Morgunblaðið - 30.04.2007, Blaðsíða 17

daglegt líf
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 30. APRÍL 2007 17
Yamaha píanó.
Yamaha píanó og flyglar
með og án SILENT búnaðar.
Veldu gæði – veldu Yamaha!
Samick píanó.
Mest seldu píanó á Íslandi!
Fáanleg í svörtu, hnotu og mahoný.
Verð frá 357.000 kr.
Goodway píanó.
Fáanleg í svörtu, hnotu og mahoný.
Verð frá 238.000 kr.
15 mán. Vaxtalausar greiðslur.
Estonia flyglar.
Handsmíðuð gæðahljóðfæri.
Steinway & Sons
Fyrir þá sem vilja aðeins það besta.
Til sýnis í verslun okkar.
H L J Ó Ð F Æ R A H Ú S I Ð
Suðurlandsbraut 32 • 108 Reykjavík • 591 5350
   


 
   
 

 
  !!"! #$%&' ()  (
*+,&'
-.' /0 1((  222"34,33"'
5
5
6
F
jölskylduerjur geta ver-
ið erfiðar að eiga við.
Hvað er líka verra en
að bíða skipbrot í sam-
böndum við sína nán-
ustu, hvort sem um er að ræða
systkini, foreldra, börn, maka, vini
eða nágranna? Sterkar tilfinningar
kalla fram stór orð sem gera sam-
skipti nánast ómöguleg. Nið-
urstaðan verður oft sú að gefa
ágreininginn frá sér – vísa honum til
dómstóla sem upp á gott og vont úr-
skurða um hvernig málum skuli
háttað. Eftir sitja deiluaðilar með
beiskjubragð í munni og finnst sem
allir hafi tapað.
Sáttamiðlun er aðferð sem
gagnast við lausn slíkra deilumála.
Meðal upphafsmanna í Bretlandi er
lögfræðingurinn Henry Brown.
„Þeir sem standa í sambandsslitum
þurfa að komast að víðtæku sam-
komulagi um börnin sín, fjármál og
eignir og lengi vel var réttarkerfið
eina lausnin. Mér og fleirum fannst
að það hlyti að vera betra að fá þjálf-
aða manneskju til að aðstoða parið
við að hittast og leysa sín mál, jafn-
vel þótt það ætti í miklum erf-
iðleikum með að tala saman.“
Vangaveltur Brown og félaga
urðu til þess að árið 1985 var kerfi
komið á fót í Englandi sem gekk út á
samvinnu lögfræðings og annars
ráðgjafa, s.s. sálfræðings eða fé-
lagsráðgjafa sem báðir væru sér-
staklega þjálfaðir sem sáttamenn.
„Þeir koma á einum eða fleiri fund-
um með parinu í því skyni að komast
að býsna nákvæmu samkomulagi
varðandi börnin, fjármál, eignir ofl.
Lengi vel var talið að sáttamiðlun
hentaði bara þeim sem ættu auðvelt
með að spjalla saman, þrátt fyrir
ágreining sinn. Það er vitleysa því
þá þyrftu þeir ekki sáttamiðlun. Það
eru einmitt þeir sem geta ekki talað
saman og geta ekki komist að sam-
komulagi sem þarfnast sáttamiðl-
unar.“
Ánægðara með eigin lausnir
Sáttamiðlun hefur einnig verið
notuð í Danmörku um nokkurra ára
skeið með góðum árangri og er nú
boðin öllum sem leita til dómstóla
með fjölskyldumál, þeim að kostn-
aðarlausu. Pia Deleuran er ein af
forgangsmönnum aðferðarinnar þar
í landi. „Þegar deilumál fara fyrir
dómstóla gefur fólk þau frá sér og
lætur aðra um að eiga við þau,“ segir
hún. „Með sáttamiðlun fá deiluaðilar
ágreininginn aftur til baka því þeir
fá aðstoð við að tala saman.“
Þau segja mikla ánægju með að-
ferðina hjá þeim sem hana reyna.
„Fólk er ánægðara en í dómsmálum
því það kemst að samkomulagi í
miklu meiri smáatriðum sem varða
persónuleg mál en hefði verið hægt
að ganga frá fyrir rétti. Það virðist
líka vera ánægðara með eigin lausn-
ir en annarra.“
Þetta gildir ekki síst í skiln-
aðarmálum þar sem börn eru annars
vegar. „Með þessu fá foreldrar að-
stoð til að staldra við og líta á þarfir
barnanna,“ útskýrir Brown. „Í öllum
löndum eiga börn það sameiginlegt
að vilja ekki að foreldrar sínir rífist.
Rannsóknir sýna líka að börnin
koma verr út úr skilnaði ef honum
fylgja miklar deilur. Sáttamiðlum
hjálpar foreldrum klárlega að setja
niður sín deilumál. Oft er rætt um
þarfir hvers barns fyrir sig sem leið-
ir til mun betur íhugaðrar nið-
urstöðu en þegar dómari slær hamri
í borð og kveður upp úr hvernig um-
gengnismálum skuli háttað.“
Fyrstu íslensku sáttamennirnir
Þau segja gríðarlega miklvægt að
hafa vel þjálfaða sáttamenn til að
vinna með fólki sem er í slíkri stöðu.
„Sáttamaður þarf að vera næmur og
meðvitaður um hvað er í gangi milli
fólksins sem um ræðir,“ segir De-
leuran. „Hann þarf líka að ná góðu
sambandi við það og hafa áhuga á að
hjálpa því að finna lausnir.“
Um tveir þriðju hlutar þeirra sem
nýta sér sáttamiðlun í fjölskyldu-
málum komast að samkomulagi, skv.
rannsóknum. Af þeim sem eftir
standa kemst stór hluti að einhverju
samkomulagi, þótt það sé ekki á öll-
um sviðum. „Svo er þetta spurning
um hvernig árangur er skilgreindur.
Ef um er að ræða par sem ekki hefur
talast við í hálft ár er árangur í því
einu að fá það til að tala saman, jafn-
vel þótt það komist ekki að sam-
komulagi í öllum sínum málum.“
Þau Brown og Deleuran miðluðu
íslensku fagfólki þekkingu sinni í
þriðju og síðustu lotu sáttamanna-
náms sem skipulagt var af Sátt, fé-
lagi er hefur það að markmiði að inn-
leiða sáttmiðlun í íslenskt samfélag.
Náminu lauk á föstudag með út-
skrift um tuttugu lögfræðinga, dóm-
ara, sálfræðinga, félagsráðgjafa og
prests sem þar með hafa öðlast rétt-
indi til að starfa sem sáttamenn.
Að sögn Ingibjargar Bjarnadótt-
ur, formanns Sáttar, tók námið einn-
ig til sáttamiðlunar í viðskiptum en í
framhaldinu stefnir hópurinn að því
að bjóða þjónustu sína almenningi.
„Næsta skref gæti svo verið að sam-
tvinna sáttamiðlun inn í dómskerfið
þannig að þeim sem leita með mál
fyrir dómstóla verði boðin sátta-
miðlun áður en málið fer alla leið í
dómskerfinu.“
© Morgan David de Lossy/Corbis
Lausn Sérþjálfuð manneskja aðstoðar parið við að leysa málin, jafnvel þótt það eigi í erfiðleikum með að tala saman
Þegar allt stefnir í kalda-
kol vegna nágrannaerja,
ágreinings í fjölskyldu-
fyrirtækinu, erfðadeilna
eða skilnaðar eru dóm-
stólar ekki eina lausnin.
Bergþóra Njála Guð-
mundsdóttir kynnti sér
hvað sáttamiðlun er.
Að skila fólki deilum sínum
ben@mbl.is
MANNESKJURNAR smituðust af
flatlús frá górillum fyrir meira en
þremur milljónum ára, skv. rann-
sókn frá Flórída-
háskóla sem
greint er frá á
forskning.no.
Sennilega hafa
forfeður okkar þó
ekki átt í ósæmi-
legum sam-
skiptum við hina
loðnu frændur
sína..
„Saga mann-
eskjulúsarinnar
er kannski ekki mest spennandi
rannsóknarsviðið sem maður getur
valið sér,“ segir David Reed við
Flórídaháskóla en hann er meðal
þeirra sem stóðu á bak við rann-
sóknina. „Hins vegar getur það sagt
okkur mikið um sögu mannsins.“
Erfitt getur reynst að aldurs-
greina mannasteingervinga og ós-
mitað erfðaefni er nánast ekki til frá
þessum tíma. Hins vegar hafa fé-
lagar á borð við bandorm, höfuðlús
og flatlús fylgt okkur manneskj-
unum um milljónir ára. „Þess vegna
veitir lúsin okkur tækifæri til að
komast að því hvernig manneskjan
hefur þróast,“ segir Reed.
Ekkert kynlíf
Maðurinn er eini prímatinn sem
hýsir bæði höfuðlús og flatlús. Simp-
ansar hafa bara höfuðlús en górillur
bara flatlús. Vísindamennina fýsti að
vita hvort flatlúsin hefði átt sér bú-
stað á mönnum frá upphafi vega eða
hvort hún hefði yfirfærst á þá frá
górillunum.
Þeir greindu erfðaefni lúsanna og
rannsökuðu steingervinga frá mönn-
um og górillum til að komast að því
hversu lengi flatlúsina hefði verið að
finna á báðum tegundum. Þeir upp-
götvuðu að flatlúsin smitaðist frá
górillum til manna fyrir u.þ.b. 3,3
milljónum ára. Ástæða þess að flat-
lúsin bjó um sig í kynhárum mann-
skepnunnar gæti verið sú að menn
voru hárlausir að mestu á lík-
amanum að öðru leyti.
Reed telur ekki að lúsin hafi smit-
ast við samlíf tegundanna tveggja.
„Fæstir munu gera ráð fyrir því að
menn og górillur hafi stundað kynlíf
saman,“ segir hann. „Lúsin hefði
auðveldlega getað smitast með öðr-
um hætti.“
Hann segir flatlúsina ekki þurfa
líkamlega snertingu eða stuttan
tíma til að skipta um hýsil. Hún hefði
getið smitast við það að menn sváfu
á stöðum þar sem górillur höfðu sof-
ið nóttina á undan eða jafnvel við það
að menn drápu og átu górillur.
heilsa
Flatlúsin
kom frá
górillum
Hýsill Flatlúsin bjó
fyrr um sig á gór-
illum en mönnum.