Morgunblaðið - 03.06.2008, Blaðsíða 19

Amo, amas, amat, amamus, amatis, am-ant - nútíðarbeyging latnesku sag-arinnar að elska þýtur í gegnum hug-ann. Við borðstofuborðið sitja þrjár
kátar konur sem hafa undanfarna tvo vetur hist
einu sinni í mánuði til þess að hressa upp á lat-
ínukunnáttuna. Þær eru samstúdentar frá
Menntaskólanum á Akureyri og lærðu þar lat-
ínu í þrjá vetur. Iðunn Steinsdóttir, kennari og
barnabókahöfundur, skýtur skjólshúsi yfir lat-
ínunámið í þetta sinn. Við borðið hjá henni sitja
vinkonur hennar Margrét Þórisdóttir sjúkra-
þjálfari og Sigurlaug Kristjánsdóttir, ensku-
kennari við Háskólann í Reykjavík.
„Við byrjuðum á að hittast og æfa okkur í
ensku, þýsku, Norðurlandamálum og latínu en
endirinn varð sá að okkur fannst latínan svo
skemmtileg að við slúttuðum hinum málunum,“
segir Iðunn. Meginástæða þessa endur-
upptekna málanáms var sá að þær höfðu löngun
til að hittast reglulega þótt þær hafi vissulega
hist oft áður en námið hófst. Þarna var komin
mánaðarleg ástæða til funda.
– Hvers vegna latínunám?
„Við vorum kannski allar búnar að gleyma
jafnmiklu,“ segir Margrét og Iðunn heldur
áfram: „Það er svo gaman að rýna í orð sem
maður botnar ekkert í. Þá fer eitthvað að gægj-
ast fram úr hugskotinu eftir hálfrar aldar svefn
og allt í einu skilur maður orðið.“
Latínunemarnir þrír urðu stúdentar frá MA
árið 1960. Þá var kennt sex daga vikunnar,
meira að segja á laugardögum, ólíkt því sem nú
gerist í skólum. Kennslan hófst í fjórða bekk,
þ.e. á öðru námsári en latínukennararnir voru
tveir, Jón Árni Jónsson og séra Hákon Loftsson
sem var kaþólskur prestur. „Það var hann sem
sagði að við yrðum að segja „mús“ en ekki mus í
fyrstu persónu fleirtölu í nútíð í sögnunum, eins
og t.d. amamus. „Ég heyri mus...,“ sagði hann,
þegar bekkurinn var að beygja sagnirnar í kór.
Séra Hákon var afskaplega skemmtilegur, fín-
legur og fallegur maður. Við vorum allar svo
hrifnar af honum.“
Þrír grísir og Rauðhetta
– Hvernig gekk ykkur í latínunni?
„Ég var náttúrulega svo skrýtin,“ segir Ið-
unn. „Mér fannst latínan ógurlega skemmtileg
og danskan líka en alls ekki enska og franska
sem allir hinir vildu læra. Hins vegar var ég
óheppin á stúdentsprófinu í latínu. Ég kunni allt
námsefnið og gat þýtt það reiprennandi, meira
að segja Sallust Catiline. Í munnlega prófinu
dró ég svo söguna um Útgarða-Loka, sem er í
byrjendabókinni og allir kunna á íslensku. Próf-
ið gekk vel en ég fékk samt ekki að sýna hvað ég
setið lengur í nemendunum en raun bar vitni ef
lesefnið hefði verið annað hér áður og fyrr.
Sigurlaug segir að vissulega sitji margt eftir
frá kennslunni í denn, t.d. málshættir á borð við
Nemo saltat sobrius (enginn dansar ódrukk-
inn), In vino veritas, in aqua sanitas (sann-
leikurinn býr í víninu en hreystin í vatninu) og
Errare humanum est (það er mannlegt að
skjátlast). Margrét skýtur inn í að EHE, sem
þýðir hjónaband á þýsku, sé líklega bara
skammstöfun á þessum málshætti. Góð tillaga
það.
Komast af án kennara og prófa
Latínunáminu fylgir þó nokkur heimalær-
dómur og nauðsynlegt er að huga vel að beyg-
ingum bæði sagna og nafnorða. En er ekki
nauðsynlegt að láta kennara fara yfir stílana og
fara svo í próf? –Hvernig getið þið verið vissar
um að þið séuð að gera rétt? Þessi fáfengilega
spurning er byggð á biturri þriggja ára reynslu
úr latínutímum í MR. „Nei, nei, við getum bara
prófað hver aðra,“ segir Iðunn full sjálfstrausts.
„Þetta smá kemur og við vitum hvort við erum á
réttri leið.“
– Hvert verður framhaldið og endalokin á
þessu óvenjulega tómstundagamni?
„Þetta hlýtur að enda með því að við förum til
Rómar. Við eigum stúdentsafmæli árið 2010 og
líklega er réttast að afmælisferðin verði farin
þangað.“ Þessu eru þær allar samþykkar lat-
ínukonurnar Iðunn, Margét og Sigurlaug.
„Ég heyri mus …“ sagði kennarinn
Morgunblaðið/Golli
Latínukonurnar Iðunn Steinsdóttir, Margrét Þórsdóttir og Sigurlaug Kristjánsdóttir við borðstofuborðið tilbúnar í slaginn við hið aldna mál.
gat.“ Iðunn er greinilega ekki sátt enn í dag.
„Ég var ekkert sérstök, gekk alveg þokka-
lega,“ segir Margrét og Sigurlaug bætir við:
„Mér fannst latínan afskaplega skemmtileg og
hafði reyndar mjög gaman af að læra öll tungu-
mál. Þegar ég nota latínuna við enskukennslu í
dag þykir sumum nemendum ég vera gam-
aldags af því að ég vitna svo mikið í hana. Ég
bendi nemendunum á orðstofnana og orðin sem
komin er í enskuna beint úr latínu.“
Þegar Iðunn, Margrét og Sigurlaug hófu að
endurlífga latínukunnáttuna, byrjuðu þær á
málfræði og skrifuðu m.a. stíla sem fylgdu
hverjum kafla en hafa nú dregið úr þeim. Þær
nota að sjálfsögðu málfræði og kennslubók
Kristins Ármannssonar, rektors Mennta-
skólans í Reykjavík um miðja síðustu öld. Að
auki komust þær yfir tvær enskar kennslubæk-
ur, Fairy Tales in Latin og Latin Can Be Fun.
Í eyrum blaðamannsins sem lærði latínu á því
að lesa um Júlíus Cesar og Gallastríðin, Um ell-
ina eftir Cicero og síðan verk Horasar og Virgils
hljómar undarlega að hægt sé að lesa ævintýri
um þrjá litla grísi, Rauðhettu og rottufang-
arann frá Hamel á latínu! Kannski latínan hefði
Latína er kannski ekki það fyrsta sem kemur í hugann sem
skemmtilegt tómstundagaman, en hún er það sannarlega hjá
þremur fornvinkonum sem Fríða Björnsdóttir heimsótti.
Bækurnar Hinir áhugasömu nemendur lesa
málfræði og ævintýri af kappi.
|þriðjudagur|3. 6. 2008| mbl.is
daglegtlíf
Björn Ingólfsson á Grenivíkgerði limru um það sem getur
gerst á sjómannadaginn:
Þeir eru komnir í kippinn,
klárir og upp á þeim typpin,
af glösum og stút
þegar stungið er út
þeir velta út um hvappinn og
hvippinn.
Kristján Bersi Ólafsson orti í
sigurvímu:
Boltamenn eru engin gauð
á sjómannadaginn.
Svíagrýlan er gleymd og dauð,
nú gengur þeim allt í haginn.
Séra Hjálmar Jónsson var á
heimleið í fyrrakvöld frá Höfn og
gerði stuttan stans á Hellu. Hann
lýsir því sem mætti honum þannig:
„Út úr veitingahúsi staðarins
barst söngur, ómþýður, tvíradda, í
fimmund og ferund. Þegar inn var
komið sást hvar sátu við borð
leirfélagi vor, Sigurður dýralæknir,
og Ólöf kona hans. Þau kváðu
rímur við mikinn fögnuð
tilheyrenda.
Einkennilegast þótti mér hvað
Sigurður var birgur af
drykkjarföngum. Hann sat með 10
lítra kút, fullan, við fætur sér. (Það
upplýstist síðar að þau voru að
sækja sér ómengað drykkjarvatn til
neyslu á Selfossi).“ Og vísukorn
varð til hjá Hjálmari:
Almenn gleði öls við föng
en enginn drykkju þrútinn.
Inni á kránni sat og söng
Sigurður með kútinn.
Rúnar Kristjánsson á
Skagaströnd las um Engey í
Morgunblaðinu og varð að orði:
Í Engey var rausnin við ráðandi brag
og ríkjandi hugurinn stóri.
Þar þekktist á öllu hið þjóðlega lag
og þar var hann Írafells-Móri!
En nú er í burtu sú mannglæsta
mynd,
þar mælist ei hugurinn stóri.
Því allt er þar horfið í veður og vind
og verst er – að gleymdur er Móri!
pebl@mbl.is
VÍSNAHORNIÐ
Af Sigurði með kútinn Skattskrár vegna álagningar 2007 og
virðisaukaskattsskrár vegna tekjuársins 2006
Framlagning skattskrár er samkvæmt ákvæðum 2. mgr. 98. gr. laga nr. 90/2003 og
46. gr. laga nr. 50/1988.
Skrárnar liggja frammi hjá skattstjórum í hverju umdæmi, hjá umboðsmönnum
skattstjóra eða á sérstaklega auglýstum stöðum í hverju skattumdæmi dagana
3. til 16. júní 2008 að báðum dögum meðtöldum.
3. júní 2008.
Skattstjórinn í Reykjavík, Gestur Steinþórsson.
Skattstjórinn í Vesturlandsumdæmi, Stefán Skjaldarson.
Skattstjórinn í Vestfjarðaumdæmi, Guðrún Björg Bragadóttir.
Skattstjórinn í Norðurlandsumdæmi vestra, Hanna Björnsdóttir.
Skattstjórinn í Norðurlandsumdæmi eystra, Gunnar Karlsson.
Skattstjórinn í Austurlandsumdæmi, Karl S. Lauritzson.
Skattstjórinn í Suðurlandsumdæmi, Steinþór Haraldsson.
Skattstjórinn í Vestmannaeyjum, Ingi Tómas Björnsson.
Skattstjórinn í Reykjanesumdæmi, Sigmundur Stefánsson.