Morgunblaðið - 16.02.2008, Blaðsíða 18

18 LAUGARDAGUR 16. FEBRÚAR 2008 MORGUNBLAÐIÐ
MENNING
KÍNVERSK stjórnvöld virðast
ætla að koma í veg fyrir tökur á
bandarísku kvikmyndinni
Shanghai, sem John Cusack og
Gong Li fara með aðalhlutverk í og
Mikael Håfström leikstýrir. Sam-
kvæmt breska dagblaðinu Guardian
eru það ópíumreykingar í handrit-
inu sem falla í grýttan jarðveg hjá
kvikmyndaeftirliti í Kína, sem
krefst þess að breytingar verði
gerðar á handritinu.
Sögusvið myndarinnar er borgin
Sjanghai á 5. áratug síðustu aldar,
á tímum hernáms Japana, og segir
hún af Bandaríkjamanni sem sækir
borgina heim vegna andláts vinar
síns. Leikstjórinn hefur undirbúið
tökur í borginni í um hálft ár, en
þær áttu að hefjast 10. mars. Ef
leyfi fæst ekki fyrir tökum gæti
þurft að færa þær annað með mikl-
um tilkostnaði.
Guardian telur þetta til marks
um frekari átök Kína og Hollywood
en bandaríski kvikmyndaleikstjór-
inn Steven Spielberg sagði starfi
sínu lausu sem listrænn ráðgjafi
skipuleggjanda ólympíuleikanna í
Peking.
Hindra
tökur
Á móti ópíumreyk-
ingum í kvikmynd
Sjanghæ Leikarinn John Cusack.
Í DAG heldur Bandalag íslenskra
listamanna málþing um menning-
arstefnu 21. aldar á Íslandi. Mál-
þingið hefst í Iðnó kl. 14.
Þar verður rætt um menning-
arstefnur og um ágæti þess að
stjórnvöld gefi út áform sín um
stefnumið og framtíðarsýn á sviði
menningar og lista. Frummæl-
endur verða Ágúst Guðmundsson,
forseti BÍL, Baltasar Kormákur
leikstjóri, Karen María Jónsdóttir,
fagstjóri dansnáms við leiklist-
ardeild Listaháskóla Íslands, Karit-
as H. Gunnarsdóttir, skrif-
stofustjóri í
menntamálaráðuneytinu og Signý
Pálsdóttir, menningarfulltrúi
Reykjavíkurborgar. Að loknum
framsögum þeirra verða opnar um-
ræður um efnið.
BÍL heldur
málþing
VÆRÐ frá öðrum heimi er yf-
irskrift málverkasýningar Ket-
ils Larsens sem opnuð verður í
Tjarnarsal Ráðhúss Reykja-
víkur kl. 15 á morgun. Þetta er
36. einkasýning Ketils, en hann
hefur sýnt myndir sínar á ýms-
um sýningum erlendis að frá-
töldu Íslandi, svo sem Dan-
mörku, Færeyjum, Afríku og
Ítalíu. Á sýningunni verða yfir
200 myndir sem flestar eru
gerðar á líðandi ári og flestar unnar í akríllitum.
Myndir Ketils eru flestar byggðar á frjálsu hugar-
flugi, sýnum og hugsunum hans um aðra heima,
litríkt og fjöllótt landslag með ævintýraljóma,
skreyttum fljúgandi skipum og gullnum kirkjum.
Myndlist
Fljúgandi skip
og gullnar kirkjur
Ráðhús
Reykjavíkur
STJÓRNVÖLD í Eist-
landi hafa ákveðið að sýna
Íslendingum þakklæti sitt
fyrir að viðurkenna end-
urheimt sjálfstæði sitt ár-
ið 1991 með því að senda
úrvals kammerkór hingað
til lands. Kórinn heldur
þrenna tónleika um
helgina sem verða á
sunnudag í Skáholts-
kirkju kl. 15 þar sem aðgangur er ókeypis og í Saln-
um í Kópavogi kl. 20. Einnig verða sérstakir hátíð-
artónleikar fyrir boðsgesti. Verk eftir Tõnu
Kõrvits, sérstaklega tileinkað Íslandi, verður frum-
flutt á tónleikunum. Á efnisskrá tónleikanna verða
svo verk eftir fremstu tónskáld Eistlands.
Tónlist
Eistar þakka
viðurkenningu
Eistneski
kammerkórinnn
SINFÓNÍUHLJÓMSVEIT
Íslands heldur tónleika í sal
Þjóðmenningarhússins í dag kl
17. Verkin sem flutt verða eru
þrjú talsins og eru samin fyrir
hljóðfæraskipan af óvenju-
legum toga. Einna þekktasta
verkið er eftir Debussy sem
skrifað er fyrir flautu, víólu og
hörpu en hin verkin eru eftir
Maurice Ravel og Sergei
Prókofiev og má því búast við
nokkurs konar fransk-rússneskum kammersirk-
us.Verkin leggja áherslu á að kynna nýjar út-
færslur hljóðfæranna þar sem hljóðfæraleikarar
koma fram í smærri hópum. Tónleikarnir eru lið-
ur í kammertónleikaröðinni Kristalnum.
Tónlist
Óvenjuleg
hljóðfæraskipan
Þjóðmenning-
arhúsið
Eftir Bergþóru Jónsdóttur
begga@mbl.is
HVERNIG mun íslenskan standa
af sér sífellt ágengari kröfur um að
þjóðin spjari sig vel í alþjóða-
samfélaginu? Háskóli Íslands hefur
sett sér það markmið að verða einn
af 100 bestu háskólum heims.
Hvaða þýðingu hefur það fyrir
tunguna? Kennsla í íslenskum há-
skólum fer nú þegar sums staðar
fram á ensku og margar deildir Há-
skóla Íslands gera þá kröfu að dokt-
orsritgerðir séu skrifaðar á ensku. Í
dag er innan við þriðjungur dokt-
orsritgerða við Háskóla Íslands
skrifaður á íslensku. Hvatinn fyrir
fræðimenn til að vinna rannsóknir
sínar á íslenskri tungu er ekki mik-
ill, því fræðiskrif á íslensku eru verr
metin í vinnumatskerfi Háskóla Ís-
lands en skrif á öðrum tungu-
málum, einkum ensku.
Þýðir þetta að íslenska verði
brátt ónothæf í vísindasamfélaginu
á Íslandi? Er það ósamrýmanlegt
samkeppnismarkmiðum háskólanna
að við þá sé íslenska bæði talmál,
ritmál og rannsóknamál. Væri ef til
vill ráð að takmarka heimildir til
kennslu á ensku, nema að viðkom-
andi fag sé einnig kennt á íslensku?
Þessum spurningum og fleiri
varpaði Haraldur Bernharðsson
málfræðingur og stjórnarmaður í
Íslenskri málnefnd fram í upphafs-
erindi sínu á málþingi nefndarinnar
og Vísindafélags Íslendinga í Há-
skóla Íslands í gær, en málþingið
var það þriðja í röð ellefu slíkra sem
Íslensk málnefnd stendur fyrir á
vormisseri um ýmsar hliðar ís-
lenskrar málstefnu. Nefndin vinnur
nú að tillögu að málstefnu fyrir
menntamálaráðuneytið, en ætlunin
er að samþykkja hana á Degi ís-
lenskrar tungu síðar á árinu.
Matið hvetur til skrifa á ensku
Fundarstjóri var Einar Sig-
urbjörnsson, prófessor og forseti
Vísindafélags Íslendinga.
Einar sagði aðspurður fyrir þing-
ið, að alþjóðavæðingin kallaði á að
fræðimenn við Háskóla Íslands og
víðar birtu greinar sínar frekar í er-
lendum fagtímaritum en hér heima.
„Það hefur líka komið í ljós að þær
greinar sem birtast í erlendum
tímaritum eru hærra metnar en það
sem skrifað er fyrir Íslendinga á ís-
lensku. Á hinn bóginn er líka mikið
gert til að viðhalda góðri íslensku í
háskólasamfélaginu, til dæmis með
íðorðasmíð.“
Spurður hvort að ekki skapist
togstreita, þegar verið sé að eyða
orku í málvernd á sama tíma og
hvatinn til að nota erlend mál er
meiri, segir Einar að svo geti verið.
„Lítið málsamfélag eins og Ísland
getur átt í vök að verjast fyrir
stórum öflugum nágranna. Hins
vegar er alþjóðasamfélagið ekki
nýtt og við gerum of mikið úr því nú
til dags. Von mín er sú að íslenskan
og erlend mál geti haldið áfram að
takast á, eins og eðlilegt er.“
Einar kveðst myndu vilja sjá að
íslenskan væri frumtungumál við
Háskóla Íslands. „Jafnframt því
þurfum við að vera tilbúin til að
halda uppi rannsóknum og vís-
indalegu samstarfi við erlenda
fræðimenn eins og nauðsynlegt er.
Þetta þarf ekki að vera erfitt og
fólk getur haft samvinnu um að láta
þetta ganga. Ég held líka að oft sé
það svo að menn skilji betur og tjái
sig betur ef þeir eiga kost á því að
tjá sig á eigin tungumáli.“
Að „þýða“ erlent nám sitt
Frummælendur voru Ástráður
Eysteinsson, prófessor í bók-
menntafræði við Háskóla Íslands,
Sigurður J. Grétarsson, prófessor í
sálfræði við HÍ, Þorsteinn Vil-
hjálmsson, prófessor í vísindasögu
og eðlisfræði við HÍ og Örnólfur
Thorlacius, fv. rektor.
Ástráður nefndi þá gríðarlegu
vinnu sem þeir sem læra sitt fag er-
lendis geta þurft að leggja í við að
„þýða“ nám sitt á íslensku, þ.e. þau
hugtök og hugmyndir sem fræði-
greinin tekur á, og eru ekki endi-
lega notuð í íslensku. Hann sagði að
nauðsyn hefði borið til, en að verkið
hefði verið ákveðin nýsköpun og
skerpt sjálfstæði hans sem fræði-
manns. Hann spurði hvað þyrfti til,
svo hægt væri að segja að fræði-
grein væri til á íslensku, og nefndi
sem dæmi upphaf kennslu í kvik-
myndafræðum við HÍ, þar sem með
ötulu þýðingastarfi og hugmynda-
vinnu eins manns, Guðna Elíssonar,
hefði grunnurinn að greininni orðið
til á skömmum tíma.
Í erindi sínu lagði Sigurður J.
Grétarsson prófessor í sálfræði til
hugmyndir um hvernig efla mætti
íslensku á háskólastigi og sagði
miklu skipta að sýna tungunni alúð,
til dæmis með því að efla stíl- og rit-
hæfni nemenda með kennslu. Hann
sagði að í vissum tilfellum mætti
réttlæta kennslu á ensku í íslensk-
um háskólum, til dæmis ef fenginn
væri sérstaklega hæfur kennari
sem aðeins væri enskumælandi. Er-
lendir nemendur í íslenskum há-
skólum ættu hins vegar að læra ís-
lensku.
Kröfur um ritrýni tímarita
Umræður spunnust í kjölfar fyr-
irlestranna, og virtist sú skoðun al-
menn að leggja ætti ríka áherslu á
að íslenska yrði áfram töluð og
skrifuð á háskólastigi, en að enska
yrði notuð þar sem slíks væri kraf-
ist. Það var einnig rætt um hvernig
styrkja mætti íslenskuna; um ISI
(Institute for Scientific Inform-
ation) listann yfir ritrýnd fræði-
tímarit, og nauðsyn þess að fleiri ís-
lensk fræðirit næðu þeim
gæðastaðli í fræðimennsku, en enn
sem komið er eru þau örfá. Hærri
kröfur og fræðilegt gæðamat
margra þeirra erlendu tímarita sem
Íslendingar skrifa í gefa fleiri
punkta en skrif í flest þeirra ís-
lensku. Þinginu verður útvarpað í
þættinum Í heyranda hljóði, í mars.
Fáar doktorsritgerðir á íslensku
 Er það ósamrýmanlegt samkeppnismarkmiðum háskólanna að við þá sé íslenska
bæði talmál, ritmál og rannsóknamál?  Málþing um málnotkun í vísindasamfélaginu
Morgunblaðið/Frikki
Íslenskan „Lítið málsamfélag eins og Ísland getur átt í vök að verjast fyrir
stórum öflugum nágranna,“ sagði Einar Sigurbjörnsson prófessor.
Eftir Helga Snæ Sigurðsson
helgisnaer@mbl.is
LJÓSIÐ í myrkrinu er yfirskrift vetr-
arhátíðar og borgarafundar sem haldinn
verður í Borgarnesi í dag, í Landnámssetr-
inu. Kjartan Ragnarsson, forstöðumaður set-
ursins, er einn þeirra sem standa að hátíð-
inni. Setrið verður opið frá hádegi og langt
fram á kvöld, ókeypis á fastar sýningar í setr-
inu, m.a. frumsýnd ný kynningarmynd um
Vesturland fyrir ferðaþjónustuna á Söguloft-
inu kl. 12.45 og haldinn borgarafundur þar
sem framtíð ferðaþjónustu á Vesturlandi
verður rædd. Sá fundur stendur frá kl. 13-15
en margt skemmtilegt verður í gangi á með-
an.
Kjartan segir borgarafundinn alvarlega
þáttinn í hátíðinni, honum sé ætlað að efla
fólk í landshlutanum og hvetja til dáða, benda
því á að ferðaþjónusta þar hafi mikla mögu-
leika. „Það þarf að vinna miklu meira að því
að byggja upp þjónustu við ferðamenn, það
vantar ekki ferðamennina til Íslands heldur
tæki til að kreista úr þeim peningana,“ segir
Kjartan. Fleiri söfn, fleiri hótel, betri aðgang
að náttúruperlum, allt þetta verði rætt. Allir í
fjölskyldunni ættu að geta fundið eitthvað við
sitt hæfi á hátíðinni. Steinar Berg ætlar að
segja tröllasögur, Ingi Hans úr Grundarfirði
segir söguna af því að fyrirmyndin að James
Bond hafi verið Snæfellingur með Power Po-
int-sýningu, tvær spákonur verða í anddyr-
inu, kiðlingar verða á staðnum smáfólki til
mikillar gleði og Gísli Einarsson fréttamaður
matreiðir ofan í gesti. „Ég veit að hann er
með hráan saltfisk í forrétt,“ segir Kjartan
um þá matargerð og svo megi fólk eiga von á
lambakjöti í miklu magni. Allir sem koma inn
í Landnámssetrið fá happdrættismiða en
vinningurinn er máltíð fyrir fjölskylduna í
setrinu. Samtökin All Senses Group, eða Upp-
lifðu allt Vesturland, standa að vetrarhátíð-
inni og borgarafundinum, klasasamtök sem
hótel, veitingahús, golfvellir, söfn, ferjufyr-
irtæki o.fl. á Vesturlandi eru í.
Nákvæma dagskrá Vetrarhátíðar má finna
á netinu, slóðin er www.landnam.is.
Hátíð í Landnámssetrinu
Árvakur/Eyþór
Við setrið Sigríður Guðmundsdóttir og Kjartan Ragnarsson með setrið í bakgrunni árið 2006.
♦♦♦