Morgunblaðið - 30.04.2007, Blaðsíða 22

22 MÁNUDAGUR 30. APRÍL 2007 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Hallur Hallsson ritaði grein í
Morgunblaðið s.l. föstudag undir
yfirskriftinni „Er Nixon orðinn
fréttastjóri á Íslandi?“ Hallur er
ósáttur við umfjöllun
fjölmiðla um stóriðju
og virkjanamál og
vandar þeim ekki
kveðjurnar. Segir þá
beita aðferðafræði
Nixons; „let the bast-
ards deny it“. Hallur
ræðst einnig gegn
mér fyrir ummæli í
sjónvarpsfréttum
Rúv um að það yrði
grátbroslegt ef
Hafnfirðingar, sem
nýlega höfnuðu
stækkun álvers í
Straumsvík, fengju yfir sig loft-
mengun frá jarðvarmavirkjunum
við Seltún, Austurengjar og Trölla-
dyngju, ef til þess kemur að álver
verði reist í Helguvík. Hallur segir
þetta ekkert annað en bull og vit-
leysu, róg og lygi setta fram í anda
Nixons. Mér þykja orðin stærri en
tilefnið.
Tilefni skrifa Halls er umfjöllun
Rúv um loftmengun frá jarð-
varmavirkjunum á Hellisheiðinni.
Rúv hefur greint frá því að vegna
útblásturs frá Hellisheiðarvirkjun
fer styrkur brennisteinsvetnis
(H2S) sumstaðar í Reykjavík oft yf-
ir „lyktarmengunarmörk“ sem
gilda í Kaliforníu. Því miður eru
engin slík mörk til á Íslandi og því
geta yfirvöld lítið gert í málinu, þó
ætla verði að ónæðið af lyktinni við
tiltekinn styrk sé það sama hér og í
Kaliforníu. Nú er unnið að því að
setja umhverfismörk
fyrir H2S til þess að
hægt sé að taka á mál-
inu.
Það ætti engum að
koma á óvart að jarð-
varmavirkjanir losa
H2S sem í daglegu tali
nefnist hveralykt. Magn
útblásturs eykst eftir
því sem umfang orku-
vinnslunnar verður
meira. Í sumum hverf-
um Reykjavíkur er fólk
farið að kvarta undan
lyktinni og að öðru
óbreyttu mun aukin orkuvinnsla á
Hellisheiði verða til þess að fleiri
íbúar verði fyrir ónæði. Styrkur
H2S í útblæstri virkjana ræðst m.a.
af efnafræði svæðanna og er því
breytilegur frá svæði til svæðis. Að
svo komnu máli er því ekki hægt að
fullyrða hvort H2S frá virkjunum á
Krýsuvíkursvæðinu muni valda
ónæði í Hafnarfirði. En sú gæti orð-
ið raunin. Til þessa hefur ekki verið
mikið fjallað um H2S-mengun í um-
hverfismati jarðvarmavirkjana en
ætla má að það eigi eftir að breytast
í kjölfar reynslunnar frá Hellis-
heiði.
Ég á bágt með að skilja hve mjög
ummæli mín gremja geð Halls svo
sem skrif hans bera vitni. Ég vona
þó að mér hafi tekist að sannfæra
lesendur um að ummælin voru ekki
sett fram í anda Nixons og eru
fjarri því að vera „bull, vitleysa,
rógur og lygi“. Við skulum hins-
vegar vona að hveralyktin verði
ekki einhverskonar ný „pen-
ingalykt“, með sínum kostum og
göllum, í stað þeirrar sem eitt sinn
einkenndi mörg sjávarplássin.
Þeim sem vilja kynna sér málið bet-
ur er bent á pistlana „Peningalyktin
nú og þá“ og „Álver í Straumsvík =
mengun í Reykjavík?“ undir liðnum
fréttir á heimasíðu Landverndar,
www.landvernd.is. Þar er m.a.
greint frá niðurstöðum loftmælinga
við Grensásveg og þær bornar sam-
an við umrædd viðmiðunarmörk í
Kaliforníu en þessar niðurstöður
voru einmitt tilefni þess að Rúv
fjallaði um málið.
Nixon og hveralyktin
Bergur Sigurðsson
skrifar um loftmengun frá
jarðvarmavirkjunum og
svarar Halli Hallssyni
»Ummælin voru ekkisett fram í anda Nix-
ons og eru fjarri því að
vera „bull, vitleysa, róg-
ur og lygi“.
Bergur Sigurðsson
Höfundur er framkvæmdastjóri
Landverndar.
Sjálfstæðisflokkurinn í
Reykjavík aflaði sér fylgis fyrir
borgarstjórnarkosningarnar með
gagnrýni á hátt lóðarverð og lof-
aði því að úthluta lóðum á kostn-
aðarverði. Ljóst er að flokkurinn
hefur ákveðið að svíkja þetta lof-
orð – og það rækilega. Í stað
kostnaðarverðs á nú að draga út
lóðir á föstu verði sem jafngildir
fjórföldum gatnagerðargjöldum.
Fast lóðaverð jafngildir fjór-
földum gatnagerðargjöldum
Sjálfstæðisflokkurinn kynnti
fyrir helgi að áfram
yrðu lóðauppboð á
þéttingarsvæðum en
á nýbygging-
arsvæðum yrði fast
verð: 11 milljónir
fyrir einbýlis-
húsalóð, 7,5 milljónir
fyrir byggingarrétt
íbúðar í parhúsi og
4,5 milljónir fyrir
byggingarrétt íbúðar
fjölbýlishúsi. Þetta
fasta verð jafngildir
fjórföldu gatnagerð-
argjaldi og er aug-
ljóslega langt frá kostnaðarverði
borgarinnar við að útbúa lóð-
irnar. Áður hafði verið haft eftir
Vilhjálmi Þ. Vilhjálmssyni að
sjálfstæðismenn vildu að lóðir
yrðu seldar fyrir gatnagerð-
argjöld (kvöldfréttir Sjónvarps
14. mars 2005).
Happdrættisaðferð
Aðferðafræðin við úthlutun á
að vera sú sama og sjálfstæð-
ismenn gagnrýndu harðlega þeg-
ar hún var viðhöfð við úthlutun
lóða í Lambaseli fyrir tveimur
árum. Lóðaverð fyrir einbýlis-
húsalóðirnar var þá 3,5 milljónir
fyrir minni húsagerð og 4,6
milljónir fyrir stærri húsagerð-
ina. Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson
kallaði þessa aðferð happdrætti
(kvöldfréttir sjónvarps 14. mars
2005). Ef nýkynnt aðferðafræði
Sjálfstæðisflokksins hefði hins
vegar verið notuð er spurning
hvort lóðirnar hefðu verið boðn-
ar út (eins og viðhaft verður á
þéttingarsvæðum) eða dregnar
út fyrir 11 milljónir stykkið,
óháð stærð. Þetta einfalda dæmi
dregur fram und-
arlegheitin í þessari
stefnumörkun.
Svik á skýrum
yfirlýsingum
Ódýrar lóðir fyrir
alla var líklega best
kynnta kosningalof-
orð Sjálfstæð-
isflokksins síðast lið-
ið vor þó skýrar
yfirlýsingar hafi
sjaldnast verið gefn-
ar á prenti. Ekki eru
þó mörg misseri síð-
an Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson,
núverandi borgarstjóri, lýsti
stefnu Sjálfstæðisflokksins með
þessum orðum í Morgunblaðs-
grein:
„Það verður eitt fyrsta verk
okkar sjálfstæðismanna þegar
kjósendur í Reykjavík veita okk-
ur meirihluta á nýjan leik að
tryggja nægt lóðaframboð, af-
nema lóðauppboð og lækka
gatnagerðargjöld eða söluverð
lóða til samræmis við kostnað
borgarinnar við gerð nýrra
byggingarsvæða.“
Sjaldan eða aldrei hefur sést
annar eins viðsnúningur. Þetta
er augljóst umhugsunarefni allra
sem hafa rennt hýru auga til
kosningaloforða Sjálfstæð-
isflokksins fyrir alþingiskosning-
arnar 12. maí.
Sjálfstæðisflokkur-
inn svíkur loforð
í lóðamálum
Dagur B. Eggertsson veltir fyr-
ir sér kosningaloforðum Sjálf-
stæðisflokksins í þessari grein
Dagur B. Eggertsson
» Ekkert var aðmarka loforð Sjálf-
stæðisflokksins um lóð-
ir á kostnaðarverði.
Ellefu milljónir fyrir
einbýlishúsalóð eru
nær fjórföld gatnagerð-
argjöld.
Höfundur er oddviti
Samfylkingarinnar.
ÞAU viðbrögð borg-
arstjóra Reykjavíkur
að húsin sem urðu eldi
að bráð við Lækjartorg
á miðvikudag verði
endurbyggð í upp-
runalegri mynd og
„ekkert annað kemur
til greina“ eru mjög
skiljanleg enda er um
mjög sorglegan atburð
að ræða.
Þau eru skiljanleg,
en einnig mjög tákn-
ræn fyrir alla umræðu
á Íslandi. Þau sýna skort á frjálsri
umræðu í samfélaginu.
Hugmyndin um frelsi er í upphafi
ekki afstæð hugmynd sem fæðist í
huga fræðimanna. Frelsið er skapað í
raunveruleikanum meðal borgara og
á sér vettvang. Sá vettvangur er um-
ræðutorgið.
Allar siðmenntaðar borgir eiga
þessa táknrænu miðju borgarsam-
félags. Við þau eru staðsett opinber-
ar byggingar þings, framkvæmdar-
og dómsvalds – auk helstu mennta-
og menningarstofnana. Torgið hefur
í sjálfu sér engan til-
gang annan en þann að
vera vettvangur sem
frjálsir borgarar geta
nýtt sér á hverju
augnabliki og tengir
þannig saman frelsi við
félagslega þætti.
Reykjavíkurborg
skortir slík torg. Það er
líkt og hún hafi engan
miðbæ.
Íslenskt samfélag
miðast að mestu leyti
við hagsmuni og stund-
um samkeppni milli
stjórnmála- og athafnamanna. Til-
hneiging athafnamannsins er sú að
nýta öll ónýtt tækifæri. Opin svæði
án fjárhagslegs tilgangs hafa ekki
rými í hugsunum slíkra manna. Og
stjórnmálamenn eru fastir í sömu
sjálfmiðuðu hugsun. Þeir gefa loforð
um það að framkvæma í stað þess að
hlusta. Lýðræðislegur stjórn-
málamaður ætti aldrei að gera sjálf-
an sig ómissandi.
Winston Churchill lýsti borginni
þannig: Fyrst mótum við borgina og
látum svo borgina móta okkur.
Lækjartorg var um miðja síðustu
öld aðeins hringtorg fyrir strætó.
Eftir að torgið missti þann tilgang
sinn hefur það engan fengið í staðinn.
Sú staðreynd er greinileg á öllum
dögum og veðrum. Lækjartorg er
sennilega, í siðmenntuðu samfélagi,
einhver tilgangslausasti flötur nokk-
urrar miðborgar. Mannlífið á þessum
stað einkennist helst af ógæfumönn-
um sem eiga ekki í önnur hús að
venda: Af einstaka drykkjumönnum
og sakborningum, sem eru fljótir að
láta sig hverfa af svæðinu. Vanda-
málið við þennan stað er að hann
skortir alla heilbrigða félagslega
tengingu.
Þegar Vilhjálmur segir að ekkert
annað komi til greina en að end-
urreisa byggingar við Lækjartorg
ætti almenningur e.t.v. að gefa sér
örlítið rými til sjálfstæðrar hugs-
unar. Eru í þessum hörmungum
ákveðin tækifæri? Er mögulegt að
þróa og tengja saman við Austurvöll
það sem miðbæinn skortir öðru frem-
ur: Opið almennt rými tengt helstu
ríkisstofnunum og menningu?
Þetta svæði við Lækjargötu mun á
næstunni fá nýtt samhengi í tónlist-
arhúsi við enda götunnar. Frá hafn-
arbakkanum að Háskóla og Vatns-
mýri gæti þessi gamli kjarni upplifað
endurreist mannlíf á næstu árum. Er
ekki freistandi að skapa og opna
kjarna þessa svæðis og með því
tengja Lækjartorg við Austurvöll?
Gera gamlar höfuðbyggingar; Hótel
Borg og Apótek, sýnilegar og skapa
með þeim skjól með því að opna bak-
garð Hressingarskálans mannlífi?
Á þessum stað við Lækjargötu
hefur nú verið safnað saman fuðu-
legri blöndu af skúrum og innan
þeirra falin stytta af andlitslausum
embættismanni.
Jafnvel þótt þessi brenndu hús séu
gömul og eigi sér merka sögu og
ákveðna töfra eru þau, eins og aðrar
byggingar frá þessum tíma, reist af
ákveðnum vanefnum. Betri grunn að
endurreistum miðbæ er að finna í
kraftmiklum byggingum Guðjóns
Samúelssonar frá lokum nítjándu
aldar, sköpuðum af klassísku hug-
arfari sem móta átti sterkt og frjálst
íslenskt samfélag. Allar siðmennt-
aðar borgir skapast við slíka atburði.
Í stað timburhjalla eru reist voldug
steinhús eða opin svæði.
Þær hugmyndir sem Guðjón setti
fram um torg í Reykjavík hlutu hins
vegar aldrei framkvæmd, þar sem
stjórnmála- og athafnamenn sáu ekki
í þeim neinn tilgang og almenningur
reyndist of upptekinn í sínu daglega
amstri til að gefa slíkum hugmyndum
tíma.
Nú ætti hins vegar að vera kominn
tími breytinga. Allt kemur til greina.
Og auðvitað helst það sem hefur
reynst best af öllu: Að skapa í miðbæ
Reykjavíkur þétta byggð með breið-
strætum og opnum torgum og með
því skapa í skipulagi þessa svæðis
grundvöll að vitrænni umræðu.
Eldsvoðinn við Lækjartorg
Þór Martinsson veltir fyrir sér
skipulagi miðbæjarins og upp-
byggingunni eftir brunann
» Það er kominn tímitil þess að skapa í
Reykjavík það sem okk-
ar samfélag skortir
helst: Þessa borg skortir
opin torg.
Þór Martinsson
Höfundur er háskólanemi
og blaðamaður.
Bréf til blaðsins
Morgunblaðið Hádegismóum 2, 110 Reykjavík  Bréf til blaðsins | mbl.is
Nú þegar frambjóðendur eru farn-
ir að kynna sín baráttumál og
reyna að tryggja sér atkvæðin
okkar, finnst mér það alveg ótrú-
legt að enginn þeirra skuli gera
sér grein fyrir þeim vanda sem er
hér á landi og hver þörfin er á að
hafa góða forvarnarstefnu og fara
eftir henni. Framkvæma, þá gerist
kannski eitthvað, styðja við bakið
á þeim sem leggja sig fram í þess-
um málum. Kannski gera þeir sér
vel grein fyrir hve vandinn er al-
varlegur, þora bara ekki að takast
á við hann. Sennilega of erfitt við-
ureignar fyrir þá og tímafrekt. Ég
hef verið að skrifa í bæjarblöðin
hér á Suðurnesjum í marga mán-
uði um þessi stuðnings- og for-
varnarmál og vandann sem skap-
ast hefur af því að hafa ekki
aðstöðu hér á Suðurnesjunum fyrir
þá sem þurfa og vilja leita sér
hjálpar. Það eru ekki allir sem
komast eða geta sótt þessa þjón-
ustu til Reykjavíkur af ýmsum
ástæðum. Það hefur ekki neinn
frambjóðandi eða núverandi þing-
maður haft orð á þessu að ég viti.
Ég hefði haldið að svona mik-
ilvægt málefni væri gott kosn-
ingavopn. Þeir virðast alltaf þurfa
að elta skottið á hver öðrum, þora
ekki að taka skrefið. En það sem
mér finnst mikilvægt getur öðrum
þótt lítilfjörlegt og látið bara eiga
sig.
Betri heilsa sparar peninga,
betri heilsa skapar peninga og
betri heilsa gleður manns og ann-
ars hjarta.
Það finnst mér en hvað finnst
ykkur?
www.forvarnir.bloggar.is
ERLINGUR JÓNSSON,
Vatnsholti 10, Reykjanesbæ
Fyrirhyggja
að forvörnum
Frá Erlingi Jónssyni
vaxtaauki!
10%