Morgunblaðið - 16.04.2008, Blaðsíða 20

20 MIÐVIKUDAGUR 16. APRÍL 2008 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
ÞAÐ er fróðlegt að fylgjast með
umræðu um vaxtaákvarðanir banka-
stjórnar Seðlabanka Íslands. Skoð-
anir eru greinilega
skiptar. Það er því ekki
úr vegi að líta á hvern-
ig ákvarðanir eru tekn-
ar og hvað liggur þeim
til grundvallar.
Starfsreglur um
ákvarðanir
Ákvarðanir banka-
stjórnar Seðlabanka
Íslands um stýrivexti,
þ.e. vexti á veðlánum
sem Seðlabankinn veit-
ir innlánsstofnunum,
eru teknar í samræmi
við starfsreglur á
grunni laga um bankann frá 2001. Í
ársbyrjun 2002 setti bankastjórn
„Starfsreglur um undirbúning, rök-
stuðning og kynningu ákvarðana í
peningamálum“, í febrúar 2006 stað-
festi bankaráð Seðlabankans endur-
skoðaðar starfsreglur og í sept-
ember 2006 staðfesti ráðið reglurnar
að nýju með óverulegum breyt-
ingum. Þessar starfsreglur hafa ver-
ið aðgengilegar á vef bankans, en í
þeim segir meðal annars: „Að bestu
faglegu vinnubrögð séu viðhöfð við
ákvarðanir í peningamálum og að
þær séu vel grundaðar. Að tryggt sé
eftir föngum að upplýsingar sem
máli skipta og þekking starfsmanna
nýtist við ákvarðanir í peninga-
málum.“
Í samræmi við lög um bankann frá
2001 fer bankastjórn
með ákvörðunarvald í
peningamálum. Meg-
inmarkmið Seðlabanka
Íslands er samkvæmt
lögunum að stuðla að
stöðugu verðlagi. Í yf-
irlýsingu ríkisstjórnar
og Seðlabankans frá
27. mars 2001 var
bankanum sett tölulegt
markmið um að halda
verðbólgu að jafnaði
sem næst 2,5%, miðað
við hækkun vísitölu
neysluverðs á tólf mán-
uðum. Í starfsregl-
unum er vinnuferli við ákvarðanir í
peningamálum lýst. Þar er m.a.
fjallað um verðbólguspár, um að-
komu sérfræðinga og fleira sem not-
að er til að undirbyggja ákvörðun
um vexti með faglega viðurkenndum
hætti.
Fjölskipað stjórnvald
Þriggja manna bankastjórn ber
ábyrgð á rekstri bankans og fer með
ákvörðunarvald í öllum málum hans
sem ekki eru öðrum falin, þ.m.t.
ákvarðanir sem lúta að framkvæmd
peningastefnunnar, s.s. um stýri-
vexti. Bankastjórnin er svokallað
fjölskipað stjórnvald, þ.e. minnst tvo
þarf til að taka ákvarðanir eins og
um stýrivexti, nema atkvæði falli
jöfn, þá ræður atkvæði formanns,
eins og segir í lögunum. Menntun
bankastjóranna er í hagfræði, við-
skiptafræði og lögfræði. Starfs-
reynsla þeirra á sviði banka-
starfsemi er víðtæk, bæði hérlendis
og á erlendum vettvangi, auk ann-
arrar starfsreynslu sem kemur að
góðu haldi. Bankastjórar eru Davíð
Oddsson, formaður, Eiríkur Guðna-
son og Ingimundur Friðriksson.
Gera þarf skýran greinarmun á
bankastjórn og bankaráði. Banka-
ráðið er skipað sjö fulltrúum og er
kosið af Alþingi eftir hverjar þing-
kosningar. Ráðið staðfestir vissar
starfsreglur og hefur eftirlit með
starfsemi og rekstri bankans. Það
kemur saman að jafnaði einu sinni í
mánuði. Formaður er Halldór Blön-
dal en aðrir í ráðinu eru Jón Sigurðs-
son, Erna Gísladóttir, Ragnar Arn-
alds, Hannes H. Gissurarson, Jónas
Hallgrímsson og Sigríður Ingibjörg
Ingadóttir.
Fagleg vinnubrögð
Seðlabankinn á í fjölbreytilegu
samstarfi og viðskiptum við ýmsar
alþjóðlegar stofnanir og fyrirtæki.
Sumar þessara stofnana gera reglu-
lega úttekt á efnahagsaðstæðum hér
á landi, þar með talið á pen-
ingastefnunni, og eiga því í sam-
starfi við sérfræðinga Seðlabankans
og annarra stofnana. Af þessum
ástæðum eru stjórnendur Seðla-
banka Íslands sem og aðrir lands-
menn sér vel meðvitandi um álit við-
urkenndra alþjóðlegra stofnana á
efnahagsástandi hér á landi. Stund-
um er blæbrigðamunur á mati þess-
ara alþjóðlegu stofnana, en oftast er
það áþekkt þeim niðurstöðum sem
sérfræðingar hér á landi komast að.
Í skýrslu um Ísland sem OECD gaf
út í febrúar sl. er farið lofsamlegum
orðum um framkvæmd pen-
ingastefnu hér á landi og hvatt til
þess að hún verði enn um sinn að-
haldssöm og að m.a. verði brugðist
við falli gengis krónunnar með
hækkun vaxta. Sérfræðingar bank-
ans hafa miðlað af þekkingu sinni er-
lendis og starfað fyrir alþjóðlegar
efnahagsstofnanir. Með vinnubrögð-
um og samstarfi af þessu tagi er m.a.
reynt að tryggja að stuðst sé við
bestu fáanlegu þekkingu hverju
sinni þegar ákvarðanir eru teknar í
peningamálum.
Fyrir kemur að ákvarðanir um
stýrivexti eru gagnrýndar, og það af
ýmsum ástæðum. Vaxtahækkanir
koma við pyngju þeirra sem skulda,
eðli málsins samkvæmt. Það er hins
vegar athyglisvert að góður stuðn-
ingur, eða í það minnsta góður skiln-
ingur meðal fagaðila og ýmissa hags-
munaaðila, hefur verið við síðustu
ákvarðanir bankastjórnar. Við búum
við þær aðstæður að verðbólga er
mikil og verðbólguvæntingar tals-
verðar. Verðbólguþróun síðustu ára
á sér ákveðnar skýringar, m.a. í
miklum framkvæmdum, auknum
kaupmætti, auknum útlánum og al-
mennri þenslu. Seðlabankanum er
ætlað að vinna gegn of mikilli verð-
bólgu og þegar kraftarnir eru miklir
sem þrýsta verðlagi upp duga engin
vettlingatök. Það er ástæðan fyrir
háum stýrivöxtum í dag. Það er
viðbúið að þessir háu vextir koma
sér illa fyrir einhverja, en ef Seðla-
bankinn beitti sér ekki með þessum
hætti væri hann ekki aðeins að snið-
ganga bestu fræðilegu þekkingu um
stjórn peningamála heldur einnig að
fara á svig við þau lög sem samþykkt
voru samhljóða á Alþingi.
Starfshættir Seðlabanka Íslands
Stefán Jóhann Stefánsson
útskýrir starfshætti
Seðlabankans
» Í skýrslu OECD
um Ísland í febr-
úar sl. er farið lofsam-
legum orðum um
framkvæmd pen-
ingastefnu hér á landi
Stefán Jóhann
Stefánsson
Höfundur er hagfræðingur og
stjórnmálafræðingur og starfar
í Seðlabanka Íslands
NÆSTU helgi verður Íslands-
mót iðngreina haldið í Laugardals-
höllinni. Markmiðið með mótinu er
m.a. að vekja athygli
á og auka sýnileika
iðnnáms og fá ungt
fólk til að keppa og
sýna færni sína í hin-
um ýmsu verklegu
greinum.
Það hefur verið
ánægjuleg þróun á
þessu sviði á und-
anförnum árum. Áður
hefur verið keppt í
ýmsum greinum í
gegnum árin, eins og
matreiðslu, hár-
snyrtigreinum, málm-
suðu o.fl. Íslandsmót iðngreina í
núverandi mynd má rekja aftur til
ársins 2002, þegar Iðnmennt ses.
hóf að skipuleggja keppni meðal
nemenda og skóla. Þetta hófst
með málmsuðukeppni sem fram
fór í Borgarholtsskóla árið 2002.
Ári síðar var bætt við keppni í
trésmíði og var sú keppni haldin í
Verkmenntaskólanum á Akureyri
2003. Þriðja keppnin var síðan
haldin í mínum skóla, Iðnskól-
anum í Hafnarfirði, 2004 og var þá
bætt við keppni í pípulögnum og
rafvirkjun. Það var mjög skemmti-
legt fyrir mig að fyrsta keppni í
rafmagni skyldi fara fram hér í
Hafnarfirði á 100 ára afmæli
fyrstu rafmagnsveitu á Íslandi en
hún var gangsett hér í Hamars-
kotslæk hinn 12. desember 1904.
Reyndar höfðu pípulagningamenn
haldið keppni í skólanum árið áður
til að velja keppanda á Norð-
urlandamót í pípulögnum sem þeir
hafa tekið þátt í annað hvert ár
frá árinu 2001 er þeir sendu fyrsta
keppandann, Vigfús Heimi Bald-
vinsson, á Norðurlandamót sem
haldið var í Bella Center í Kaup-
mannahöfn. Vigfús stóð sig þar
með miklum ágætum og varð í
öðru sæti. Annars hefur árangur
íslenskra keppenda á Norð-
urlandamóti í pípulögnum verið
mjög góður og á síðasta ári varð
Árni Már Heimisson, sem verið
hefur nemandi hér í skólanum,
Norðurlandameistari.
Víða erlendis er keppt í verk-
legri færni sem er undanfari al-
þjóðlegrar keppni, World Skills,
sem á uppruna sinn á Spáni 1950
og hefur verið haldin
annað hvert ár síðan
víðsvegar um heiminn
og svipar mjög til Ól-
ympíuleika í íþrótt-
um. Undirritaður
varð þeirrar ánægju
aðnjótandi að vera á
World Skills í Hels-
inki vorið 2005. Þessi
keppni hófst á svip-
aðan hátt og Ólymp-
íuleikar með setning-
arathöfn í risastórri
íþróttahöll þar sem
um 800 keppendur
frá 40 þjóðum gengu undir þjóð-
fánum sínum inn á sviðið. Morg-
uninn eftir hófst síðan keppnin og
var keppt í öllu frá gullsmíði til
trukkaaksturs og var mjög
skemmtilegt að fylgjast með hin-
um ýmsu greinum eins og skrúð-
garðyrkju, trésmíði, rafvirkjun,
málun, ýmsum bílgreinum, hár-
snyrtingu, matreiðslu, blóma-
skreytingum og ótal mörgu fleiru
fyrir utan alla tölvu- og stýri-
tæknina í stórum og smáum tölvu-
stýrðum framleiðsluvélum. Til
þessarar keppni sendu Finnar sitt
unga fólk og komu heilu járn-
brautarlestirnar með þúsundir
nemenda víðs vegar að úr Finn-
landi til að fylgjast með keppn-
inni.
Næsta World Skills-mót fór
fram í Japan sl. haust og voru Ís-
lendingar að frumkvæði Iðn-
menntar ses. þá orðnir formlegir
aðilar að þessum samtökum. Fór
Árni Már Heimisson þangað
fyrstur Íslendinga til keppni með
dyggum stuðningi sinnar atvinnu-
greinar og birgja í greininni og
stóð sig með miklum ágætum þótt
ekki hafi hann unnið til verðlauna.
Honum fylgdu m.a. þrír starfs-
menn Iðnskólans í Hafnarfirði og
komu þeir til baka með mikla
reynslu sem hægt er að byggja á í
framtíðinni og vonast ég til að við
getum sent fleiri keppendur á
World Skills sem haldið verður í
Kanada á næsta ári. Nú hafa
einnig verið stofnuð ný samtök,
Euro Skills, og verður fyrsta
keppnin á þeirra vegum haldin í
Rotterdam í haust. Íslendingar í
nafni Iðnmenntar eru einnig orðn-
ir aðilar að þessum samtökum og
gaman væri ef möguleiki væri á
að senda einhverja keppendur
sem koma til með að bera sigur
úr býtum á komandi Íslandsmóti
iðngreina til keppni þar. Það sem
helst stendur í vegi fyrir þátttöku
í svona keppni er kostnaðurinn en
hann ætti að vera yfirstíganlegur
ef aðilar vinnumarkaðarins, þ.e.
launþegar og atvinnurekendur í
hverri grein, standa á bak við
keppendur sína eins og raunin er
erlendis.
Undirritaður hefur komið að
menntun iðnaðarmanna í yfir 40
ár og hefur ávallt barist hart fyrir
eflingu iðn- og starfsnáms á Ís-
landi og aukinni virðingu fyrir því.
Ég vil eindregið hvetja alla sem
áhuga hafa á að sjá skemmtilega
keppni til að koma í Laugardals-
höllina 18. og 19. apríl og þá sér-
staklega ungt fólk sem er að velta
fyrir sér framtíðinni. Það eru
miklir framtíðarmöguleikar í iðn-
og starfsnámi. Okkar keppni er
e.t.v. ekki alveg eins glæsileg og
þessar alþjóðlegu keppnir sem ég
hef nefnt en ef við fáum góða að-
sókn er það okkur hvatning til að
gera enn betur næst. Stefnt er að
því að við höldum Íslandsmót iðn-
greina annað hvert ár í framtíð-
inni.
Miklir framtíðarmögu-
leikar í iðn- og starfsnámi
Jóhannes Einarsson segir frá
Íslandsmóti iðngreina sem
verður haldið í Laugardalshöll-
inni næstu helgi
»Ég vil eindregið
hvetja alla sem
áhuga hafa á að sjá
skemmtilega keppni til
að koma í Laugardals-
höllina 18. og 19. apríl.
Jóhannes Einarsson
Höfundur er skólameistari Iðnskól-
ans í Hafnarfirði og varaformaður
stjórnar Iðnmenntar.
SIGURÐUR Magnússon bæj-
arstjóri gaf sér tíma frá daglegum
önnum sínum til að svara grein
minni og fyrir það ber að þakka.
Sigurður fellur þó að
mínu mati í þá gryfju
sem svo margir stjórn-
málamenn gera, að
segjast svara en svarið
má hvergi finna í grein
hans. Þess í stað kýs
hann að eyða stórum
hluta greinarinnar
(svarsins) í að bera nú-
verandi vinnubrögð
meirihlutans varðandi
miðbæjarskipulagið
saman við vinnubrögð
fyrri meirihluta í þá-
verandi miðbæj-
arskipulagi. Sigurður,
málið snýst ekki um
hvort þinn meirihluti
eða fyrrverandi meiri-
hluti gerði betur í
vinnu við miðbæj-
arskipulagið. Málið
snýst um það skipulag
sem meirihlutinn í dag
vinnur áfram að þrátt
fyrir mótmæli um
helmings atkvæð-
isbærra íbúa Álftaness.
Málið snýst um að við
teljum að núverandi
skipulag þjóni ekki hagsmunum
okkar og geti hreinlega lagt börn
okkar í hættu. Málið snýst um að
þau vinnubrögð sem núverandi
meirihluti hefur sýnt varðandi mið-
bæjarskipulagið þjónar ekki hags-
munum íbúa. Sigurður, mér er nokk
sama hvort þinn meirihluti eða sá
sem var áður hafi vandað sig betur
eins og þú ræðir í grein þinni. Málið
snýst um að mér eins og eflaust
mörgum Álftnesingum er ekki sama
um hvernig breyta á okkar bæj-
arfélagi. Vissulega hefur skipulag-
inu verið breytt að einhverjum
hluta frá fyrstu tillögu og er það vel
en það er ekki nóg gert. Eitt
stærsta málið er að í dag er ekinn
vegur sem liggur að skólanum, leik-
skólanum og íþróttahúsinu og þeim
leiksvæðum sem þar eru. Í nýju
skipulagi er ekið meðfram leik-
svæðum, leikskóla, íþróttahúsi sem
allir nema meirihlutinn sér að skap-
ar eðlilega meiri hættu en núver-
andi lausn.
Sigurður, málið snýst því ekki um
missagnir og misskilning eins og þú
segir í grein þinni. Málið snýst um
að vinnubrögð meirihlutans varð-
andi miðbæjarskipulagið eru ekki
og hafa ekki verið nógu góð. Málið
snýst um að meirihlut-
inn starfar í umboði
íbúa og um helmingur
atkvæðisbærra þeirra
skrifaði undir at-
hugasemdir við skipu-
lagið sem voru hunds-
aðar að miklu leyti.
Bæjarstjórn Álftaness
ber að taka mark á og
tillit til þessara at-
hugasemda í miklu
meira mæli en nú þeg-
ar hefur verið gert.
Málið snýst ekki um
að minnihlutinn standi
í því að ota fólki gegn
meirihlutanum heldur
telja þessir íbúar að
meirihlutinn sé á
rangri leið með það
miðbæjarskipulag sem
unnið er eftir. Íbúar
Álftaness hafa nóg
annað að gera en
standa í mótmælum
með því að skrifa und-
ir lista og mæta á bæj-
arstjórnarfundi. En
íbúum Álftaness finnst
á sér brotið og því
hefja þeir upp raust sína eins og
vera ber og mótmæla þeim vinnu-
brögðum sem hér eru stunduð.
Meirihlutinn, eins og aðrir stjórn-
málamenn, verður að átta sig á því
að hann starfar í umboði íbúa síns
bæjarfélags, hann er kjörinn til að
þjóna hagsmunum íbúanna. Þegar
um helmingur atkvæðabærra íbúa
skilar inn athugasemdum er það
skylda bæjarstjórnar að staldra við
og sjá hvað gera þurfi betur. Þetta
sjá allir nema því miður meirihluti
bæjarstjórnar Álftaness.
Það er því ekki misskilningur að
meirihlutinn sé rúinn trausti því
fyrir mér er hann það og með
„svari“ þínu styrkir þú enn frekar
þá skoðun mína að meirihlutinn
gengur ekki í takt við íbúa Álfta-
ness og ætti því að skila umboði
sínu til þeirra sem treysta sér til
þess.
Ennþá rúinn trausti
Jónas Guðmundsson skrifar um
bæjarstjórnarmál á Álftanesi
Jónas Guðmundsson
» Sigurður
fellur þó að
mínu mati í þá
gryfju sem svo
margir stjórn-
málamenn gera,
að segjast svara
en svarið má
hvergi finna í
grein hans.
Höfundur er íbúi á Álftanesi.