Morgunblaðið - 20.06.2007, Blaðsíða 21

daglegt líf
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 20. JÚNÍ 2007 21
Eftir Fríðu Björnsdóttur
fridavob@islandia.is
Rúmlega þrjú þúsund Íslendingar
þjást af heilabilunarsjúkdómum og
er Alzheimer algengastur. Verulega
mun fjölga í þessum hópi og talið
að Alzheimersjúklingar verði um
5.500 árið 2030. Bjarmalundur, ráð-
gjafarstofa um Alzheimer og öldr-
un, tók til starfa í maí. Hugmyndin
er að boðið verði upp á frumgrein-
ingu, einstaklings- og hjónaviðtöl
auk fjölskyldufunda en fram-
kvæmdastjórinn, Hanna Lára
Steinsson, félagsráðgjafi MA, segir
að viðtöl og fundir séu mjög þýð-
ingarmiklir fyrir aðstandendur og
sjúklingana sjálfa. Byrjað verður
með greiningu á þörfum en Hanna
Lára hefur með sér teymi sérfræð-
inga; taugasálfræðing, öldrunarsál-
fræðing, öldrunarlækni, lögfræðing
og iðjuþjálfa sem hún getur kallað
til eftir þörfum og þeir leitað að-
stoðar hennar.
Hugmyndin að Bjarmalundi hef-
ur verið að þróast í fjögur ár og nú
er ráðgjafarþátturinn orðinn að
veruleika. Starfsemin gengur út á
þjónustu sem ekki er fyrir hendi
annars staðar en þjónusta fyrir
Alzheimersjúklinga og aðstand-
endur er t.d. á LSH Landakoti,
tvær heilabilunardeildir og minn-
ismóttaka. Nokkrar sérhæfðar dag-
deildir eru líka á höfuðborgarsvæð-
inu og heimaþjónusta og
heimahjúkrun fyrir fólk með Alz-
heimer.
Ósjálfbjarga
og út úr heiminum
„Ég vil einbeita mér að byrj-
unarstigum sjúkdómsins en oft hef-
ur fólk haft áhyggjur í 3-4 ár þegar
það kemur á minnismóttökuna.
Hingað getur fólk leitað sem hefur
áhyggjur af skertu minni eða
skertri færni og einnig aðstand-
endur þess og ég vísa því réttu
leiðina, allt eftir eðli hvers tilviks.“
Að sögn Hönnu Láru hefur hing-
að til verið einblínt á Alzheim-
ersjúklinga á seinni stigum sjúk-
dómsins. Hún segir að
staðalímyndin sé ósjálfbjarga fólk
og út úr heiminum en ferli sjúk-
dómsins er 10-12 ár. Fyrstu 5-7 ár-
in er fólk gjarnan býsna sjálfbjarga
en getur þurft rétta hvatningu.
Hanna Lára hefur áhuga á að
veita þjónustu þeim sem búa á
hjúkrunarheimilum, aðstandendum
og starfsfólki en til þessa hafa ekki
verið félagsráðgjafar á hjúkr-
unarheimilum. Það er býsna stór
hópur sem aðstoða má með
fræðslu, ráðstefnu- og námskeiðs-
haldi
Heimili og þekkingarmiðstöð
Ætlun Hönnu Láru er að gera
meira en að reka ráðgjafarstofu og
hún hefur lagt drög að framtíðinni
með skipulagningu og áætlanagerð.
Bjarmalundur hefur sótt um lóð,
helst í Vesturbænum, undir hús þar
sem veitt yrði allsherjarþjónusta og
þar yrði líka þekkingarmiðstöð.
„Ég vil vera með ráðgjafarstöð fyr-
ir sjúklinga, aðstandendur og
starfsfólk. Í húsinu yrði skamm-
tímadeild í heimilislegu umhverfi,
boðið upp á skammtíma- og hvíld-
arvistun, haldin námskeið, fyr-
irlestrar og ráðstefnur, starfandi
stuðningshópar og stundaðar rann-
sóknir. Ekki má gleyma dagdeild
fyrir Alzheimersjúklinga en slíkt
úrræði vantar í Vesturbænum og á
Seltjarnarnesi. Þá yrði þetta bæki-
stöð fyrir sérhæft fólk í heimaþjón-
ustu og boðið yrði upp á afþreyingu
fyrir fólk sem er sjálfbjarga en
þarf á hvatningu að halda. Bjarmal-
undur yrði rekinn með stuðningi
ríkis og borgar, rétt eins og gert er
á hinum Norðurlöndunum. Þar er
stórupphæðum alls staðar varið í
þennan málaflokk og menn búa sig
undir feikilega fjölgun Alzheim-
ersjúklinga samfara fjölgun aldr-
aðra og eru með 10 ára áætlanir í
gangi.“
Hér er ekki verið að gera neinar
áætlanir að mati Hönnu Láru og
engar framtíðaráætlanir hafa verið
gerðar. „Ég er sannfærð um að
þetta geti orðið að veruleika á
þessu kjörtímabili enda hef ég óbil-
andi trú á þeirri ríkisstjórn sem
hefur nýtekið við völdum.“
Ímyndin er ósjálfbjarga fólk
Morgunblaðið/Kristinn
Félagsráðgjafinn Hanna Lára Steinsson segir að viðtöl og fundir séu mjög
þýðingarmiklir fyrir aðstandendur og sjúklingana.
Sjúkdómurinn Fyrstu 5-7 árin er fólk með alzheimer gjarnan býsna sjálf-
bjarga en getur þurft rétta hvatningu
að loka fyrir matseld
þar til klukkan 18.
Kjúklingakássan var
ekki í boði; hún var eld-
uð fyrir starfsmenn.
Eftir þrábeiðni ferða-
langanna um mat, en
ekki sætabrauð, tók
loks einhver af skarið
og útbjó skonsu með
reyktum laxi og gúrku.
Þetta þótti ferðalöng-
unum snautlegt, en
urðu að gera sér að
góðu. Jafn svangir og
hundfúlir héldu þeir til
baka og dauðsáu eftir
kílómetrunum 28 fram
og til baka afleggj-
arann heim að Hólum. Það sem þeim
þótti sýnu verst er að einmitt þar, á
Hólum, er rekinn hinn íslenski há-
skóli í ferðaþjónustu. Sennilega lær-
ir fólk þar eitthvað merkilegra en að
taka vel á móti gestum.
x x x
Víkverji hefur sjálfur reynslu afmisjöfnum mat á ferðum sínum
um landið. Dýrtíðin er það sem upp-
úr stendur, og einhæfnin. Þjóðvega-
sjoppurnar hafa fátt að bjóða annað
en sjoppufæði, pylsur, hamborgara,
pizzur og kannski einhvern mömmu-
mat þegar best lætur. Matseðlar eru
misvel gerðir og oft er það hreinn
brandari að lesa enska útgáfu þeirra.
Nú er búið að „uppgötva“ blessað
soðbrauðið, og víðast hægt að fá soð-
brauð með laxi fyrir utan hina klass-
ísku hangikjötsflatköku. Það er erf-
itt að finna staði sem eru „öðruvísi“
og hafa upp á eitthvað sérstakt að
bjóða, þótt ekki væri nema hlýjar
móttökur, kósí stemmningu og mat
sem einhver alúð er lögð í.
Víkverji hefur yndiaf því að ferðast
um landið okkar fagra,
sérstaklega á sumrin.
Það hafa vinir Víkverja
líka. Það var ekki þó
fögur saga af ferða-
löngum sem Víkverji
hleraði sautjánda júní.
Vinur Víkverja var í
veiði norður í landi, og
langaði að gera sér
dagamun og fá sér al-
mennilegan hádeg-
ismat í tilefni dagsins.
Það reyndist nú ekki
um auðugan garð að
gresja norður í Fljót-
um, Ketilás og Sleitu-
staðir voru í þjóðhátíðarfríi, og á
Hofsósi var allt lokað, og enga þjón-
ustu fyrir ferðamenn að fá. Þá var
ákveðið að keyra lengra, og viti
menn, fyrr en varir blasa við skiltin:
Heim að Hólum, Veitingar og hið al-
þjóðlega tákn, hnífur og gaffall.
Þetta lofaði góðu, enda ferðin orðin
nokkuð löng úr Fljótunum fyrir einn
málsverð. Þegar heim að Hólum
kom var farið á veitingastaðinn, og
þar var þá starfsfólk í önnum við að
snæða kjúklingakássu. Ferðalang-
arnir báðu um matseðilinn, en hann
reyndist ekki til. Þeir spurðu hvað
væri á boðstólum, en það reyndist
ekki vera neitt, jú – kaffi og kleinur –
enda klukkan orðin tvö! Þetta þótti
ferðalöngunum undarlegt, því mat-
sölustaðir og veitingahús sem á ann-
að borð hafa mat á boðstólum gera
alla jafna ekki greinarmun á því
hvort klukkan er hálf tvö eða hálf
þrjú. Svengd er eitthvað sem fólk
finnur til á ýmsum tímum dags, ekki
síst ferðalangar á sumrin. Þetta leit
ekki vel út, klukkan orðin tvö og búið
 


víkverji skrifar | vikverji@mbl.is