Morgunblaðið - 02.02.2008, Blaðsíða 32

32 LAUGARDAGUR 2. FEBRÚAR 2008 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Í LANGAN tíma hefur leik-
völlur barna við Vesturgötu verið í
skelfilegu ástandi. Ekki er nóg
með að svæðið sé beinlínis ógeðs-
legt á að líta fyrir íbúana og aðra
sem þarna eiga leið um heldur er
það líka orðin hrein dauðgildra fyr-
ir þau börn sem verða fyrir því
óláni að þvælast þarna inn. Brotn-
ar áfengisflöskur og endalaust rusl
liggur um allt eins og hráviði,
spýtnabrak úr grindverkinu um-
hverfis svæðið liggur á víð og
dreif, kattaskítur er milli glerbrot-
anna í sandkassanum og víragrind-
ur standa upp úr jörðu og eins og
kalla á eitthvert barnið að koma og
slasa sig eða meiða í besta falli.
Áramótasubbuskapur
Tæpra tveggja ára sonur minn
og ég höfum undanfarna mánuði
gert reglulega heiðarlegar tilraunir
til þess að fara þarna niður eftir.
Síðan síðla sl. sumars var nokkurn
veginn mögulegt um tíma fyrir
okkur mæðginin að eiga skemmti-
legar stundir á þessum stað eftir
að vaskir vinnumenn borgarinnar
höfðu komið – loksins – og tekið til
hendinni. Ekki höfðu þeir þó döng-
un í sér til að lagfæra grindverkið
né eyðilögð leiktækin heldur létu
sér einungis nægja að hreinsa
mesta draslið sem á vegi þeirra
varð á svæðinu og kattaskítinn létu
þeir alveg eiga sig. Þessi síðsum-
arstiltekt dugði ekki lengi því fyrr
en varði var allt komið í sama farið
og fleiri sprek sem brotin höfðu
verið úr hinu vesæla grindverki
lágu á víð og dreif og liggja enn.
En nú hefur algerlega kastað tólf-
unum og mér er gersamlega ofboð-
ið: Eftir áramótagleðina liggja nú
sprengdir og ósprengdir flugeldar
um allt svæðið og enn fleiri brotn-
ar flöskur, vírar, dósir og hvers
konar annað rusl og sóðaskapurinn
er yfirgengilegur. Hafi þessi leik-
völlur ekki áður verið dauðagildra
fyrir lítil börn þá er hann það svo
sannarlega núna. Það þarf varla að
nefna að við vorum fljót að hunsk-
ast í burtu og gera aðra tilraun við
Bláa róló, næsta róló við. Þar var
ástandið heldur skárra.
Útivstarsvæðum
útrýmt fyrir kassa-
blokkir
Ég opna svo Morg-
unblaðið daginn eftir,
11. janúar og þar
blasir við á fyrstu
síðu: – Andstaða við
tillögu um að reisa
hús á leikvelli í Vest-
urbænum. Þarna er
átt við fyrrnefndan
Bláa róló að Blómst-
urvöllum. Sá er eini
leikvöllurinn sem
hægt er að heimsækja í nágrenn-
inu. Og nú er þessi leikvöllur í út-
rýmingarhættu þrátt fyrir gefin
kosningaloforð stjórnmálaflokka
við síðustu borgarstjórnarkosninga
um verndun þessa reits. Það skal
þétta byggðina þar sem hún er
hvað þéttust í Reykjavík og leik-
svæði barna okkar skal víkja fyrir
gróðaæði einhverra verktaka sem
virðast ráða byggingarstefnu borg-
arinnar.
Úræðaleysi
heimavinnandi foreldra
Það er okkur hjónunum erfitt að
fá hlutavistun fyrir son okkar.
Flestar dagmæður taka einungis
við börnum í 100% pössun og pláss
losnar ekki á leikskóla fyrr en í
haust. Þá mun sonur
minn hafa verið á bið-
lista í heilt ár. Hann
mun verða langt geng-
inn inn í þriðja árið
sitt þegar hann loksins
kemst inn. Var ekki
annað kosningarloforð
Samfylkingar fyrir
síðustu borgarstjórn-
arkosningar að eyða
biðlistum leikskóla
Reykjavíkurborgar?
En við hjónin erum
þannig sett bless-
unarlega að undirrituð
getur verið heima með syni okkar
að degi til þrátt fyrir engan stuðn-
ing frá ríki og borg. Kannski telst
þetta bara sérviska í okkur og
ólíkt því sem tíðkast í grannlönd-
unum er ekkert verið að styrkja
svona sérvisku hér. Fyrir börn í
sams konar aðstæðum og mitt er
ekki margt í boði: Flest önnur
börn eru hjá sínum dagmæðrum
eða inni á sínum leikskólum lang-
mestan part af deginum. Þau eru
svo sótt síðla dags og þá venjulega
svo útkeyrð að lítið er gert annað
þegar heim er komið en að snæða
kvöldverð og fara svo í háttinn.
Eitt af því fáa sem syni mínum
stendur til boða af hálfu opinberra
aðila er skemmtistund á róló. Ég
bið því þess eins að geta haft að-
gang að vel búnum, sæmilega hirt-
um og hættulausum leikvöllum í
mínu hverfi sem ætti að vera sjálf-
sagður réttur allra barna á þessu
landi.
Fyrirmyndarleikvellir
í Englandi
Í sumar vissi sonur minn vart
hvernig hann ætti að hegða sér af
kæti er við heimsóttum nokkra
leikvelli Englands. Þeir voru stút-
fullir af börnum, algerlega afgirtir
svo engin flóttasjúk börn gætu
tekið á rás, jörðin var þakin korki
svo litlir hausar yrðu ekki fyrir of
miklu hnjaski, leiktækin voru öll í
heilu lagi og best af öllu – þar voru
engir sandkassar! Þá ætti frekar
að kalla „kattarsalerni". Við meg-
um taka Englendinga okkur til fyr-
irmyndar í þessum málum. Meira
til, við mættum taka stóran hluta
Vestur-Evrópu okkur til fyr-
irmyndar í bygginga- og skipulags-
málum. Þar ræður hugsjón og
heildræn stefna oftast ríkjum. Ætli
Lúxemborg sé ekki gott dæmi um
slíkt?. Maður spyr sig því: Eigum
við ekki bara að stíga skrefið til
fulls og fara að kjósa verktaka líkt
og stjórnmálamenn fyrst þeir ráða
svona miklu í byggðarmálum
landsins?
Dauðagildrur á leikvöllum Vesturbæjar
Sigurlaug Knudsen Stef-
ánsdóttir fjallar um útivist-
arsvæði Vesturbæjar
Sigurlaug Knudsen
Stefánsdóttir
»Ekki höfðu þeir þó
döngun í sér til að
lagfæra grindverkið né
eyðilögð leiktækin held-
ur létu sér einungis
nægja að hreinsa mesta
draslið.
Höfundur er tónlistarmaður.
ALLIR eru einstakir, hver og
einn er auðþekkjanlegur og að-
greinanlegur frá öllum
öðrum. Þá er hver og
einn á einhvern veg
eins og sumir aðrir en
aðgreinanlegur frá
hinum öðrum. Að lok-
um eru allir eins, til-
heyra tegundinni mað-
ur, eru mannlegir.
Með öðrum orðum
erum við allt í senn;
einstök – eins og sumir
aðrir – og eins og allir
aðrir. Áherslur í upp-
eldis- og skólastarfi
skipta hér miklu – er
unnið með persónu-
þætti, flokkunarþætti
eða mannlega þætti.
Mér virðist sem grunn-
skólinn hafi lokast af í
aðgreiningar- og flokk-
unarverkum í annarra
þágu en nemenda. Slík
aðför verður þá bæði á
kostnað mannlegrar
samkenndar og já-
kvæðs sjálfsmats. Skólastarfið leit-
ast við að móta alla að stöðluðum
kröfum að beiðni næstu viðtakenda
og verður þá gjarnan minna úr
mannrækt og sjálfsstyrkingu.
Nemendur eru síðan vegnir og
mældir og niðurstöður prófa lagðar
að jöfnu andlegu atgervi. Þeir, sem
auðveldast eiga með að læra á bók,
eru fundnir og þeirra er atgervið og
þeir munu landið erfa.
Ég tel slíka aðför ekki vænlega.
Að mínu mati á grunnskólinn að
mæta nemandanum á mannlegu
nótunum og leggja sitt af mörkum
til þess að uppeldi og mótun ungvið-
isins megi skila lífsglöðum, áræðn-
um og sjálfsöruggum fulltrúa teg-
undarinnar – fulltrúa sem ófeiminn
sýnir eðli sitt eins og
honum einum er lagið
og velur sér vettvang
og vini eftir ástæðum
og að eigin frumkvæði.
Eða – viðfangsefnið
er manneðlið eins og
það birtist í hverjum
og einum í þeirri um-
gjörð sem menning,
staður og stund marka
hverju sinni.
Ég nefndi áðan bók-
nám og atgervi. Oft er
það talin birting góðr-
ar greindar að vera
góður á bókina. Má
jafnvel halda því fram
að leit, þjálfun eða
ræktun greindar sé
dulið meginviðfangs-
efni skólans. Helsta
leitar-, þjálfunar- og
ræktunartækið er síð-
an lestrarnám og bók-
lestur.
En hvað er greind?
Er sátt um skilgreiningu greindar?
Ef svo er hver er þá skilgreiningin?
Ef svo er ekki hvernig er þá hægt að
efla og styrkja það sem ekki hefur
verið skilgreinanlegt?
Gjarnan er gerður greinarmunur
á greind annars vegar og gáfum
hins vegar; greind þá tengd vís-
indum, þekkingu og öflun þekkingar
en gáfur fremur listum og sköpun.
Greindin er þá jafnan fremur sem
áunnin en gáfurnar nær því að vera
guðs gjafir. Greindur maður er
raunsær og skynsamur en sá gáfaði
er skapandi eldhugi.
Norskur sálfræðingur, Kjell Raa-
heim, telur greind hæfileikann til
þess að leysa vandamál og að gera
þá hið óþekkta þekkt.
Með aðstoð frá Raaheim sé ég
greindina sem hæfileikann til þess
að gera hið óþekkta þekkt og gera
síðan hið þekkta óþekkjanlegt.
Þessi skilgreining rúmar bæði
vísindamanninn, rannsakandann,
könnuðinn sem finnur, uppgötvar og
skilgreinir eitthvað áður óþekkt
sem hefur verið til og einnig upp-
finningamanninn, listamanninn,
hönnuðinn, sem nýtir nýja þekkingu
til nytja- og listsköpunar.
Greind er raunar hæfni til þess að
greina, aðgreina og er þannig mjög
tengd þekkingu. Þekking kemur
ekki innan frá heldur er þekking
háð reynslu – svo mjög að án
reynslu er engin þekking. Reynslu
af umheiminum öðlumst við með því
að beita skynfærum okkar. Móttaka
áreitis umhverfisins, skynjunin, er
reynslu- og þekkingaröflun og með
skipulegri úrvinnslu uppbygging og
forsenda greiningarhæfni. Skynjun
er því það að lesa og nema upplýs-
ingar frá umhverfinu, óttalaus mót-
taka og skipuleg geymd skynjana
byggir upp greiningarhæfni; greind
eða skynsemi.
Öll skynvinnsla er ákaflega við-
kvæm og forsenda sem bestrar nýt-
ingar þessara mannlegu eiginleika
er tilfinningalegt jafnvægi. Van-
sæld, ótti, kvíði eða hvert tilfinn-
ingalegt ójafnvægi sem er kreppir
að og hindrar þroskandi reynslu og
andlega landvinninga.
Tilfinningar og greind eru því
ekki andstæður á neinn veg, þvert á
móti má segja að tilfinningarnar séu
hinar mjúku forsendur eða hið
mjúka upphaf greindar sem þá á
hinn bóginn er hin ákveðna, mark-
vissa, hagnýta hlið fullunninna
skynjana og reynslu.
Samkvæmt þessu er afar mik-
ilvægt að ungviði búi alltaf og alls
staðar við öryggi, ástúð og hlýju.
Ennfremur að viðfangsefni þeirra
utan skóla sem innan örvi ávallt til
frjálsrar og óþvingaðrar framköll-
unar mannlegra möguleika svo þau
megi upplifa gleði uppgötvana og
sköpunar og með þeim vaxi og dafni
áræði og sjálfstraust.
Þá má einnig benda á mikilvægi
móðurmálsins er lýtur að nýtanlegri
greind. Greiningarfærni eða greind
öðlast fyrst og fremst gildi í ein-
hvers konar samskiptum, sam-
skiptum sem eru þá oftast í formi
tungumáls. Í samskiptum slíkum
eru því mörk greindar hvar orða er
vant. Geymd reynslu er einnig
gjarnan tengd orðum eða hugtökum
og má því segja að tengsl málþroska
og greindar séu slík að erfitt sé um
að segja hvort greindin sé forsenda
málþroskans eða öfugt. Hinu vil ég
halda fram að svo mikilvægur sé
málþroskinn að alla áherslu skuli
leggja á móðurmál í grunnskóla og
raunar mætti það vera eina náms-
greinin, hvar síðan væri farið víða.
Mannlegt eðli
og atgervi
Sturla Kristjánsson
skrifar um skólasýn
» Greindur
maður er
raunsær og
skynsamur en
sá gáfaði er
skapandi eld-
hugi.
Sturla Kristjánsson
Höfundur er sálar-og uppeldisfræðing-
ur og Davis-ráðgjafi. Sjá www.les.is.
AÐ undanförnu höf-
um við séð í Morg-
unblaðinu athygl-
isverðar greinar um
raforkumál eftir Hall
Hallsson og Svanbjörn
Einarsson, sem samið
hafa skýrslu um
spennujöfnun og jarðbindingu
mannvirkja. Skýrslan er unnin
fyrir fyrirtæki sem gefur sig út
fyrir óhefðbundnar lausnir á þessu
sviði og er sú þjónusta umrædds
fyrirtækis lofsömuð í skrifum
þeirra félaga á síðum Morg-
unblaðsins. Það er ágætt framtak
hjá þeim félögum að fjalla um
þessa mikilvægu grunnþjónustu.
Greinar þeirra eru afar litríkar en
þar er hins vegar, því miður, að
finna æði mörg atriði sem betur
hefði mátt fara með. Engin tök
eru á að fjalla faglega um öll þau
atriði á þessum vettvangi öðru vísi
en í flokki langra greina, sem
Samorka hyggst ekki gera, ekki að
sinni að minnsta kosti.
Hér skal þó tekið fram að ís-
lensk raforkufyrirtæki fylgjast
grannt með þeim rannsóknum sem
gerðar eru á þessum sviðum í
þeim löndum sem næst okkur
liggja. Raforkukerfi hér á landi
eru byggð upp með hliðsjón af
reglum og stöðlum sem í gildi eru
hérlendis og í okkar heimshluta.
Áhersla er þar lögð á að varn-
arkerfið veiti það fullkomnasta ör-
yggi sem völ er á við eðlilegar að-
stæður. Það er sannfæring
íslenskra rafveitna að íslenska raf-
orkukerfið standist vel samanburð
við það sem best er gert annars
staðar. Án efa má hins vegar finna
dæmi um einstök verk sem hefði
mátt vinna betur en hafa engu að
síður komist í gegnum nálarauga
eftirlitskerfis rafverktaka. Sama
má væntanlega segja um flestar
atvinnugreinar. Í slíkum tilfellum
er auðvitað rétt að umræddir
neytendur beri málið upp við um-
ræddan rafverktaka eða annan
slíkan, eða við sína rafveitu ef
vandinn er rakinn þangað.
Ábyrgðarhluti að hrella grun-
lausa raforkunotendur
Svo dæmi sé tekið af fullyrðingu
um að í heftinu Tæknilegir teng-
iskilmálar raforkudreifingar – sem
Samorka gefur út – séu villur um
sverleika jarðtauga, þá er þar um
misskilning eða lestrarónákvæmni
að ræða, sem Samorka er að sjálf-
sögðu reiðubúin til að ræða við
greinahöfunda. Raunar hefði verið
velkomið að eiga slíka fundi áður
en greinar þessar voru settar á
síður Morgunblaðsins, þar sem
þær geta hrellt grunlausa raf-
orkunotendur. Það er ábyrgð-
arhluti að setja fram niðurstöður
um meinta vá á umdeilanlegan
máta.
Gústaf Adolf Skúla-
son og Sigurður
Ágústsson fjalla
um greinar sem ný-
lega birtust í Morg-
unblaðinu um um
raforkumál
» Það er sannfæring
íslenskra rafveitna
að íslenska raforkukerf-
ið standist vel sam-
anburð við það sem best
er gert annars staðar.
Sigurður
Ágústsson
Gústaf Adolf Skúlason er aðstoðar-
framkvæmdastjóri og Sigurður Ágústs-
son deildarstjóri raforkusviðs Samorku,
samtaka orku- og veitufyrirtækja.
Gústaf Adolf
Skúlason
Af litríkum
skrifum um
raforkumál