Morgunblaðið - 12.06.2007, Blaðsíða 12

12 ÞRIÐJUDAGUR 12. JÚNÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Eftir Gunnhildi Finnsdóttur
gunnhildur@mbl.is
SJÖ göngugarpar fóru um helgina
á fimm tinda í fimm landshlutum og
söfnuðu áheitum til styrktar Sjón-
arhóli, sem er ráðgjafarmiðstöð fyr-
ir foreldra langveikra og fatlaðra
barna. Ferðalagið hófst klukkan
fjögur á föstudaginn og stóð sleitu-
laust í tvo og hálfan sólarhring.
Einn göngumanna, Leifur Dam
Leifsson, segir að hópurinn hafi
samtals fengið um tveggja til
þriggja tíma svefn meðan á förinni
stóð og að menn hafi verið orðnir
mjög þrekaðir um tíma, enda lenti
hópurinn í villum við Snæfell.
Klökkir á tindi Snæfells
Framanaf gekk ferðin eins og í
sögu. Hópurinn gekk í góðu veðri á
Heiðarhorn á Vesturlandi, Kaldbak
á Vestfjörðum og Kerlingu á Norð-
urlandi. Gangan á Kerlingu var erf-
ið, en gekk snurðulaust fyrir sig.
Þaðan lá leiðin austur á land þar
sem freista átti uppgöngu á Snæfell.
„Við lentum í því að bíllinn festist
svo við þurftum að labba dágóðan
spotta að fjallinu. Síðan töldum við
okkur hafa fundið uppgönguleiðina
og lögðum af stað, en þegar við vor-
um komnir upp í 1500 metra hæð
kom í ljós að við vorum á bandvit-
lausri leið. Við þurftum því að fara
aftur niður af fjallinu, krækja fyrir
skriðjökul, ganga meðfram fjallinu
og þaðan upp á topp.“
Þetta tók verulega á mannskap-
inn að sögn Leifs, því gangan á
Snæfell átti aðeins að taka fjóra
tíma, en varði í raun í átta tíma. „En
þegar við náðum toppnum var eins
og maður fylltist af orku á ný. Menn
voru bara klökkir því þetta ætlaði
aldrei að ganga hjá okkur.“
Síðasti áfanginn í ferðinni var
tindur Heklu og náðist hann klukk-
an hálf fimm á mánudagsmorgun.
Félagar í ferðaklúbbnum 4x4
keyrðu sjömenningana upp í fjalls-
rætur. „Svo hlupum við bara þessa
rúma fjóra kílómetra á tindinn og
til baka.“
Undirmannað á Sjónarhóli
Leifur segir ekki liggja fyrir
hversu mikið fé muni safnast en nú
þegar skipti það hundruðum þús-
unda. Guðríður Hlíf Aðalsteins-
dóttir, framkvæmdastjóri Sjón-
arhóls segir að féð úr söfnuninni
verði fyrst og fremst nýtt til þess að
ráða nýjan ráðgjafa.
Starfsfólkið annar ekki lengur
verkefnum og sérstaklega er eft-
irspurn mikil eftir þjónustu úti á
landi. Í bígerð er að senda ráðgjafa
til Akureyrar og gera með því fleiri
foreldrum kleift að nýta sér þá
þjónustu sem í boði er hjá Sjón-
arhóli.
Svefngalsi Félagarnir voru kátir en þreyttir eftir sleitulaust ferðalag í tvo og hálfan sólarhring.
Gengu á fimm tinda
til styrktar Sjónarhóli
Í HNOTSKURN
»Sjónarhóll veitir for-eldrum langveikra og fatl-
aðra barna leiðsögn um úr-
ræði og möguleika í kerfinu.
»Fyrir stofnun Sjónarhólseyddu foreldrar miklum
tíma í upplýsingaleit á mörg-
um stöðum.
»Þau sem vilja leggja söfn-uninni lið geta fengið upp-
lýsingar á heimasíðunni
www.5tindar.is eða haft sam-
band við Sjónarhól.
Eftir Ylfu Kristínu K. Árnadóttur
ylfa@mbl.is
NÝJUNGAR á sviði stofnfrumna
voru kynntar á fundi í Blóðbank-
anum í gær en þá var fjallað um notk-
un stofnfrumna í vefjaverkfræði og
frumumeðferð á Íslandi. Að fund-
inum stóðu Blóðbankinn, verkfræði-
og læknadeildir Háskóla Íslands,
Össur hf. og University of California
í San Diego. Að sögn Bernhards Ö.
Pálssonar, prófessors við University
of California, sameinar vefjaverk-
fræði líffræði, verkfræði og lækn-
isfræði.
Nær endalausir möguleikar
Stofnfrumur eru ósérhæfðar,
frumstæðar frumur sem finnast m.a.
í beinmerg. Þegar þær skipta sér
geta þær annað hvort haldið sér sem
stofnfrumur eða breyst í ákveðna,
sérhæfða vefjategund. Bernhard
segir blóðbanka hingað til hafa ein-
beitt sér að merg og stofnfrumum í
honum til að búa til blóðfrumur. Nú
sé hins vegar stefnt að útvíkkun
starfseminnar í meðhöndlun og rann-
sóknum á stofnfrumum sem geti
framleitt aðra vefi, svo sem brjósk,
bein og sinar og í framhaldi af því
væri hugsanlega hægt að skoða
taugafrumur. Í framtíðinni sé stefnt
að því að framleiða vefi til að end-
urnýja hjartavöðva eftir hjartadrep.
„Möguleikarnir eru næstum því
ótakmarkaðir, það verður hægt að
gera við næstum hvað sem er,“ segir
Sigurður Brynjólfsson, forseti verk-
fræðideildar Háskóla Íslands. Sig-
urður segir verkfræðina vera á
hraðri leið inn í þessa veröld heil-
brigðisvísinda. Yfirleitt byggist verk-
fræði á mikilli stærðfræði og eðl-
isfræði en þessi nýja lífverkfræði
byggist meira á líffræðilegum grunni
og hvernig nota eigi líffræði við hönn-
un. Það sé þó ekki nýtt að verkfræði
tengist læknavísindum því finna má
mikið af verkfræði á spítölum í kring-
um tækin sem þar er að finna.
Taugar skipi gervilimum fyrir
Dr. Hilmar B. Janusson, fram-
kvæmdastjóri rannsóknar- og þróun-
arsviðs Össurar hf., segir það hafa
legið beinast við að fara í samstarf
með Blóðbankanum því þar sé að
finna mikla hæfni til að framkvæma
hlutina. „Þeir eru komnir langlengst í
meðferðarúrræðum og eru holdgerv-
ingur þessara breytinga. Þar er fólk
sem kann að taka þetta frá byrjun til
enda.“
Hilmar segir þátt Össurar í þessu
vera að hafa augun opin fyrir þeim
möguleikum sem bjóðast til að þróa
tækni eða tækjabúnað sjúklinga
þeirra. Þeir sjúkdómar sem þeir séu
að fást við, t.d. sykursýki, slitgigt eða
krabbamein, séu sjúkdómar sem ver-
ið er að þróa frumumeðferðarúrræði
við.
Bernhard bætir við að í framtíð-
inni væri jafnvel hægt að tengja
gervilimi, sem Össur framleiðir
ásamt öðru, inn í taugakerfi þannig
að taugar geti gefið gervilimunum
skipun. Það yrði gert með vefjaverk-
fræði í kringum taugakerfið og gæfi
sjúklingum beint vald á gervilim-
unum.
Nýr valkostur fyrir sjúklinga
Ýmsar breytingar felast í nýjum
frumumeðferðum. „Venjulega hugs-
um við um að sprauta lyfjum í fólk en
með þessu yrðu það frumurnar, sem
fara inn í sjúklinginn, sem skapa
lækninguna,“ segir Bernhard. Að
auki séu þessar frumumeðferðir
staðbundnari, t.d. yrði sprautað beint
inn í hné eða hjarta. Þar myndi frum-
an strax virkja af stað ákveðið ferli,
renna saman við vefinn og byrja að
endurnýja hann. Það tæki eflaust
nokkrar vikur. Með frumu-
meðferðum byðist sjúklingum nýr
valkostur fyrir meðferð.
Að sögn Bernhards eru svona
rannsóknir mjög dýrar og á tækja-
kosturinn stærstan þátt. Grunnrann-
sóknir fara yfirleitt allar fram í gegn-
um opinber styrkjakerfi og segir
Sveinn Guðmundsson, yfirlæknir
Blóðbankans, þegar byrjað að sækja
um úr mismunandi sjóðum. Hvað
siðferðilegar hliðar málsins varðar
segir Sveinn að í þessu tilviki sé
sneitt framhjá siðferðilegum vanda-
málum þar sem um sé að ræða stofn-
frumur úr fullorðnum einstaklingum
en ekki úr fósturvísum.
„Það verður hægt að gera
við næstum hvað sem er“
Morgunblaðið/RAX
Nýjungar í notkun stofnfrumna Sveinn Guðmundsson, yfirlæknir Blóð-
bankans, stýrði fundi þar sem nýjungar á sviði stofnfrumna voru kynntar.
Í HNOTSKURN
»Stofnfrumur eru ósér-hæfðar, frumstæðar frum-
ur sem geta sérhæfst í
ákveðnar frumur.
»Blóðbankinn hefur hingaðtil einbeitt sér að blóð-
frumum en í framtíðinni er
mögulegt að framleiða m.a.
brjósk og bein.
MORGUNBLAÐINU hefur borist
eftirfarandi yfirlýsing frá Runólfi
Ágústssyni, fyrrverandi rektor Há-
skólans á Bifröst, í tilefni ummæla
Ágústs Einarssonar, núverandi
rektors, um stöðu skólans og við-
skilnað stjórnenda og stjórnar há-
skólans. Hann vill að gefnu því til-
efni, sem og vegna frétta í
fjölmiðlum af ummælum Ágústs,
taka eftirfarandi fram:
„Það er rétt að fjárhagsstaða
sjálfseignarstofnunarinnar, sem
rekur Háskólann á Bifröst, hefur
verið erfið mörg undanfarin ár og
að háskólaárið 2005-2006 var rekið
með umtalsverðum halla. Sá
rekstrarhalli er fyrst og fremst til
kominn vegna fjárfestinga í meist-
aranámi háskólans sem mun skila
honum vexti og arði á komandi ár-
um og tryggja stöðu hans í ís-
lensku háskólasamfélagi.
Á rúmlega sjö ára rektorstíma
mínum sjöfaldaðist Bifröst að
stærð og tekjum. Skotið var sterk-
ari stoðum undir rekstur hennar og
tilveru með uppbyggingu á að-
stöðu, nýjum deildum og auknum
gæðum í öllu starfi háskólans. Ég
legg mitt litla framlag af hógværð
og einlægni í mat þeirrar sögu sem
Bifröst býr yfir og stend með því af
gleði og ánægju. Ég vil jafnframt
þakka öllum þeim fjölda frábærs
fólks í hópi stjórnenda, starfsfólks
og nemenda sem í sameiningu bjó
til það ævintýri sem Bifröst er. Við
því búi hefur nýr rektor nú tekið.
Nýr rektor segir, þrátt fyrir um-
mæli sín, stöðu Bifrastar í dag vera
sterkari en nokkru sinni fyrr. Það
er rétt. Umsækjendur um skólavist
sl. haust voru 702, fleiri en nokkru
sinni í sögu skólans, og var Bifröst
sá háskóli á Íslandi sem erfiðast
var að fá inngöngu í. Sterk staða
Bifrastar byggist fyrst og fremst á
óeigingjarnri og þrotlausri vinnu
starfsfólks og stjórnenda háskól-
ans á mörgum umliðnum árum,
frekar en störfum nýs rektors síð-
ustu fimm mánuði eins og Ágúst
Einarsson virðist halda fram. All
þetta góða fólk og störf þess er
hann að vanvirða með ósmekk-
legum ummælum sínum.
Ástæða er hins vegar til að hrósa
nýjum rektor fyrir góðan rekstr-
arárangur á sín-
um fyrstu mán-
uðum í starfi en
ég tel líklegt að
uppgjör fyrstu
sex mánaða
þessa árs skili
háskólanum um-
talsverðum
hagnaði. Ástæð-
ur þess eru fyrr-
nefnd fjárfesting
í meistaranámi við skólann sem
mun skila verulegum rekstrarbata
á yfirstandandi rekstrarári, breyt-
ingar á skipulagi og stjórnsýslu í
sparnaðarskyni sem hófust í ágúst
sl. og núverandi rektor hefur fram-
haldið með ágætum árangri, ásamt
breytingum á reikningsskilavenj-
um og uppgjörstímabilum á milli
missera sem ákveðnar voru af hon-
um við upphaf starfa hans.
Ótti við heilbrigða samkeppni?
Spyrja má hvort sú staðreynd að
undirritaður stýrir nú uppbygg-
ingu á alþjóðlegu háskólastarfi á
vegum Keilis í Keflavík sé undirrót
ummæla Ágústar. Þar ganga hlutir
hratt og vel fyrir sig og allt stefnir
í að háskólakampus á stærð við
Bifröst hefji starfsemi strax næsta
haust. Ný frumgreinadeild sem
Keilir þróar í samstarfi við Há-
skóla Íslands hefur einnig fengið
fljúgandi start og allt stefnir í að
hún verði stærsta og öflugasta
deild sinnar tegundar hérlendis.
Óttast rektorinn heilbrigða sam-
keppi?
Ágúst Einarsson ætti sem nýr
rektor að huga að áframhaldandi
vexti og uppbyggingu á Bifröst í
stað þess að níða skóinn af for-
verum sínum. Störf hans munu í
framtíðinni verða metin út frá þeim
forsendum en ekki fortíðinni. Mér
þykir sem viðhorf núverandi rekt-
ors til fyrrverandi stjórnenda og
starfsfólks á Bifröst sé hvorki stór-
mannlegt, framsýnt né sanngjarnt.
Ágúst Einarsson mun ekki með
þessu framlagi sínu skrifa sögu
Bifrastar sér í hag. Sú tilraun er
sorglegt upphaf á ferli manns sem
hefur fjöregg bráðum 100 ára sögu
eins merkasta skóla landsins í
hendi sér.“
„Halli vegna
fjárfestinga í
meistaranámi“
Runólfur
Ágústsson