Morgunblaðið - 16.02.2008, Blaðsíða 28

28 LAUGARDAGUR 16. FEBRÚAR 2008 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
NÝ BORGARMYND
Hvernig myndi Reykjavík lítaút án flugvallar í Vatnsmýr-inni? Þessi spurning hefur
verið áleitin og gildir þá sennilega
einu hvort um er að ræða andstæð-
inga eða stuðningsmenn þess að flug-
völlurinn verði áfram þar sem hann
er nú. Staðsetning flugvallarins á sín-
um tíma var síður en svo ákveðin eftir
vandlega yfirlegu og greiningu á
framtíðarþróun Reykjavíkur. Hún
hefur hins vegar haft mikil áhrif á það
með hvaða hætti Reykjavík hefur
þróast og stækkað. Í fyrradag voru
kynntar niðurstöður í hugmyndasam-
keppni um skipulag Vatnsmýrarinn-
ar í Listasafni Reykjavíkur. Í sam-
keppninni var ekki kveðið á um það
hvort flugvöllurinn ætti að fara, en
óskað eftir hugmyndum um hvernig
þróa mætti byggð á þessu svæði til
framtíðar.
Verðlaunahugmyndin er úr smiðju
skoskra arkitekta, Stuart Dickson,
Graeme Massie og Alan Keane, og
birtist uppdráttur af henni í Morg-
unblaðinu í gær. Hugmyndir þeirra
sýna glöggt þá möguleika, sem búa í
Vatnsmýrinni. Uppdrátturinn sýnir
mun eðlilegri og rökréttari borgar-
mynd en nú blasir við þar sem flug-
völlurinn breiðir úr sér milli Hring-
brautar, Öskjuhlíðar, Skerjafjarðar
og Suðurgötu. Margt virðist sniðugt í
tillögum Dicksons og Massies. Þeir
gera ráð fyrir nýrri tjörn austan við
Litla Skerjafjörðinn og ýmiss konar
menningar- og afþreyingarstarfsemi.
Þeir vilja greinilega einnig leggja
áherslu á að saga svæðisins gleymist
ekki og gera ráð fyrir því að bæði
verði varðveittar stríðsminjar frá
seinni heimsstyrjöldinni við sjávar-
síðuna og gamli flugturninn fái að
halda sér.
Samsett mynd úr fyrirhuguðu
íbúðahverfi sýnir að þeir hafa ekki í
huga háreistar blokkir heldur lág-
reista, vinalega byggð, sem er ekki
hærri en svo að Perlan verður að
kennileiti og vegvísi þar sem hún
trónar ofan á Öskjuhlíðinni.
Mikil þátttaka var í samkeppninni
og bárust 136 tillögur. Það er ekki að
furða því að það er ekki oft sem tæki-
færi býðst til þess að skipuleggja
byggð í hjarta höfuðborgar frá
grunni.
Verðlaunatillagan er vitaskuld ekki
lokaorðið um það hvernig Vatnsmýr-
in verður skipulögð þegar flugvöllur-
inn hverfur á braut. Hún er hins veg-
ar góð byrjun og einnig líklegt að
margar forvitnilegar hugmyndir sé
að finna í hinum tillögunum sjö, sem
voru verðlaunaðar. Dagur B. Egg-
ertsson borgarfulltrúi var formaður
dómnefndarinnar í samkeppninni.
„Við þurfum að skilja tækifærin í
Vatnsmýrinni,“ sagði hann. „Ákvörð-
un um hana gæti ráðið úrslitum um
þróun Reykjavíkurborgar.“
Mikilvægt er að vel verði staðið að
skipulagningu Vatnsmýrarinnar.
Tækifærin í Vatnsmýrinni eru gríð-
arleg og þau þarf að nýta vel þannig
að Reykjavík verði betri og heil-
steyptari borg.
HREINT OG KLÁRT TILLITSLEYSI
Sjötíu manns á 50 dögum“ var fyr-irsögn á frétt sem birtist á bak-
síðu Morgunblaðsins í gær. Þar var
sagt frá fötluðum manni sem ofbauð
tíð mannaskipti í heimaþjónustu hjá
sér. „Fimmtíu og fimm starfsmenn
heimahjúkrunar sinntu umönnun-
inni, frá einu upp í tíu sinnum hver,
frá félagsþjónustu komu fimm starfs-
menn og frá svæðisskrifstofu fatlaðra
tíu,“ segir jafnframt í fréttinni. Þrátt
fyrir að ástandið gagnvart þessum
tiltekna manni hafi batnað eitthvað
síðustu vikur eru þessar tölur með
svo miklum ólíkindum að það hlýtur
að þurfa að fara vandlega ofan í
saumana á því hvernig þetta getur átt
sér stað.
„Þeir sem bera ábyrgð á þjónust-
unni spyrja aldrei okkur, sem erum
kúnnarnir, hvernig okkur líki það
sem í boði er og hvort eitthvað mætti
betur fara,“ segir þessi viðskiptavin-
ur heimaþjónustunnar, og bendir á að
enginn vilji „fá endalaust nýtt fólk
heim til sín til að sinna manns per-
sónulegustu þörfum“. Að hans sögn
er engin önnur þjónusta í boði, „það
er annað hvort þetta eða fara inn á
stofnun“.
Fólki sem ekki þarf að búa við fötl-
un eða veikindi þætti meira en nóg
um ef það fengi sjötíu manns á fimm-
tíu dögum heim til sín í verk á borð
við smíðar, múrverk eða hreingern-
ingar. En að senda jafnmarga til að
sinna persónulegu hreinlæti einstak-
lings, aðstoð á matmálstímum, hátta-
tímum og þess háttar er fáheyrt til-
litsleysi sem hreinlega er til þess
fallið að vega að sjálfsmynd þess sem
fyrir því verður. Þarna er verið að
meðhöndla fatlað fólk eins og hvern
annan varning án þess að tekið sé mið
af sálrænum þáttum er með réttu
ættu að vera í hávegum hafðir í slíku
þjónustuferli. Það er sama hversu
gott starfsfólk fæst í heimaþjónustu,
gæðin eru lítils virði nema samneyti
við notendur byggist á gagnkvæmu
trausti og trúnaði. Aðstoð jafn
margra og hér um ræðir á svo stutt-
um tíma býður upp á hvorugt.
Guðjón Sigurðsson, formaður
MND-félagsins, bendir á að heima-
þjónusta sem veitt er hér á landi sé
ekki samræmd, heldur komi margar
stofnanir að máli hvers og eins, sem
er afleitt. Hann, eins og sá sem fjallað
var um í fréttinni, vísar ennfremur til
dansks kerfis þar sem notendur geta
stjórnað því hvaða þjónustu þeir fá en
til þess fái þeir ákveðið fjármagn. Er
nokkuð því til fyrirstöðu að taka upp
slíkt kerfi hér? Ef fatlaðir geta sjálfir
tryggt sér þjónustu sem þeim líkar
fyrir sama verð og ótalmargar skrif-
stofur gera nú án samráðs við þá, því
ekki að láta á það reyna sem valkost?
Að öðrum kosti er hætt við að sú
þversagnakennda staðhæfing, að fólk
verði að vera fullfrískt til að þola það
að vera veikt á Íslandi, verði æ oftar
dregin fram í dagsljósið.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Eftir Elvu Björk Sverrisdóttur
elva@mbl.is
REGLUR sem gilda um framkvæmdir í
orkugeiranum eru flóknar. Í stórum fram-
kvæmdum eins og virkjun jarðvarma koma
sömu umsagnaraðilarnir, á borð við Umhverf-
isstofnun, allt að 20 sinnum að málinu áður en
framkvæmdinni lýkur. Þetta kom fram í er-
indi sem Árni Bragason, ráðgjafi hjá Línu-
hönnun, hélt á aðalfundi Samorku í gær. Árni
er fyrrverandi forstjóri Náttúruverndar rík-
isins og forstöðumaður Náttúruverndarsviðs
Umhverfisstofnunar og hefur því yfirsýn yfir
regluumhverfi framkvæmda úr ólíkum áttum.
Árni bendir á að reynist borun rannsókn-
arborholu matsskyld fari af stað matsferli þar
sem umsagnaraðilar þurfa að koma þrisvar
sinnum að.
„Síðan kemur í ljós hvort viðkomandi hola
gefur eitthvað. Þá er sótt um nýtingarleyfi
sem fer til umsagnar hjá umhverfisráðuneyti
og Umhverfisstofnun. Þegar sú niðurstaða
liggur fyrir þarf að breyta skipulagi. Þá fer af
stað ferli þar sem aftur þarf að fara í gegnum
þessar stofnanir,“ segir Árni. Næst komi að
því að reisa virkjun. „Þá koma líka viðbót-
arferli í sambandi við byggingarmál, breyting
á aðalskipulagi, umhverfismat áætlana og
deiliskipulag. Það eru yfirleitt þessar sömu
stofnanir sem fjalla um þessa sömu fram-
kvæmd aftur og aftur.“
Árni segir að oft sé það svo að það sé ekki
fyrr en komi að byggingu virkjana að almenn-
ingur átti sig á því hvað er að gerast. Þá séu
enginn
þegar f
allt ferl
vaknar
Æskil
Yfirleit
ákvarð
æskileg
framar
inmáli e
armálin
bendir
kosti um
málin gjarnan búin að
vera lengi í ferli og búið að
taka allar grundvall-
arákvarðanir. „Yfirleitt
eru grundvallarákvarð-
anir teknar með að-
alskipulagsbreytingu hjá
sveitarfélögunum. Þær
vekja yfirleitt litla sem
enga athygli,“ segir Árni
og tekur áform um Bitru-
virkjun sem dæmi. „Þar
var í raun tekin grundvallarákvörðun árið
2002 með breytingum á aðalskipulagi Gríms-
nes- og Grafningshrepps. Það komu næstum
engar athugasemdir við aðalskipulagið árið
2002. Það var einn einstaklingur sem gerði at-
hugasemd vegna hestaferða um svæðið. Það
voru engar athugasemdir frá frjálsum fé-
lagasamtökum,“ segir hann. Kannski ekki
nema von enda hefði Kárahnjúkavirkjun verið
í umræðunni á sama tíma. Það hefði ekki gerst
fyrr en í fyrra, fimm árum eftir að breytingin
á aðalskipulaginu var gerð, að almenningur
fór að gera verulegar athugasemdir. Á sama
tíma hefði komið upp stjórnmálaágreiningur
um málið, bæði á Alþingi og í borgarstjórn.
Ljóst sé að almenningur hafi aðkomu að
málum á fyrri stigum en virðist mjög tregur
til að nýta sér hana. Einn vandi er að fólk lítur
ekki alvarlega á breytingu á aðalskipulagi, til
dæmis að iðnaðarsvæði sé sett þangað inn.
Með því er verið að taka stefnumarkandi
ákvörðun um að þarna eigi að vera með orku-
nýtingu. „En það tekur enginn eftir því og
Koma tuttugu sinnum
Árni Bragason
Eftir Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Viðurkenning Íslands ásjálfstæði Eistlands varað sjálfsögðu mjög mik-ilvæg ákvörðun af því
að við bjuggumst við og vonuð-
umst eftir skjótri viðurkenningu
annarra ríkja. Vegna þess að Ís-
land var fyrst hafði það og hefur
enn mikla þýðingu fyrir okkur,“
segir Urmas Paet, utanríkisráð-
herra Eist-
lands, um hið
örlagaríka ár
1991.
Eins og rak-
ið er í ásnum
hér til hliðar
endurheimtu
Eistar sjálf-
stæði sitt í
ágústmánuði
1991 og er Paet
hér í opinberri
heimsókn til að
minnast framlags Íslands til sjálf-
stæðisbaráttunnar í tilefni af því
að nú eru 90 ár frá því Eistland
öðlaðist sjálfstæði 24. febrúar
1918.
Eistar heimsækja einnig Dani,
Svía, Finna og Breta á þessum
tímamótum og eru þau ríki valin
vegna stuðnings þeirra í kringum
stofnun sjálfstæðisins 1918 – Ís-
land vegna framlagsins árið 1991.
Aðspurður hvaða þýðingu skref
íslensku ríkisstjórnarinnar, með
Jón Baldvin Hannibalsson utanrík-
isráðherra og Davíð Oddsson for-
sætisráðherra í fararbroddi, hafi
haft fyrir viðurkenningu annarra
ríkja á sjálfstæði Eistlands segir
Paet erfitt að meta það.
„Hitt er ljóst að þegar Ísland
ruddi brautina gaf það fordæmi
ásamt því að setja þrýsting á
stjórnvöld annarra ríkja. Það
skipti óbeint líka máli með því að
hafa áhrif á almenningsálitið í öðr-
um ríkjum og kann að hafa hraðað
því að þau viðurkenndu sjálfstæði
okkar.“
– Hversu þekktir eru Jón Bald-
vin Hannibalsson og Davíð Odds-
urnar um upptöku evrunna
bólgan er nú of há og stef
taka upp evruna í fyrsta la
ekki fyrr.“
Vann á útvarpsstöð í T
– Hvernig myndir þú lý
rúmsloftinu í Tallinn hinn
ríka ágústmánuð 1991, þe
var að sjálfstæðið færðist
„Morguninn þegar þrigg
valdaránið í Rússlandi h
ágúst, bárust fregnir af
skriðdrekar og hertæki
leið frá landamærunum til
Þær fregnir vöktu vitask
og reyndu margir erlend
borgarar að flýja til Svíþ
Finnlands.
Að sjálfsögðu var fólk
slegið, en á sama tíma
það saman, byggði varn
umhverfis þingið, stjórnarb
ar og höfuðstöðvar ljósva
til að vera við öllu búið.
Stjórnin kom saman o
ástandið og hverjar h
væru, umræður sem le
sjálfstæðisyfirlýsingarinna
ágúst. Eftir yfirlýsingun
ljóst að valdaránið í Mosk
mistekist og 21. ágúst vor
drekarnir á brott frá Tallin
son í eistneskum stjórnmálum?
„Þeir eru mjög vel þekktir á
meðal stjórnmálamanna frá þeim
tíma og þeirra sem hafa afskipti af
stjórnmálum og utanríkismálum í
dag. Þeir eru mjög mikilvægir í
augum Eista vegna ákvarðananna
sem þeir tóku.“
Lýðræðisríkið helsta afrekið
– Eistar hafa aukið frelsi í við-
skiptum og hagsæld hefur vaxið.
Hvert telur þú helsta afrek Eista
frá því þeir fengu sjálfstæði 1991?
„Aðalafrekin eru líklega þau að
okkur hefur tekist að byggja upp
lýðræðislegt samfélag sem er
byggt upp á sömu gildum og ríki
Evrópusambandsins og Atlants-
hafsbandalagsins. Þá má nefna
inngöngu okkar í ESB og NATO
2004 og að fjölmiðlar eru frjálsir,
eru nú í þriðja sæti í þeim efnum.
Hvað efnahaginn varðar höfum
við þegar farið fram úr nokkrum
eldri aðildarríkjum ESB hvað
snertir verga þjóðarframleiðslu.
Ég vil í þessu samhengi einnig
minna á að Eistar bjuggu við jafn-
vel ívið meiri velsæld en Finnar
fyrir síðari heimsstyrjöldina.“
– En helstu verkefnin?
„Meðal annars að uppfylla kröf-
Eistar þakka fyrir stuðning Íslendinga örlagaárið 1991 í
„Andrúmsloftið va
tilfinningaþrungið
Tímamót Hermenn ríkja sem gengu í Atlantshafsbandalagið, NA
með talið Eistlands, fagna inngöngunni í Brussel þann 2. apríl ár
Urmas Paet