi. Hann
safnaði bjúgi um líkamann og fann að með því
að liggja út af leið honum best. Það bráði af hon-
um af og til og hann fór á fætur en alveg sama
hvað hann reyndi þá gat hann ekki hrist af sér
lasleikann.
Smám saman rann það upp fyrir honum að
þetta var alvarlegra en hann átti að venjast.
Læknirinn sem annaðist hann, doktor Closset,
var ósköp venjulegur læknir sem kunni til verka
eins og læknavísindin á þeim tíma sögðu til um.“
Að sögn Garðars var svo komið að Mozart gat
ekki snúið sér á hlið né reist sig upp við dogg.
Öll hreyfing varð honum kvalræði.
„Hann sá hvert stefndi, vissi að hann átti eftir
að ljúka tónsmíð sem hann hafði þá þegar fengið
greitt fyrir og þyrfti að endurgreiða ef ekki
tækist að ljúka við.
Milli stríða vann hann að verkinu og sagan
segir að hann hafi verið með nemanda sinn
Sussmayer við rúmstokkinn og þeir hafi talað
um framvindu verksins og fullkomnun,“ segir
Garðar, en Requiem samanstendur af 12 köfl-
um. Mozart samdi 1–9, Sussmayer 10–12.
Flutt af mikilli auðmýkt
„Enginn veit af hverju Mozart samdi kafla 8
og 9 áður en hann byrjaði á kafla nr. 7, Lacry-
mosa,“ heldur Garðar áfram. „Nú varð hann að
leggja síðustu krafta í að ljúka honum. Hann
náði að skrifa niður upphafið fyrir strengina, 2
takta í forspil, og 6 takta inn í kórinn fyrir
kontrabassa og orgel. Sagan segir að hann hafi
dáið með penna í hönd við skriftir.
Nú, 215 árum seinna, flytjum við, af mikilli
auðmýkt, Requiem eftir Mozart og þökkum al-
mættinu fyrir að hafa gefið okkur slíkan mann,
slíkan snilling að leiðarljósi. Þegar kemur að
Lacrymosa-kaflanum, flytjum við hann eins og
hann kom frá hendi Mozarts, stoppum þar sem
hönd hans gat ekki meir og hann gaf upp and-
ann, vottum honum í hljóði virðingu, byrjum svo
aftur og ljúkum verkinu í þeirri mynd sem Moz-
art kom að því.“
„Þökkum almættinu fyrir að
hafa gefið okkur slíkan mann“
Morgunblaðið/ÞÖK
Meistari Óperukórinn og hljóðfæraleikarar úr Sinfóníuhljómsveit Íslands ásamt einsöngvurunum Huldu Björgu Garðarsdóttur sópran, Sess-
elju Kristjánsdóttur mezzósópran, Snorra Wium tenór og Davíð Ólafssyni bassa flytja Requiem til minningar um Mozart í Langholtskirkju.
Aðfaranótt þriðjudagsins
minnist Óperukórinn dán-
arstundar Mozarts með flutn-
ingi Requiem í Langholts-
kirkju. Kórstjórinn, Garðar
Cortes, segir frá síðustu dög-
um tónskáldsins og þessu
hinsta tónverki hans.
Næturtónleikar Mozart lést skömmu eftir miðnætti aðfaranótt 5. desember fyrir 215 árum og
mun Óperukórinn undir stjórn Garðars Cortes minnast þess með tónleikum í nótt kl.00:30.