Morgunblaðið - 16.04.2008, Blaðsíða 4

4 MIÐVIKUDAGUR 16. APRÍL 2008 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
SIGURÐUR Björns-
son, bóndi og fræði-
maður á Kvískerjum í
Öræfum, andaðist á
Heilbrigðisstofnun
Suðausturlands 10.
apríl á 91. aldursári.
Sigurður fæddist 24.
apríl 1917 á Kvískerj-
um, sonur hjónanna
Björns Pálssonar
bónda og Þrúðar Ara-
dóttur húsfreyju.
Sigurður stundaði
barnaskólanám í far-
skóla 1929-31 og var
síðan bóndi á Kvískerjum til æviloka.
Samhliða bústörfum vann Sigurður
við jarðýtustjórn frá 1951. Hann
gegndi ýmsum trúnaðarstörfum fyr-
ir sýslunga sína, var m.a. fulltrúi á
bændafundum A-Skaftfellinga, sat í
náttúruverndarnefnd og einnig
sýslunefnd A-Skaftafellssýslu. Þá
var hann um tíma formaður Búnað-
arfélags Hofshrepps og í sóknar-
nefnd Hofssóknar. Sig-
urður ritaði margar
greinar um sögu og
náttúru sveitar sinnar í
bækur og tímarit. M.a.
í Byggðasögu A-
Skaftafellssýslu, í Ár-
bók Ferðafélagsins
1979 og tímaritin
Skaftfelling og Glett-
ing. Í haust kom út bók
eftir Sigurð, Sótt fram,
þar sem hann segir
m.a. frá framfaramál-
um í sýslunni.
Sigurður lenti 19 ára
í snjóflóði í Breiðamerkurfjalli og
hrapaði niður fjallshlíðina. Flóðið
bar hann 28 metra inn undir jökul-
inn. Þar lá hann fastur í snjónum en
með meðvitund. Sigurður söng sér til
hita og hugarhægðar og eins ef leit-
armenn kynnu að rata á hljóðið. Dag-
inn eftir heyrðist ómur af sálminum
„Lofið vorn Drottin“ undan jöklinum
og var Sigurði þá bjargað ómeiddum.
Andlát
Sigurður Björnsson
EFTIRFARANDI athugasemd
barst í gær frá framkvæmdastjórn
Olíuverzlunar Íslands hf.:
„Olíuverzlun Íslands hf. (Olís)
mótmælir harðlega dylgjum og að-
dróttunum um samráð, sem fram
koma í frétt Morgunblaðsins í dag á
bls. 2, undir fyrirsögninni „Óskaði
eftir tilboðum og fékk sama afslátt
hjá öllum“.
Lýsir félagið undrun sinni á, að
Morgunblaðið birti á besta stað í
blaðinu, með stórri fyrirsögn og
vörumerkjum fyrirtækja, aðdróttun-
arfrétt byggða á óstaðfestum full-
yrðingum, sem í þokkabót eru hafðar
eftir ónafngreindum aðila. Til að
bæta gráu ofan á svart kemur fram,
að hinn ónafngreindi heimildarmað-
ur vitnar að helmingi til samtala milli
tveggja ótilgreindra aðila. Fréttin
byggist auk þess á þeim grundvall-
armisskilningi að álagning á elds-
neyti sé prósentuálagning, en hér
sem annars staðar í heiminum er
álagning reiknuð í krónum á lítra.“
Athugasemd
frá Olís
Eftir Guðna Einarsson
gudni@mbl.is
„HEILSAN er ágæt og hefur verið
það í ellinni,“ sagði Indriði Indr-
iðason ættfræðingur sem verður 100
ára á morgun. Hann sagði að dags
daglega væri hann líkamlega hress
og liði vel þrátt fyrir háan aldur. Á
yngri árum leið Indriði af „almenn-
um aumingjaskap“, eins og hann
orðaði það. „Ég var heilsulítill frá
barnæsku, pasturslítill og ekki mik-
ill fyrir mér á einn hátt eða annan.
En þetta batnaði með aldrinum.“
Indriði býr nú á Hvammi, heimili
aldraðra, á Húsavík og ræddi við
blaðamann í síma. Hann fæddist á
Fjalli í Aðaldal 17. apríl 1908 og var
áttundi í röð tíu systkina. Indriði
hleypti heimdraganum ungur.
„Ég fór til Ameríku og reyndi eitt
og annað. Vann þar við múrverk
sem ég lærði og trésmíði en kom
heim eftir fjögur ár,“ segir Indriði.
Hann kom heim árið 1930 og kvænt-
ist árið eftir Sólveigu Jónsdóttur (f.
1909, d. 1991).
„Sólveig var dóttir Jóns nokkurs
Jónatanssonar búnaðarráðunautar
og alþingismanns. Hún var árinu
yngri en ég. Við kynntumst í Reykja-
vík og eignuðumst þrjú börn, Indr-
iða, Ljótunni og Sólveigu. Þau eru
öll gift og eiga börn.“
Indriði og Sólveig hófu búskap í
Aðaldal, m.a. á nýbýlinu Aðalbóli II.
„Ég var bóndi í nokkur ár og ætlaði
að vera það, blessaður vertu – rækta
jörðina og byggja nýbýli eins og var
í tísku – en ég ofgerði mér á þessu,
missti heilsuna og varð að hætta við
það,“ sagði Indriði. Þau Sólveig
fluttust til Reykjavíkur og áttu þar
heima upp frá því. Indriði kvaðst
hafa verið framsóknarmaður og
m.a. fengist við blaðamennsku á
dagblaðinu Tímanum og öðrum
blöðum tengdum Framsókn-
arflokknum. Hann fór að vinna á
Skattstofu Reykjavíkur 1944 og
vann þar til 1972. Þá helgaði hann
sig ritstörfum og hefur mikið afrek-
að á því sviði.
„Ég hef gefið út fimmtán bindi af
Ættum Þingeyinga. Það er mikið
verk og mundi mörgum hafa þótt.
Ég hef þurft að skrifa mörgum, tala
við marga og spyrja margs til þess
að koma þessum bindum heim og
saman,“ sagði Indriði.
Best komnir ófullir
Á tímabili starfaði hann einnig
mikið að bindindismálum og var
m.a. stórtemplar um tíma.
„Ég leit svo á að menn væru lang-
best komnir með því að vera ófullir,“
sagði Indriði. – En hefur hann alltaf
verið bindindismaður?
„Ó, ekki segi ég það, en ég var
enginn óhófsmaður á áfengi. Ég
smakkaði það framan af árum eins
og flestir gerðu. Ég komst að því að
ég væri betur kominn án þess – og
sér í lagi að aðrir væru betur komnir
án þess!“
Indriði hefur starfað við ritstörf
fram undir þetta en kveðst ekki geta
farið mikið út í þá sálma. „Hausinn á
mér er orðinn tómur núna þannig að
ég get ekki gert almennilega grein
fyrir því. Það er alvara en ekki gam-
an. Ég meina það. Ég á orðið erfitt
með að hugsa samfellt og rökrétt og
vildi endilega ekki lenda í þrætum
við þig eða nokkurn mann, ég finn
mig ekki mann til þess. En ég var al-
veg óhræddur við það hér á ár-
unum,“ segir Indriði og hlær við.
„Það er orðið svoleiðis fyrir mér
núna að það getur dottið botninn úr
hugsuninni og það er ekki vel gott.
Ef botninn dettur úr henni þá veit
enginn hvað hún getur dottið langt
niður í myrkur fáfræðinnar. Þá er
ekkert að byggja á því sem maður
segir.“
En hverju þakkar Indriði háan
aldur og góða heilsu?
„Ég veit það ekki – vissri reglu-
semi? Það er ekkert meira áríðandi
fyrir menn heldur en að hafa reglu á
hlutunum, hvort sem þeir eru
óreglumenn eða ekki. Vita alltaf
hvert maður er að fara og hvar
staddur. Það skalt þú hafa í hyggju.
Reyndu að hafa alltaf reiður á því
hvað þú ert að gera og hvernig öllu
er hagað hjá þér. Þá farnast þér best
og tekst að ráða úr því sem alltaf
getur komið fyrir: Að maður lendi í
einhverju sem verður að ráða skjótt,
vel og skynsamlega úr.“
Heilsan batnaði
með aldrinum
Afmæli Indriði Indriðason ættfræð-
ingur verður 100 ára á morgun.
Útimálning
Viðarvörn
Lakkmálning
Þakmálning
Gólfmálning
Gluggamálning
Innimálning Gljástig 3, 7, 20
Verð frá kr. 298 pr.ltr.
Gæða málning á frábæru verði
Allar Teknos vörur eru framleiddar skv. ISO 9001 gæðastaðli.
Afsláttur af málningarvörum
20%
Sætúni 4 Sími 517 1500
Sérhönnuð málning fyrir íslenskar aðstæður.
Skútuvogi 13, S. 517 1500 www.teknos.com
Eftir Önund Pál Ragnarsson
onundur@mbl.is
UM fjórðungur fjárlagaliða var með
halla í árslok 2007. Heildarumfang
hallans, að svonefndum framlagslið-
um slepptum, var 5,8 milljarðar króna
og jókst um 2,4 milljarða króna frá
árinu 2006. Þetta kemur fram í
skýrslu Ríkisendurskoðunar um
framkvæmd fjárlaga árið 2007 og ár-
sáætlanir 2008. Þá segir þar að af
þrettán stofnunum sem gagnrýndar
voru sérstaklega fyrir framúrkeyrslu
á árinu 2006 hafi tólf enn verið með
halla umfram fjögurra prósenta við-
mið í árslok 2007. Ekki hafi verið tek-
ið á rekstrarvanda. Þetta sé algjör-
lega ólíðandi.
Tekið er fram að 80 ríkisstofnanir
hafi verið reknar með halla árið 2007,
þar af 46 umfram 4% halla og 26 um-
fram 10%. Í heild hafi uppsafnaður
halli þeirra verið 974 milljónir króna í
árslok 2006, en um 847 miljónir í árs-
lok 2007.
Fram kemur í skýrslu Ríkisendur-
skoðunar að skil ríkisstofnana á ár-
sáætlunum um rekstur þeirra hafi
batnað frá árinu 2003. Í lok febrúar
2008 hafi 97% stofnana verið búin að
skila ársáætlunum og ráðuneytin tek-
ið afstöðu til 83% þeirra. Enn sé þó
misbrestur á að þeim sé skilað á rétt-
um tíma og ólíðandi að rúmlega ein af
hverjum sex stofnunum hafi starfað
án samþykktrar rekstraráætlunar
fyrstu mánuði þessa árs. „… einstaka
stofnanir telja sig ekki geta lagt fram
áætlanir sem rúmast innan fjárheim-
ilda auk þess sem enn eru dæmi um
hreinan trassaskap forstöðumanna
stofnana,“ segir í skýrslunni.
Almennt talað í jafnvægi
Haukur Ingibergsson, formaður
Félags forstöðumanna ríkisstofnana,
segir ríkisstofnanir aðeins um 200 af
þeim tæplega 500 fjárlagaliðum sem
skýrslan fjallar um. Ekki sé því hægt
að setja samasemmerki á milli fjár-
lagaliða og ríkisstofnana. „Tæp 80%
stofnana sýna annaðhvort rekstraraf-
gang eða rekstrarhalla innan við 4%,
sem tæplega getur talist umtalsverð-
ur halli. Á það verður að líta að á síð-
asta ári var mikil eftirspurn eftir
vinnuafli og spenna ríkti í rekstrar-
umhverfinu. Auk þess sem, eins og
alltaf, er endalaust verið að kalla eftir
aukinni þjónustu flestra stofnana. Al-
mennt talað hefur verið ágætt jafn-
vægi á rekstri ríkisstofnana á síðasta
ári,“ segir Haukur.
Hins vegar séu það vonbrigði að
ekki hafi verið tekið á málefnum tólf
stofnana af þrettán, sem sérstaklega
var getið um í skýrslunni fyrir 2006.
Enginn stjórnandi ríkisstofnunar líti
öðruvísi á en að fjárlögum skuli fylgja
eins og öðrum lögum, þeir séu lög-
hlýðnir. „Enginn fer umfram fjárveit-
ingar að gamni sínu. Venjulega liggja
til þess einhverjar málefnalegar
ástæður. En þar er ekki einvörðungu
við stofnanirnar að sakast því fjár-
veitingar eru niðurstaða samspils við-
komandi ráðuneytis, stofnunar, fjár-
málaráðuneytisins, fjárlaganefndar
og Alþingis,“ segir Haukur.
Af stofnunum sem gagnrýndar eru
sérstaklega í skýrslunni má nefna
framhaldsskóla, heilsugæslustöðvar
og Landhelgisgæslu Íslands (LHG).
LHG var með 164
milljóna króna upp-
safnaðan halla
2005, 355 milljónir
2006 og 136 milljón-
ir 2007. Inntur eftir
ástæðunni fyrir
þessari framúr-
keyrslu segir Georg
Lárusson hana
vegna breytinga á
varðskipum sem
ráðist var í á árunum 2005-2006.
Ákvarðanir um þær breytingar hafi
verið teknar af stjórnvöldum árið
2004, en þá ekki gert ráð fyrir kostn-
aðinum við þær. Ekki hafi komið fjár-
framlög á móti, fyrr en nú í lok síðasta
árs. Rekstur LHG hafi því verið í eðli-
legum farvegi og innan heimilda á
undanförnum árum, að frátöldum
fyrrnefndum kostnaði
Ekki hægt að horfa upp á sömu
athugasemdirnar ár eftir ár
Gunnar Svavarsson, formaður fjár-
laganefndar, tekur undir gagnrýni
Ríkisendurskoðunar. Fjárlaganefnd
vilji skoða áætlanaramma ríkisstofn-
ana og aðgæta hvort rekstrar- og
stjórnunarvandamál séu þar landlæg.
„Allir þurfa að vera meðvitaðir um
framkvæmd fjárlaga. Ef upplýsinga-
streymi til ráðuneytanna er ábóta-
vant þarf að kippa því í liðinn, en ekki
síður að upplýsingastreymi til Alþing-
is sé með réttum hætti.“ Gunnar tek-
ur einnig undir að áminningar til for-
stöðumanna stofnana geti reynst
nauðsynlegar til að bæta framkvæmd
fjárlaga. „Það er ekki hægt að horfa
upp á sömu athugasemdirnar frá Rík-
isendurskoðun ár eftir ár.“
Algjörlega ólíðandi að
taka ekki á vandanum
Framkvæmd fjárlaga 2007 gagnrýnd af Ríkisendurskoðun
Morgunblaðið/Sverrir
Opinber rekstur Margar ríkisstofnanir eru til húsa í Höfðaborginni.
Í HNOTSKURN
»Ríkisstofnanir eru um 200 afþeim 500 fjárlagaliðum sem
skoðaðir voru við gerð skýrsl-
unnar.
»80 ríkisstofnanir voru reknarmeð halla árið 2007, þar af 46
með halla umfram 4% og 26 með
halla umfram 10%.
Haukur
Ingibergsson
Georg
Lárusson
Gunnar
Svavarsson