Morgunblaðið - 19.03.2008, Page 14

14 MIÐVIKUDAGUR 19. MARS 2008 MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Eftir Boga Þór Arason
bogi@mbl.is
DALAI Lama bauðst í gær til að
segja af sér sem leiðtogi útlaga-
stjórnar Tíbeta ef ástandið í heima-
landi hans versnaði. Hann vísaði
einnig á bug ásökunum kínverskra
stjórnvalda um að hann hefði staðið
fyrir óeirðum í Tíbet.
Dalai Lama skoraði á Kínverja og
Tíbeta að beita ekki ofbeldi. „Ofbeldi
er nánast sjálfsmorð. Jafnvel þótt
þúsund Tíbetar fórni lífi sínu kemur
það ekki að gagni,“ sagði Dalai Lama
þegar hann ræddi við fréttamenn í
bænum Dharmsala á Norður-Ind-
landi þar sem útlagastjórn Tíbeta
hefur aðsetur.
Útlagastjórnin sagði að nítján Tíb-
etar hefðu verið skotnir til bana í
Gansu-héraði í Kína í gær og alls
hefðu kínverskar öryggissveitir orð-
ið 99 Tíbetum að bana frá því að mót-
mæli þeirra hófust í vikunni sem leið.
Útlagastjórnin hafði áður sagt að 80
manns hefðu beðið bana í Lhasa, höf-
uðborg Tíbets, síðustu daga. Stjórn-
völd í Kína neita þessu, segja að tíb-
etskir óeirðaseggir hafi orðið
þrettán „saklausum borgurum“ að
bana í Lhasa og kínversku örygg-
issveitirnar í borginni hafi ekki grip-
ið til neinna aðgerða sem leitt hafi til
mannfalls.
Dalai Lama lét í ljós áhyggjur af
aðgerðum kínverskra yfirvalda,
sagði að Tíbetar væru eins og „ungur
hjörtur í klóm tígrisdýrs“, en kvaðst
einnig hafa miklar áhyggjur af árás-
um Tíbeta á Kínverja sem hafa sest
að í Tíbet. Hann viðurkenndi að bar-
átta hans fyrir aukinni sjálfstjórn
Tíbets hefði ekki borið árangur og
sætti nú vaxandi gagnrýni meðal
yngri og róttækari Tíbeta sem vilja
að Tíbet verði sjálfstætt ríki.
„Ef ástandið versnar á ég einskis
annars úrkosti en að segja af mér,“
sagði Dalai Lama sem fór í útlegð ár-
ið 1959 eftir misheppnaða uppreisn
Tíbeta gegn kínverskum yfirráðum.
Aðstoðarmaður hans sagði síðar að
Dalai Lama myndi segja af sér sem
pólitískur leiðtogi – ekki sem and-
legur leiðtogi allra tíbetskra búdda-
trúarmanna.
Dalai Lama vísaði á bug ásökun-
um Kínverja um að hann hefði staðið
fyrir óeirðunum og ýjaði að því að
Kínverjar kynnu sjálfir að hafa kynt
undir þeim til að koma óorði á hann.
„Það er hugsanlegt að einhverjir
kínverskir útsendarar séu viðriðnir
þetta,“ sagði hann. „Stundum eru al-
ræðisstjórnir mjög snjallar, þannig
að það er mikilvægt að rannsaka
þetta.“
Nokkrum klukkustundum áður
hafði forsætisráðherra Kína, Wen
Jiabao, sagt að kínversk stjórnvöld
hefðu sannanir fyrir því að Dalai
Lama og samstarfsmenn hans hefðu
skipulagt óeirðirnar. Dalai Lama
sagði að ef Kínverjar hefðu slíkar
sannanir ættu þeir að leggja þær
fram og heimila erlendum fjölmiðla-
mönnum að fara til Tíbets og kanna
ástandið þar.
Óeirðaseggir réðust á Kínverja
Wen forsætisráðherra sagði að
Dalai Lama, sem fékk friðarverðlaun
Nóbels árið 1989, þættist beita sér
fyrir friði en óeirðirnar í Tíbet sýndu
að svo væri ekki. Dalai Lama og
stuðningsmenn hans hefðu skipulagt
óeirðirnar til að valda Kínverjum
álitshnekki fyrir Ólympíuleikana í
Peking í ágúst. „Þeir vilja grafa und-
an Ólympíuleikunum,“ sagði hann.
Dalai Lama áréttaði í gær að hann
hvetti ekki til þess að Ólympíuleik-
arnir í Peking yrðu sniðgengnir og
sagði að ekki ætti að kenna kín-
versku þjóðinni um ástandið í Tíbet.
Hann neitaði einnig ásökunum Kín-
verja um að hann berðist fyrir sjálf-
stæði Tíbets og sagði að Kínverjar
og Tíbetar ættu að „lifa saman hlið
við hlið í friði“.
Fréttastofan AFP hafði í gær eftir
nítján ára Kanadamanni, John
Kenwood, sem var í Tíbet þegar
mótmælin hófust, að ungir tíbetskir
óeirðaseggir hefðu grýtt og barið
kínverska íbúa Lhasa og kveikt í
verslunum. „Tíbetarnir sprungu af
reiði,“ sagði hann.
Breska ríkisútvarpið, BBC, hafði
eftir Claud Balsiger, 25 ára sviss-
neskum ferðamanni, að mótmælend-
urnir í Tíbet hefðu krafist þess að
búddamunkum yrði sleppt úr fang-
elsi og soðið hefði upp úr á föstudag-
inn var vegna orðróms um að munk-
arnir hefðu verið teknir af lífi.
Dalai Lama býðst
til að segja af sér
Kínverjar segja
hann standa á bak
við óeirðirnar
Í HNOTSKURN
» Evrópusambandið og nokk-ur ríki, þeirra á meðal Rúss-
land, Bandaríkin og Ástralía,
hafa þegar sagt að ekki komi til
greina að sniðganga Ólympíu-
leikana í Peking vegna atburð-
anna í Tíbet.
» Óstaðfestar fregnir hermduí gær að kínversk yfirvöld
hefðu handtekið hundruð
manna í Lhasa til að binda enda
á mótmælin þar. Ferðamenn í
borginni sögðu að flestar versl-
anir hefðu verið opnaðar að
nýju en fáir væru á ferli á göt-
unum.
Reuters
Gegn ofbeldi Dalai Lama á blaða-
mannafundi í Dharamsala í gær.
AP
Blóðsúthellingum mótmælt Mótmælendur í Lausanne í Sviss hvöttu í gær
Alþjóða ólympíunefndina til að mótmæla aðgerðum Kínverja í Tíbet.
VERSLUNAREIGANDI tekur við
greiðslu í Dakar, höfuðborg Sene-
gals, í gær. Verð á matvælum fer
stöðugt hækkandi, þróun sem leitt
hefur til slagsmála um aðgengi að
mat í borginni. Sama er upp á ten-
ingnum í mörgum Afríkuríkjum og
má nefna að í Mósambík hefur verð
á dísilolíu verið lækkað eftir að sex
létust í mótmælum vegna stöðugra
verðhækkana á nauðsynjum.
Í Kamerún og Búrkína Fasó
brugðust stjórnvöld við samskonar
óeirðum með því að fella niður tolla
af helstu flokkum matvæla, en út-
gjöld til matvörukaupa sem hlutfall
af tekjum eru miklu hærri í mörgum
ríkjum Afríku en í þróuðum ríkjum,
jafnvel allt að 50% útgjaldanna.
Margir samverkandi þættir skýra
stöðugar verðhækkanir á matvælum
undanfarin misseri.
Vaxandi heimseftirspurn eftir
matvælum vegur þar þungt og spáir
bandaríska landbúnaðarráðuneytið
því að heimsbirgðastaðan á hrís-
grjónum muni falla niður í sjötíu
milljón tonn í ár, það minnsta síðan í
upphafi níunda áratugarins.
Filippseyingar finna fyrir þróun-
inni svo um munar, en fyrir skömmu
tókst þarlendum stjórnvöldum ekki
að tryggja sér kaup á 550.000 tonn-
um af hrísgrjónum til að styrkja
birgðastöðuna. Þess í stað buðu
markaðsaðilar 325.000 tonn á
meðalverðinu 680 Bandaríkjadalir
tonnið, verð sem jafngildir yfir 40%
hækkun frá því í janúar.
Á síðustu árum hefur ræktarland
á Filippseyjum verið tekið undir
aðra notkun, sem aftur veldur því að
erfitt reynist að halda í við aukna
eftirspurn eftir hrísgrjónum. Á Ind-
landi hafa stjórnvöld brugðist við
þróuninni með því að takmarka út-
flutning á matvælum.
Reuters
Dýrari matur veldur ólgu og óeirðum
París. AFP.| SAMKVÆMT nýjum upplýsingum
Sameinuðu þjóðanna er áætlað að um 100 milljónir
barna víðsvegar um heiminn séu að hluta til eða al-
veg heimilislaus. Tölurnar eru meðal niðurstaðna
sem birtust í nýútkominni skýrslu UNICEF undir
heitinu „Staða barna í heiminum.“ Um 300 millj-
ónir barna þurfa að líða ofbeldi og misnotkun og
eru heimilislausu börnin meðal þeirra.
Samkvæmt skýrslunni eru flest götubarnanna í
fátækum ríkjum Afríku, Asíu, Rómönsku Amer-
íku og Mið-Austurlanda og þykir ástandið einnig
mjög slæmt í Austur-Evrópu og ríkjum Sovétríkj-
anna fyrrverandi.
UNICEF tiltekur sérstaklega 60 ríki þar sem
talið er að sérstakra aðgerða sé þörf til að bæta líf
og öryggi barna og eru tveir þriðju hlutar þeirra
lönd í Afríku sunnan Sahara.
Skólaganga meðal mælikvarðanna
Þó að erfitt geti reynst að finna nákvæmar tölur
götubarna í ýmsum heimshlutum er hægt að fá
hugmyndir um stöðu mála með félagslegum mæli-
kvörðum eins og skólagöngu eða tíðni barna-
þrælkunar. Samkvæmt skýrslu UNICEF er áætl-
að að yfir 40% stúlkna og um 36% drengja í Afríku
sunnan Sahara sæki ekki grunnskóla og að um
35% barna á milli 5 og 14 ára séu nýtt til vinnu.
Slík börn, er ekki njóta menntunar en notuð eru
sem vinnuafl eru talin líklegri en önnur til að vera
heimilislaus, án fjölskyldu, skóla og heilsugæslu.
Hundrað milljónir götubarna
Reuters
Götubarn Pakistönsk stúlka tekur við matargjöf
á götum Lahore-borgar.
Brussel. AP. | Forystumenn helstu
stjórnmálaflokkanna í Belgíu skýrðu
frá því í gær að þeim hefði tekist að
mynda þjóðstjórn fimm flokka, níu
mánuðum eftir þingkosningarnar
síðasta sumar. Yves Leterme, leið-
togi kristilegra demókrata í flæmska
hlutanum, verður forsætisráðherra í
hinni nýju stjórn og er búist við að
Albert II. konungur muni sverja
hann í embætti á morgun.
Meðal þess sem stjórnin mun setja
á oddinn eru skattalækkanir og
hækkun lífeyrisgreiðslna, en eins og
víða annars staðar eru uppi áhyggjur
af því að efnahagur landsins kunni að
vera á leið í niðursveiflu. Biðin eftir
myndun nýrrar ríkisstjórnar hefur
magnað upp raddir um að flæmski
og vallónski hlutinn eigi ekki sam-
leið. Af þessum sökum bað Albert
konungur fráfarandi forsætisrá-
herra að gegna embættinu þar til nú
í mars.
Þjóðstjórn
í Belgíu
FYRIRTÆKI og lögregluyfirvöld í
Tókýó hafa tekið höndum saman um
að lokka aldraða ökumenn til að skila
ökuskírteinum sínum með því að
bjóða þeim ýmsa þjónustu á kosta-
kjörum.
Markmiðið er að fækka umferð-
arslysum sem rakin eru til aldraðra
ökumanna, að sögn japanska út-
varpsins NHK.
Bílstjórum yfir 65 ára aldri bjóð-
ast til að mynda hærri innlánsvextir í
banka, ókeypis heimsendingar í
verslunum og 10% afsláttur af mat á
hóteli svo eitthvað sé nefnt, fallist
þeir á að skila ökuskírteinum sínum
á lögreglustöð.
Japan er með hæsta hlutfall aldr-
aðra í heiminum. Aldraðir ökumenn
ollu 100.000 umferðarslysum á síð-
asta ári, um helmingi fleiri en fyrir
tíu árum.
Lokkaðir af
götunum
♦♦♦