Morgunblaðið - 23.03.2007, Blaðsíða 50

Það er þó ekkert
klisjukennt við ástina í
meðförum Ólafar. … 57
»
reykjavíkreykjavík
LÍFIÐ – notkunarreglur er ævintýri. Um ást,
meðal annars. Kannski um það sem er, en líka
um það sem bíður mannsins, eða það sem mað-
urinn heldur að bíði hans.
Þorvaldur segir leikritið ekki hefðbundið en
þó ef til vill hefðbundnara í sínum augum en
flest annað. Jafnvel frekar en vel gert stofu-
drama, því það sé tiltölulega ný hugmynd.
„Þetta er í rauninni eins og miðaldasögurnar
þar sem fólk ferðast um Evrópu og segir sögur
á kvöldin. Það er eitthvert alskemmtilegasta
form sem ég þekki; ég hef alltaf verið heillaður
af því og kannski er ég að gera tilraun til þess
að nálgast upphafið í sagnamennskunni, því ég
sakna hennar. Ég held við þurfum mjög mikið
á henni að halda því hún útskýrir svo margt án
þess að útskýra; svarar mörgu án þess að tala
niður til okkar.“
Sýningin er unnin í samvinnu Leikfélags Ak-
ureyrar og útskriftarárgangs leiklistardeildar
Listaháskóla Íslands og er lokaverkefni nem-
enda við deildina. Þorvaldur samdi verkið sér-
staklega fyrir þann hóp.
Þorvaldur segist hafa beitt sömu vinnu-
brögðum að þessu sinni og þegar hann skrifaði
leikritið … and Björk of course. „Sú aðferð
reyndist mér mjög vel. Að byrja ekki á því að fá
hugmynd að sögu og vinna í henni, heldur leyfa
verkinu að kvikna út frá öllum þeim textum
sem mér fannst skemmtilegir þá stundina.“
Þegar Þorvaldur fór að gera ráð fyrir tónlist
rifjaðist upp sá gamli draumur að vinna með
Megasi og það varð ofan á að Magnús Þór
samdi lög fyrir verkið en Magga Stína stjórnar
tónlistarflutningnum og tekur þátt í honum.
Leikarar í sýningunni eru Guðjón Davíð
Karlsson, Ólafur Steinn Ingunnarson, Páll Sig-
þór Pálsson, Þráinn Karlsson, Vignir Rafn Val-
þórsson, Sigrún Huld Skúladóttir, Tinna Lind
Gunnarsdóttir, Sara Marti Guðmundsdóttir,
Magnús Guðmundsson, Kristín Þóra Haralds-
dóttir, Bjarni Snæbjörnsson, Anna Svava
Knútsdóttir og Hallgrímur Ólafsson.
Sýnt er í Rýminu og í fyrsta skipti hannar
Þorvaldur búninga og leikmynd, sem hann seg-
ir hafa verið lærdómsríkt. „Það getur verið
snúið fyrir leikstjórann og leikarana að hafa
höfundinn alltaf nálægan; ég er reyndar til
staðar ef þau vilja spyrja mig um eitthvað
beint, en svo getur verið að maður segi of mik-
ið.“ En niðurstaðan er sú, telur leikskáldið,
búninga- og leikmyndarhönnuðurinn, að áhorf-
endur geti átt von á mikilli upplifun.
„Verkið gerist í ótilgreindum tíma í ótil-
greindu landi eins og ævintýrin, sem börnin
eiga mjög auðvelt með að labba inn í og við í
raun líka þó að við séum ef til vill hætt að átta
okkur á því. Einu sinni var fátækur bóndason-
ur … virkar um leið; börnin búa til myndir.
Þau leyfa sér að líða inn í þennan heim. Samt
hefur enginn séð fátækan bóndason!“
Það dásamlega við leikhús er, segir hann, að
ef höfundurinn og leikararnir treysta áhorf-
andanum getur allt gerst. „Það er alltaf talað
um hvað við leikhúsfólkið erum að skapa en ég
er ekki í vafa um það, að ekkert af því er raun-
verulega einhvers virði – ekki nema þá það að
gaman sé hjá okkur á æfingatímanum – fyrr en
áhorfandinn mætir. Og ekki bara vegna þess
að hann er kominn og við getum þá farið að
sýna, heldur vegna þess að áhorfandinn skapar
óhjákvæmilega sýninguna; hver og einn hefur
sitt sjónarhorn og raðar öllu saman. Ef vel
tekst til er sýningin vel útfært hlaðborð þar
sem þú getur, án þess að efast um sjálfan þig,
raðað saman kræsingunum. Þannig verður
sýningin til.“
Lífið – notkunarreglur er einmitt hugsað til
þess að áhorfendur fái úr mörgu að moða, segir
Þorvaldur. Hann telur hægt að sjá sýninguna
oft og upplifa misjafnlega í hvert skipti með því
að reyna nýtt sjónarhorn hverju sinni.
Þegar spurt er um notkunarreglur um lífið
og hvort þær skorti svarar Þorvaldur neitandi.
Telur raunar til of mikið af þeim. „Ég býð ekki
upp á nýjar reglur og þær sem dregnar eru
fram í þessu verki eru kunnuglegar og kannski
óttalegar.“
Hann veltir því fyrir sér hvaðan sú hugmynd
kemur að alltaf verði að halda áfram; að aldrei
sé komið nóg. „Ég held menn kannist óþægi-
lega við það, þó að þetta sé tímalaust verk. Og
um leið vona ég að við gefum möguleika á því
að vekja grunsemdir um eitthvað sem gæti
nýst okkur sem val; ekki sem reglur heldur
lífsmáta; kjark til þess sem kallað er að skera
sig úr. Í því felst alltaf ákveðinn tvískinnungur;
að það sé hættulegt eða vandamál og kalli á alls
konar viðbrögð, yfirleitt neikvæð, og að menn
verði fyrst að sanna sig áður en þeir geti skorið
sig úr. Samtímis er þetta fólkið sem við treyst-
um hvað mest á.“
Það er sem sagt bent á þann möguleika að
stoppa, að komið sé nóg. „Að þetta sé bara orð-
ið fínt!“ segir Þorvaldur.
Heimurinn virðist reyndar ekki hafa áttað
sig á þeim möguleika.
Leikritið gerist í skógi og fjöllin blasa við.
„Öllum liggur lífið á að komast áfram og yfir
vatnasvæðið og upp fjöllin,“ segir hann. Í leik-
ritinu er sungið: Tign okkar býr á þar þar þar-
næsta tindi. „Fjallið er hins vegar alltaf jafn
langt í burtu, alveg sama hvað þeir labba.“
Hann segir sífellt verið að stilla upp ein-
hverjum tindum, „og ég verð satt að segja
skelfingu lostinn í hvert skipti sem ég heyri um
hvatafyrirlesara sem eru að hjálpa fólki að
skerpa sýnina á eitthvað sem er ekki hér; eins
og ekki sé nóg horft fram á við, nóg glápt út í
buskann þar sem eitthvað á að bíða. Mér finnst
þetta gegnsýra alla okkar menningu og þegar
svona allegóría er skrifuð hlýtur að koma upp
sú spurning hvort þetta sé ekki bara einhver
misskilningur. Hverju erum við að fórna? Fólk
er á ferðalagi en ekki í leit að einhverjum stað
heldur að sjálfu sér, hvað að öðru og að sam-
bandi við annað fólk“.
Þorvaldur segir fallegar ástarsögur í verk-
inu. „Mér finnst allar persónurnar kalla á sam-
úð og skilning, hversu ólánlegar sem þær birt-
ast, og þannig finnst mér reyndar allt fólk vera.
Það er augljóst núna að fólk sem ég vissi að
væri ekki gott fólk, væri skrýtið eða gerði ein-
tóma dellu, til dæmis hér á Akureyri, er alls
ekki svoleiðis. Á fullorðinsárum kemst maður
að því að þetta fólk er fyrst og fremst áhuga-
vert.“
Þorvaldur segir alla þekkja þessar aðstæður
og í söngnum og sögunum rifjist upp fyrir fólki
þau gömlu sannindi að góð saga býr yfir meiri
sannleika og meiri upplýsingum en sagna-
meistarinn sjálfur gerir sér grein fyrir. „Hún
er yfirleitt stærri en við og þess vegna er hún
óháð tíma og rúmi. Eins og ævintýrin.“
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
ÆVINTÝR
KJARTAN RAGNARSSON LEIKSTÝRIR FYRSTA SINNI HJÁ LA,
MEGAS HEFUR EKKI ÁÐUR SAMIÐ TÓNLIST VIÐ LEIKRIT OG
ÞORVALDUR ÞORSTEINSSON SEMUR Í FYRSTA SKIPTI VERK
FYRIR LEIKFÉLAGIÐ Í SINNI GÖMLU HEIMABYGGÐ; LÍFIÐ –
NOTKUNARREGLUR, AUK ÞESS AÐ HANNA LEIKMYND OG
BÚNINGA. SKAPTI HALLGRÍMSSON RÆDDI VIÐ ÞORVALD.