Morgunblaðið - 09.02.2007, Blaðsíða 28

Dýpri Það er ótrúlegt hversu miklu
getur munað á magninu sem fer í
popppokana sem dýpkað hafa
verulega, en munurinn á minnsta
og stærsta skammti bíóhúsanna
er tæplega fimmfaldur. Sá
minnsti er 40 g, miðstærð um 100
g sem jafnast á við einn örbylgju-
popppoka að magni til og risa-
skammturinn fer upp í 185 g. Hita-
einingarnar fara að sama skapi úr
180 kkal í minnsta skammti í 835
kkal í þeim stærsta. Með
bíóferð fjögurra manna
vísitölufjölskyldunnar
í huga er líklegasta
hagstæðast að kaupa
stærsta skammtinn, en
honum ætti þá líka að
skipta bróðurlega á
milli allra fjölskyldu-
meðlima
Það er sama hversu
hollur matur er valinn,
það er hægt að fitna af
öllu ef borðað er of mik-
ið. Það hefur verið
sannreynt í rannsóknum
að langflest fólk borðar
meira magn af mat og
jafnvel langt umfram
það sem þarf til að
seðja hungrið, eftir því
sem matarskammturinn
er stærri.
Bandarískir vísindamenngerðu merkilega rann-sókn þar sem þeir gáfuþátttakendum ýmist
ferskt brakandi poppkorn eða
tveggja vikna gamalt popp, sem
flestir hefðu álitið lítt girnilegt. Það
var athyglisvert að dró lítið úr
neyslunni þótt poppið væri gamalt
en enn merkilegra var þó að því
stærri umbúðir sem poppið var sett
í því meira borðaði fólk, líka af
gamla poppinu,“ segir Anna Sigríð-
ur Ólafsdóttir, lektor í næring-
arfræði við Kennaraháskóla Íslands.
Skammtastærðin –
vegur þungt
„Oft þarf ekki nema eina litla
breytingu til að sjá verulegan mun á
líkamsþyngdinni, upp á við eða nið-
ur, allt eftir því hvort skammtar eru
minnkaðir eða stækkaðir,“ segir
Anna. „Munurinn á hitaeiningum í
litlu súkkulaði og stóru getur verið
um 100 kkal. Sumir kjósa að fá sér
bita á hverjum degi en þá skiptir
magnið máli. Það safnast og munar
um þegar saman kemur. Úr
100 viðbótareiningum á dag,
verða um 3.000 kkal á mánuði og á
ári eru þær orðnar 36.500 kkal. Í
kílóum talið myndi þetta jafngilda
um 5 kg þyngdartapi eða -aukningu,
eftir því hvort skammturinn var
minnkaður eða stækkaður. Neyt-
endur þurfa líka að hugsa um hvort
þeir hafi efni á viðbótarkaloríum-
tilboðin um meira magn fyrir minna
verð hrópa á þá.“
Hreyfingin – skiptir sköpum
En það eru fleiri möguleikar til
þess að hafa áhrif á líkamsþyngd og
heilsu en að gæta þess að borða ekki
fleiri hitaeiningar en líkaminn
þarfnast. „Dagleg brennsla lík-
amans á hitaeiningum er háð hreyf-
ingu og öðrum lífsháttum. Það er
mjög misjafnt hvað fólk brennir
mörgum hitaeiningum en breyt-
ingar á hreyfingu geta, eins og
breytingar á matarskömmtum,
haft mikil áhrif,“ segir Anna. „Ein-
staklingur sem vinnur kyrrsetustarf
en bætir við hálftíma rösklegri
göngu á hverjum degi getur aukið
brennslu líkamans að meðaltali um
150 hitaeiningar á dag eða um 55.000
hitaeiningar á ári. Það jafngildir
tæpum 8 kg af fituvef, sem hann þá
kemur í veg fyrir að bæta á sig eða
þá hugsanlega getur losað sig við.
Lýðheilsustöð hefur ráðlagt full-
orðnum að hreyfa sig í a.m.k. 30 mín-
útur á dag og börnum í a.m.k. 60
mínútur, enda veitir hreyfingin fólki
aukinn kraft til að takast á við verk-
efni daglegs lífs og eykur líkurnar á
að lifa lengur heilbrigðu lífi.“
Vaxandi Íslenski ísbúðaísinn hefur
ekki orðið útundan þegar vaxandi
skammtar eru annars vegar. Árið
1990 var algengt að lítill barnaís
væri um 90 g og stóri ísinn 180 g. Í
dag er barnaskammturinn hins
vegar oft í kringum 140 g og sá
stóri orðinn 230 g.
Það má kannski segja það bót í máli
að mjólkurísinn úr vélunum er til-
tölulega orku- og fitusnauður með
um 150 kkal í 100 g – án brauðs og
dýfu. Það þýðir þó að stærsti ísinn
veitir minnst 345 kkal og orkan
margfaldast um leið og dýfan og
kurlið bætast við.
Stór – stærri – stærstur
Þetta er önnur grein í af þremur í
greinaflokki um breytingar á skammta-
stærðum íslenskra matvæla og er sam-
starfsverkefni Lýðheilsustöðvar og
Morgunblaðsins.
Anna Sigríður Ólafsdóttir „Oft
þarf ekki nema eina litla breytingu
til að sjá verulegan mun á líkams-
þyngdinni.“
Morgunblaðið/Golli
Hærri Skyrdrykkir með
ferskum ávöxtum eru vin-
sæl hollustufæða, hvort
sem þeir eru útbúnir heima
eða keyptir á hlaupum. En
öllu er hægt að ofgera, holl-
ustunni líka. Í 3 dl af skyr-
drykk eru rúmar 200 kkal en
stórt glas sem tekur 5 dl eykur orkuna í 345
kkal. Það er stundum erfitt að sjá muninn á
magninu í glösum þrátt fyrir hæðarmun.
Lengri Má bjóða þér stærra súkkulaði? Í dag eru minnstu
gerðir súkkulaðistykkja í mörgum tilvikum ekki til og
erfitt að fá súkkulaði undir 50 grömmum. Slíkt venjulegt
stykki (flestar tegundir) inniheldur um það bil 275 kkal
en XL-útgáfan 385 kkal. Upprunalega útgáfa margra
súkkulaðistykkja var um það bil helmingi minni en risa-
stykkin og veitti því færri hitaeiningar eða um 165 kcal.
Kannski væri ráð að deila stykkinu með öðrum því flest-
um reynist erfitt að geyma helminginn til seinni tíma.
neytendur
28 FÖSTUDAGUR 9. FEBRÚAR 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Hundar
Föstudaginn 23. febrúar 2007 fylgir
með Morgunblaðinu glæsilegt sérblað
um hunda.
● Hundaræktarfélag Íslands
● Þjálfun hunda
● Hreyfiþörf hunda
● Umfjöllun um fóðurgjöf hunda
● Hundahótel, gæsluheimili og
hundasnyrtistofur
● Viðtal við fólk sem á hunda
● Hundatryggingar
og margt fleira fróðlegt.
Meðal efnis er:
Auglýsendur!
Pöntunartími er fyrir kl. 16 mánudaginn
19. febrúar 2007
Allar nánari upplýsingar veitir Katrín Theódórsdóttir
í síma 569 1105 eða kata@mbl.is