Morgunblaðið - 02.02.2008, Blaðsíða 36

36 LAUGARDAGUR 2. FEBRÚAR 2008 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
✝ Jónína HelgaJónsdóttir fædd-
ist á Kirkjubóli í
Kollsvík í Rauða-
sandshreppi 21. júlí
1925. Hún lést á
Heilbrigðisstofnun
Þingeyinga 24. jan-
úar síðastliðinn.
Hún var elst barna
hjónanna Jóns
Torfasonar útvegs-
bónda í Kollsvík í
Vatnsdal á Patreks-
firði og síðan verka-
manns á Patreksfirði, f. 1892, d.
1971, og konu hans, Bergþóru Eg-
ilsdóttur húsfreyju í Kollsvík og
Vatnsdal og síðan á Patreksfirði, f.
1898, d. 1971. Systkini Jónínu eru
Torfi, f. 1927, d. 2005; Valgerður, f.
1929, d. 2002; Lilja, f. 1931; Kristín
Fanney, f. 1933; Unnur Laufey, f.
1938; Björgvin Óli, f. 1941.
Jónína giftist Poul Leth Ven-
delbo Andersen, f. 1920, d. 1963.
Þau skildu. Börn þeirra eru: 1)
Kristín Bergþóra Pálsdóttir, kvik-
myndagerðarmaður, bús. í Reykja-
vík, f. 1948. Maki Ólafur Harð-
arson, stjórnmálafræðingur, f.
1951. Þau slitu samvistir. 2) Jón
Christian Vendelbo Andersen,
skipstjóri og stýrimaður, bús. á
Húsavík, f. 1950. Maki Anna Kirs-
ten Brix Andersen húsmóðir, f.
1944. Þau skildu. Börn þeirra a)
Nina B. Andersen veitingamaður,
f. 1975, bús. í Danmörku. Maki
Jeffrey Scott Foster veit-
ingamaður. Börn þeirra William og
James. b) Katrine Andersen hót-
Bergþóru Egilsdóttur. Hún flutti
að heiman fimmtán ára gömul og
fór að vinna í Reykjavík. Hún flutt-
ist til Danmerkur með fyrri manni
sínum Poul og þau eignuðust þar
þrjú börn. Hún vann m.a. við verk-
smiðjur Tuborg í Kaupmannahöfn.
Þau skildu og hún flutti heim með
börnin árið 1958 eftir tíu ára bú-
setu í Danmörku. Eftir að Jónína
kom heim vann hún við ýmis störf,
samhliða barnauppeldi. Hún
kynntist seinni eiginmanni sínum
Kristjáni Júlíusi Ólafssyni, sjó-
manni og skipstjóra árið 1963 og
fluttu þau inn að Túngötu 19, Pat-
reksfirði, þar sem þau bjuggu alla
sína hjúskapartíð. Þau eignuðust
þrjú börn, en misstu elsta barn sitt,
dóttur sína, fyrirbura, sama dag og
hún fæddist. Jónína starfaði sem
handavinnukennari við Grunn-
skóla Patreksfjarðar í mörg ár og
kenndi jafnt sauma og prjón sem
og listir ýmiss konar. Hún var virk-
ur meðlimur í slysavarnadeildinni
Unni á Patreksfirði og sat í stjórn
hennar um tíma. Hún hóf á efri ár-
um réttindanám við Kennarahá-
skóla Íslands og lauk þaðan kenn-
araprófi árið 1992, þá 67 ára
gömul. Hún kenndi við Grunnskól-
ann á Patreksfirði á meðan aldur
leyfði. Jónína var listmálari af
Guðs náð, lærði á meðan á Dan-
merkurdvöl hennar stóð hjá list-
málara og málaði bæði þar og
heima fjölmargar myndir sem
prýða veggi heimila um allt land
og erlendis, ásamt því að búa til
mikinn fjölda annarra listmuna af
ýmsum gerðum. Jónína var guð-
rækin og söngelsk mjög og söng
ásamt seinni manni sínum Júlíusi
með Kirkjukór Patreksfjarðar í
mörg ár.
Jónína verður jarðsungin í dag
frá Patreksfjarðarkirkju og hefst
athöfnin klukkan 16.
elstarfsmaður, f.
1978, bús. í Noregi.
Börn hennar Irish og
Osmo. 3) Jens Ven-
delbo Andersen hús-
gagnasmiður í
Reykjavík, f. 1954.
Maki 1 Kolbrún
Ámundadóttir, f.
1956, d. 1991. Dóttir
þeirra Helga Valdís,
f. 1975, bús. í Garði.
Maki Elmar Þór
Magnússon. Börn
þeirra Alex Breki,
Aron Máni og Kolbrún Líf. Maki 2
Marita Smith Andersen, f. 1953,
bús. í Ástralíu. Börn þeirra, a)
Bryndis Elsa, f. í Ástralíu 1986, og
Kristijana, f. í Ástralíu 1990.
Jónína giftist Kristjáni Júlíusi
Ólafssyni skipstjóra, f. í Tálkna-
firði 1. apríl 1927, d. 16. nóv. 1993.
Þau bjuggu á Patreksfirði frá
1964. Börn þeirra: 1) Stúlka Júl-
íusdóttir, f. 22. nóv. 1964, d. sama
dag. 2) Aðalsteinn Júlíusson vél-
stjóri og lögregluvarðstjóri á
Húsavík, f. 1966. Maki Margrét
Magnúsdóttir kennari, f. 1965.
Börn þeirra Stefán Júlíus, f. 1994,
Guðbjörg Helga, f. 1998, og Magn-
ús Orri, f. 2001. 3) Unnsteinn Ingi
Júlíusson læknir á Húsavík, f. 1969.
Maki Anna Kristrún Sigmarsdóttir
hjúkrunarfræðingur, f. 1968. Börn
þeirra Þorbjörg Arna, f. 1991, Sig-
mar Darri, f. 1994, og Kristján
Orri, f. 1997.
Jónína ólst upp í Kollsvík í
Rauðasandshreppi, elst sjö systk-
ina hjónanna Jóns Torfasonar og
Mamma er dáin. Ólýsanlega sárt
og erfitt og tárin falla. Líðanin er þó
betri að vita að hún þjáist ekki meir í
veikindum sínum.
Það sem fyrst kemur upp í hugann
þegar ég minnist mömmu minnar, er
þakklæti. Þakklæti fyrir allt og allt,
fyrir „kúlu og kaffi“ eins og Valla
heitin og Eyja frænka orðuðu það svo
vel í gestabókinni heima á Túngöt-
unni. Mamma var alltaf til staðar, það
var vel hugsað um strákana og ekki
skortur á neinu, hvorki veraldlegu né
andlegu fóðri. Saumuð föt á okkur
eftir nýmóðins fatablöðum, jólaföt og
einu sinni saumaði hún kóngabláa
sjóliðsforingjabúninga á strákana
sína fyrir öskudaginn, með axlaskúf-
um, höttum, útbúin sverð og allt.
„Vertu alltaf sannur og heiðarlegur“
er sá boðskapur sem mér fannst
skína í gegn um uppeldi okkar
bræðra. Að vera sannur og heiðarleg-
ur og leita til Guðs ef eitthvað bjátaði
á eða þakka Guði bara fyrir það dag-
lega.
Þegar kallarnir fóru að standa upp
úr stígvélunum sínum, fórum við á sjó
með pabba. Strákarnir sjóveikir,
grænir og gulir, en hörkuðum af okk-
ur. Pabbi kenndi okkur að gefast
aldrei upp þó að móti blési, kenndi
sjómennsku og karlmennsku. Það er
líka gott veganesti út í lífið.
Minningin er sterk af mömmu í
eldhúsinu heima á Túngötunni, fyrir
jól að hnoða upp í kökur og við öll að
hlusta á jólakveðjurnar í útvarpinu.
Móða á eldhúsglugganum. Minningin
úr eldhúsinu að morgni sumardags:
Koma strákunum sínum af stað á sjó-
inn, hafragrautur og lýsi, nesti fyrir
daginn, koss, faðmlag og blíðlegt
strok um kinn, horft niður stigann, af
svölunum stundum og síðan veit ég
að það var horft í kíkinum í eldhús-
glugganum eftir bátnum. Hlustað á
radíóið í útvarpinu í stofunni og fylgst
með aflabrögðum, korter fyrir níu,
korter fyrir tólf o.s.frv. Síðan fylgst
með þegar bátarnir fóru að tínast í
land einn af öðrum. Hún þekkti sinn
bát og alltaf matur þegar heim var
komið fyrir þreytta kalla.
Mamma hafði lausn á öllum hlut-
um, plástur á sár, faðmlag og hugg-
un. Það lék allt í höndunum á henni,
málverkin á veggjum fjölskyldumeð-
lima æði mörg, olíu, pastel, vatnslita,
blástur, lopa, þrykk og alls konar
gerðir dúka, mynda, og muna af ýms-
um gerðum, hvað öðru fallegra og al-
úð lögð í allan frágang. Jólagjafir sem
aldrei fyrnast. Það veittist henni
mjög erfitt síðustu mánuði hvað hún
gat lítið gert með höndunum vegna
máttleysis og veikinda sinna. Hún
reyndi samt, var vongóð fram á síð-
asta dag og sagði við mig síðustu
stundirnar, þetta lagast allt þegar ég
hressist.
Þakka þér fyrir öll árin, elsku
mamma mín, takk fyrir stundirnar
núna síðast. Takk fyrir elsku þína í
garð Grétu og barnanna. Ég veit að
þú ert komin til pabba og stúlkunnar
þinnar og allra sem á undan eru farn-
ir. Mig langar að enda þetta á ljóði, en
ljóð og kvæði voru þér hugleikin og
þið pabbi sömduð ógrynni ljóða og
lausavísna og senduð hvort öðru oft
vísur og kvæði. Ég bið góðan guð að
blessa þig, elsku mamma, og varð-
veita á þeim stað þar sem þú ert
núna.
Er sólin hnígur hægt í djúpan sæ
og höfuð sitt til næturhvíldar byrgir
á svalri grund, í golu þýðum blæ,
er gott að hvíla þeim er vini syrgir.
Í hinstu geislum hljótt þeir nálgast þá,
að huga þínum veifa mjúkum svala.
Hver sælustund sem þú þeim hafðir hjá
í hjarta þínu byrjar ljúft að tala.
Og tárin sem þá væta vanga þinn
er vökvan, send frá lífsins æðsta brunni.
Þau líða eins og elskuð hönd um kinn
og eins og koss þau brenna ljúft á munni.
Þá líður nóttin ljúfum draumum í
svo ljúft að kuldagust þú finnur eigi,
og fyrr en veist þá röðull rís á ný
og roðinn lýsir fyrir nýjum degi.
(Hannes Hafstein.)
Við sjáumst. Þinn sonur,
Aðalsteinn.
Meira: mbl.is/minningar
Elsku mamma, það er gott fyrir lít-
inn stubb að smeygja litlum lófa í
hlýja hönd þína, sem leiðir mann og
fyllir öryggi.
Það er gott að mega skríða í öruggt
skjól hjá þér þegar manni finnst
myrkrið of hættulegt til að geta sofn-
að í því einn.
Það er gott að koma heim úr skól-
anum á köldum eftirmiðdegi og finna
kleinulyktina niðri í gangi. Setjast
svo og fá heitar kleinur og kalda
mjólk, og kannski fá að snúa nokkr-
um kleinum með þér áður en þær
lenda í pottinum.
Það er gott að auka spor við leti
þína.
Það er gott að sjá ykkur pabba
sýna hvort öðru kærleik og hlýju.
Það er gott að vera kynntur sem
örverpið þitt og heyra stoltið í rödd-
inni þinni.
Það er gott að vera fyrirgefið þeg-
ar maður hefur hagað sér eins og
kjáni.
Það er gott að geta leitað ráða þeg-
ar maður er á krossgötum, fá hjálp til
að taka sjálfur réttar ákvarðanir.
Það er gott að lesa fallegu ljóðin
þín þegar maður hefur náð áfanga,
finna innihald ljóðanna lyfta undir
vængi, takast svo á við framtíðina
með boðskapinn í hjarta.
Það er gott að fá í veganesti að í
okkur öllum býr jákvæður máttur
sem leiðir okkur til góðra verka.
Það er gott að sjá að það er ekkert
sem þarf að óttast.
Það er gott að hafa átt þig fyrir
mömmu.
Fyrir allt.
Þinn
Unnsteinn.
Kallið er komið,
komin er nú stundin,
vinaskilnaðar viðkvæm stund.
Vinirnir kveðja
vininn sinn látna,
er sefur hér hinn síðsta blund.
(V. Briem.)
Nú er stundaglasið hennar ömmu
minnar tæmt, hún hefur fengið líkn
og frið frá lífsins þrautum þessa
heims og eftir stend ég með ljúfsárar
minningar í hjarta mínu um góða
ömmu sem gaf mér svo mikið.
Amma mín var glæsileg kona, allt-
af svo fín og flott, var með gott
hjartalag, alltaf síbrosandi og var
hrókur alls fagnaðar hvar sem hún
kom enda báru ættarmótin þess vitni,
því orkuboltinn hún amma mín söng
og dansaði langt fram á nótt og naut
þess að hafa fólkið sitt í kringum sig,
hún dró mig á öll ættarmót og var
stolt að fá Helgu sína til að hitta ætt-
ingjana eins og hún orðaði það.
Amma var tengiliður þess að við
feðginin næðum saman. Faðir minn
hafði búið í Ástralíu til margra ára, en
er hann flutti til Íslands fórum við að
hafa samband og er það gott í dag
enda sagði hún alltaf að við næðum
saman.
Hún var mikil hannyrðakona og
naut þess að vera alltaf með eitthvað í
höndunum hvar sem hún kom. Fönd-
ur var líka ánægjuefni hjá henni enda
naut sköpurnargleðin sín þar.
Amma var alltaf tilbúin að hjálpa ef
einhver þurfti þess með, enda sást
það alveg er hún bauð mér faðm sinn
þegar ég átti í vandræðum nokkru
eftir fráfall móður minnar. Þá var ég
mjög ung að árum. Ég flutti til henn-
ar á Patró og naut hennar velvildar
um tíma sem seint verður fullþakkað.
Við vorum í miklu símasambandi eftir
að ég fór og töluðum saman yfirleitt
einu sinni í viku. Ég var heppin að
hafa fengið að njóta þinna krafta,
leiðsagnar og nærveru.
Elsku amma mín, þú ert gengin
götuna heim til föðurhúsa þar sem
faðirinn breiðir út faðm sinn og um-
vefur þig elsku sinni og kærleika og
veitir þér hvíld eftir erilsaman dag.
Guð blessi minningu þína.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Gekkst þú með Guði,
Guð þér nú fylgi,
hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt.
(V. Briem.)
Helga Valdís og fjölskylda.
Það eru um 20 ár síðan við Ninna
hittumst fyrst þegar börnin okkar
fóru að draga sig saman. Ég fann þá
strax að þarna var traust og góð kona
og ég var afar ánægð með tengda-
fjölskyldu Önnu minnar. Síðan þá
höfum við eignast þrjú sameiginleg
barnabörn sem við höfum getað talað
um og montað okkur af. Stuttu áður
en Júlíus maður Ninnu lést fórum við
Skarphéðinn í heimsókn til þeirra á
Patreksfjörð. Það var ógleymanleg
ferð, yndislegt veður og móttökurnar
eftir því. Þegar við renndum í hlað
um kvöldmatarleytið beið okkar
dekkað borð og maturinn var það
sem Unnsteinn tengdasonur hafði
svo oft talað um „steiktur steinbítur
með brúnni sósu,“ sannarlega mikið
hnossgæti. Síðan var tekið til við að
skipuleggja ferð morgundagsins.
Skarphéðinn keyrði, Júlíus farar-
stjórinn og við Ninna í aftursætinu
með nestið. Það var farið út á Látra-
bjarg, í Breiðavík, Sauðlauksdalinn
og margt fleira, alls staðar voru sög-
ur og minningar rifjaðar upp. Þetta
var okkur svo mikils virði að vera að
fara í fyrsta skipti þarna um og fá
svona góða leiðsögn. Ninnu var
margt til lista lagt, hún var svo lagin í
höndunum, saumaði, málaði og gerði
marga fallega muni, hún sat aldrei
auðum höndum, var alltaf með eitt-
hvað í smíðum.
Ninna var búin að vera veik um all-
langan tíma, fyrst á sjúkrahúsi í
Reykjavík, síðan á Húsavík þar sem
þrír synir hennar búa, þar var mjög
vel hugsað um hana og hún umvafin
hlýju. Við hittumst síðast núna fyrir
um 2 vikum og kvöddumst þá með þá
ósk og von um endurfundi í sumar á
Patró, en það verður að bíða.
Ég veit að Júlíus hefur tekið vel á
móti Ninnu sinni og leiðir hana núna
um, kankvís og brosandi.
Öllum þeim sem nú syrgja Ninnu
sendum við Skarphéðinn okkar inni-
legustu samúðarkveðjur og biðjum
Guð að vera með ykkur.
Sigrún Kristófersdóttir.
Jónína mágkona mín eða Ninna
eins og hún var ætíð kölluð var elst
sjö systkina sem öll fæddust í Kolls-
vík í Rauðasandshreppi á fyrri hluta
síðustu aldar. Ninna var vel gefin
kona, fróð um marga hluti og hafði
frá mörgu að segja, meðal annars frá
uppvaxtarárum sínum í Kollsvík. Þar
þekkti hún öll kennileiti sem oft voru
rifjuð upp þegar farið var þangað.
Hún var líka stolt af því að vera elst
og var alltaf tilbúin að fræða unga
fólkið í fjölskyldunni um fyrri tíma
svo það þekkti betur uppruna sinn.
Þegar ég kem inn í fjölskylduna
fyrir næstum fjörutíu árum þá er
Ninna ráðsett frú með Júlla sínum á
Patreksfirði. Ein af fyrstu minning-
um mínum um Ninnu er þegar hún
hrærir vandlega og af miklu öryggi
sardínusmjör sem nota átti í brauð-
tertu. Sardínusmjörið var tvenns
konar: smjör og sardínur í olíu og
smjör og sardínur í tómatlegi. Hún
smurði brauðlengjurnar fagmann-
lega og skreytti síðan listilega með
eggjum, heilum sardínum og fleiru.
Ég held að á þessum tíma hafi vart
verið haldin veisla á Patró án þess að
Ninna útbyggi sínar frægu brauð-
tertur. Í seinni tíð þegar ég kom í
heimsókn til hennar á Túngötuna og
hún var búin að töfra fram veisluborð
spurði ég gjarnan hvort ekki væri
sardínusmjör í brauðinu. Þá hló hún
og sagðist eiginlega vera hætt því.
Alltaf höfðum við jafngaman af að
rifja það upp þegar ég borgarbarnið
kom vestur á Patró og horfði aðdáun-
araugum á mágkonu mína útbúa
sardínusmjörið í brauðterturnar.
Ninna var góður kokkur, mjög list-
ræn og allt lék í höndunum á henni.
Eftir hana liggja margir fallegir hlut-
ir, málverk, dúkar, töskur, dúkkur og
margt fleira. Hún málaði líka nokk-
urs konar ættarfána sem ætíð er sett-
ur upp þegar systkinin úr Kollsvík og
fjölskyldur þeirra hittast annað hvert
ár til að treysta fjölskyldu- og vin-
áttubönd. Þessi mót eru ómetanleg
því þar er mikið og hátt talað, sungið
og hlegið og alltaf fá einhverjir að
sýna leikræna hæfileika sína. Í júlí á
þessu ári verður 16. systkinamótið
haldið. Ninna sá samviskusamlega
um að sauma í fánann númer hvað
hvert systkinamót er. Nú verður ein-
hver annar að taka það að sér. Eftir
lát tengdaforeldra minna fækkaði
ferðunum á Patró, en fyrir nokkrum
árum keyptum við Björgvin ásamt
Eyju og Sigga æskuheimili systkin-
anna á Urðargötunni. Þá fjölgaði
ferðunum aftur með tilheyrandi
kaffi- eða tedrykkju hjá systkinunum
fjórum sem þar bjuggu eða á Urð-
argötunni. Nú eru þær bara tvær eft-
ir Lilja og Stína. Ninna kom ætíð til
okkar, stóð í forstofunni og kallaði
hvort einhver væri heima. Þegar við
birtumst faðmaði hún okkur og bauð
okkur velkomin á Patró. Gleðin og
innilegheitin leyndu sér ekki. Ninnu
er sárt saknað og söknuðurinn verður
enn meiri þegar við förum næst í
notalega húsið okkar á Urðargötunni
því engin Ninna kemur og faðmar
okkur.
Ég á þess því miður ekki kost að
fylgja mágkonu minni síðasta spöl-
inn. Ég þakka henni samfylgdina í
tæp fjörutíu ár og bið góðan Guð um
að geyma hana og blessa minningu
hennar.
Esther Guðmundsdóttir.
Nú er elskuleg móðursystir mín,
Ninna, látin. Alltaf kemur andláts-
fregn á óvart og eins var það nú. Við
Ninna frænka áttum eftir að gera svo
margt, finnst mér, hún var þvílíkur
brunnur þekkingar sem mig hefur
langað að sækja meira í en ég gerði.
Ninna var alltaf tilbúin að taka á móti
mér sem og öðru fólki. Hjá henni var
kynslóðabil ekki til, hún kom bara til
dyranna eins og hún var klædd og tók
á móti fólki eins og það var.
Ég á margar fallegar minningar
um Ninnu frænku sem ég mun
geyma og mér finnst ég lánsöm að
hafa fengið að vera samferða mann-
eskju eins og Ninnu. Hún var lífsglöð
manneskja og hafði áhuga á mörgu.
Mótlæti lét hún ekki buga sig, sem
dæmi um það er ekki langt síðan við
Ninna vorum að rifja það upp og hún
sagði mér frá því þegar hún var í
Kennaraháskólanum, en hún kenndi
handavinnu til margra ára í Patreks-
skóla og lauk prófi sem handavinnu-
kennari 1992 sama árið og hún varð
67 ára. Hún sagði mér frá því að hún
hefði viljað fara á ákveðið námskeið í
KHÍ en ekki fengið leyfi til þess þar
sem hún var ekki kennaramenntuð,
heldur einungis leiðbeinandi. Hún lét
nú ekki fara svona með sig og skellti
sér í skólann og tók hann með trompi
eins og flest annað. Enda kölluðu
systkini hennar hana trompásinn.
Þó að það hafi verið 36 ár á milli
okkar áttum við margt sameiginlegt.
Við Ninna deildum sama áhugamáli
sem er ýmiskonar hannyrðir og
handverk. En Ninna trompaði alla
þar eins og annars staðar og var mikil
listakona hvort sem hún var að
Jónína Helga
Jónsdóttir