Morgunblaðið - 11.06.2008, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 11. JÚNÍ 2008 37
heimshornaflakkari. Á bak
við mynd hans af borgunum
er svo heimssýn hans, al-
þjóðahyggja, samsemd með
þjáðum og kúguðum, nor-
ræn jafnréttis- og frelsis-
hugsjón og vísindahyggja.
Ekki það að Ari Trausti
sé að flytja slíkan boðskap
úr ræðustól bókmenntanna.
Verk hans eru – eins og
Pétur Gunnarsson orðar
það – og standa fyrir sínu, hlutlægar myndir af
borgum og fólki. Mörg ljóðin eru eftirminni-
legur skáldskapur. Hann yrkir m. a. um Gyð-
ingafjölskyldu í máðu hornhúsi fyrirheitna
landsins sem segist hvorki kunna að hefna né
refsa en vill „aðeins leika á hljóðfæri / brjóta
ÞAU eru forvitnileg svörin sem hin ýmsu
skáld gáfu í Lesbókinni 26. apríl við spurning-
unni hvort bókmenntir væru hluti af hug-
myndafræði. Pétur Gunnarsson gaf stutt og
módernískt svar: „Bókmenntirnar eru“. En
flestir aðrir nálguðust hana út frá því að aug-
ljós tengsl væru milli bókmennta og hug-
myndafræði þótt bókmenntir mættu aldrei
verða bara hugmyndafræði. Í mínum huga er
sérhver bók svar við þessari spurningu. Hvar-
vetna sem við komum og segjum frá hugs-
unum okkar birtist hugmyndafræði því að hún
er auðvitað ekkert annað en heimssýn okkar,
mismunandi kerfisbundin.
Þetta sést glögglega í ágætri ljóðabók Ara
Trausta Guðmundssonar, Borgarlínur. Í bók-
inni eru borgarmyndir þar sem Ari Trausti
reynir að endurskapa stemningu og tilfinn-
ingalegar upplifanir sem hann hefur orðið fyr-
ir í hinum margvíslegustu borgum. Hann er
víðförulli en Þorvaldur víðförli og sannkallaður
brauð / biðjast fyrir / bjóða gesti velkomna /
nýja leigjendur // og geta sagt villtum til veg-
ar“. Áhrifamest er samt kvæði úr hans eigin
reynsluheimi sem hann nefnir Stari Most 1971.
Þar segir frá saklausri skemmtan ungmenna
það ár á brú einni. Þar skemmtu sér saman
Serbar, Slóvenar, Króatar, Svartfellingar,
Kosovoalbanar, Makedóníumenn og Íslend-
ingar.
Tuttugu og tveimur árum síðar
er brúin rústir einar.
Mörg okkar fallin.
Í slíkum heimi er öll listsköpun meira og
minna hugmyndafræði vegna þess að maður-
inn er með orðum Aristótelesar zoon politikon,
félagsvera.
Borgir og hugmyndir
Eftir Ara Trausta Guðmundsson. Uppheimar. 2008 –
69 bls.
Ljóð
Borgarlínur
Ari Trausti
Guðmundsson
Skafti Þ. Halldórsson
HARLAN Coben er vinsæll vel víða
um heim og ekki síst hér á landi eins
og sannast hvað best á því að bók
hans Hold Tight hefur setið í efsta
sæti á sölulista Eymundssonar í
margar vikur og situr þar kannski
enn. Kúnst
Cobens er að
hann skrifar
gjarnan um
hversdagslegan
ótta og gerir úr
honum æsilega
atburðarás og
fléttu sem illt er
úr að leysa. Hold
Tight er einmitt gott dæmi um það,
enda fjallar hún öðrum þræði um
ungmenni á glapstigum, það hve
fullorðnir vita í raun lítið um heim
barna sinna, ekki síst eftir að þau
komast á unglingsár.
Hold Tight segir frá hjónunum
Tia og Mike Baye sem eiga tvö börn,
sextán ára unglingspilt og ellefu ára
telpu. Hjónin eru í góðri vinnu og vel
launuð og allt virðist við það allra
besta þegar sonurinn, Adam, verður
einrænn og lætur lítið á sér bera
heima fyrir. Um líkt leyti sviptir
einn vina hans sig lífi og foreldrarnir
taka að óttast að hann sé flæktur í
eitthvað sem hann ekki ræður við,
fíkniefnaviðskipti og -neyslu eða
þaðan af verra.
Hversu langt gengur maður til að
fylgjast með börnunum sínum, er
spurning sem Coben veltir upp í
bókinni; er réttlætanlegt að hlera
tölvusamskipti, lesa tölvupóst og
skoða vefsíður, til að tryggja öryggi
barnanna eða er það of langt gengið?
Áður en yfir lýkur þurfa þau Tia og
Mike að svara þeirri spurningu og
mörgum enn erfiðari.
Hvers-
dagsótti
Hold Tight eftir Harlan Coben. Orion gef-
ur út. 369 bls. ób.
Árni Matthíasson
BÆKUR» METSÖLULISTAR»
1. Blood Noir – Laurell K. Hamil-
ton
2. The Host – Stephenie Meyer
3. Odd Hours – Dean R. Koontz
4. Love The One You’re With –
Emily Giffin
5. Sundays at Tiffany’s – James
Patterson & Gabrielle Charbon-
net
6. Chasing Harry Winston – Laur-
en Weisberger
7. The Front – Patricia Cornwell
8. Devil May Care – Sebastian
Faulks.
9. Phantom Prey – John Sandford
10. Snuff – Chuck Palahniuk
New York Times
1. Devil May Care – Sebastian
Faulks
2. Chasing Harry Winston – Laur-
en Weisberger
3. The Forgotten Garden – Kate
Morton
4. The Reluctant Fundamentalist –
Mohsin Hamid
5. Engleby – Sebastian Faulks
6. Sepulchre – Kate Mosse
7. On Chesil Beach – Ian McEwan
8. A Thousand Splendid Suns –
Khaled Hosseini
9. The Kite Runner – Khaled
Hosseini
10. Slam – Nick Hornby
Waterstone’s
1. Step on a Crack – James Patter-
son
2. Chameleon’s Shadow – Minette
Walters
3. Robert Ludlum’s the Arctic
Event – James Cobb
4. Sleeping Doll – Jeffrey Deaver
5. Judas Strain – James Rollins
6. Quest – Wilbur Smith
7. Third Degree – Greg Iles
8. Hide – Lisa Gardner
9. Until It’s Over – Nicci French
10. Blaze – Stephen King
Eymundsson
Eftir Árna Matthíasson
arnim@mbl.is
ENSKA glæpasagan varð til undir lok nítjándu aldar
með þeim minnum sem voru að segja allsráðandi í slíkum
ritum vel fram á tuttugustu öldina; morð er framið á
sveitasetri og lögreglufulltrúi er sendur á staðinn til að
upplýsa glæpinn. Fljótlega kemur í ljós að undir sléttu
og felldu yfirbragði íbúanna ólga tilfinningar sem flækja
málin enn frekar og þegar við bætist að lögreglan í hér-
aðinu flækist fyrir í heimsku sinni verður spæjarinn að
hafa sig allan við.
Ekki bara skáldskapur
Það sem hér er lýst er þó ekki bara skáldskapur því að
ungur piltur var myrtur í setrinu Road í Wiltskíri aðfara-
nótt 15. júlí 1860. Á þeim tíma var rannsóknarlögreglan
enska að taka á sig mynd spjátrungslegra sérfræðinga
sem upplýst gátu allt, en þessi morðgáta varð heldur en
ekki erfið viðureignar enda kom í ljós að það gátu ýmsir
á heimilinu viljað drenginn feigan, aukinheldur sem ekki
var loku fyrir það skotið að hann hefði verið myrtur af
einhverjum utanaðkomandi.
Lögregluforinginn sem sendur var frá Lundúnum,
Jonathan Whicher, til að upplýsa málið fann á því lausn,
að hann hélt í það minnsta, en þegar hann lét handtaka
þann sem hann taldi sekan varð uppi fótur og fit, íbúar í
nágrenninu beittu sér gegn honum og dagblöð í sýslunni
hömuðust gegn honum sem mest þau máttu, aukinheldur
sem þingmenn tjáðu sig um þetta hneyksli á þingpöllum.
Heimili Englendings er kastali hans
Þegar málið kom fyrir rétt kom svo á daginn að lög-
reglan í Wiltskíri hafði klúðrað svo málum að ógerningur
var að sakfella á grunni rannsóknar hennar og þegar við
bættist að lögfræðingur hins ákærða var bæði ósvífinn
og útsjónarsamur hlaut að fara svo að hann slyppi.
Inn í allt saman blandast svo félagslegar breytingar
seinni hluta Viktoríutímans í Englandi, afstaða til frið-
helgi heimilisins (heimili Englendings er kastali hans,
sögðu menn ábúðarfullir á þeim tíma), staða kvenna og
líf þjónustufólks meðal annars. Fyrir vikið fær maður
líka ágæta innsýn í hvernig bresk miðstéttafjölskylda
hafði það á þessum tíma.
Ótrúleg ævi
Þetta ævintýri allt, sem rakið er í gagnmerkri bók
Kate Summerscale, The Suspicions of Mr Whicher: Or
the Murder at Road Hill House, varð fjölmörgum rithöf-
unum innblástur, til að mynda Wilkie Collins, sem iðu-
lega hefur verið kallaður „faðir“ ensku glæpasögunnar,
en fleiri nýttu sér atburðina í Road sem einskonar grind
að skáldverkum. Þeir sáu þó ekki fyrir endi þessa merki-
lega máls því þó morðinginn hafi játað að lokum og leitt í
ljós að Whicher hafði rétt fyrir sér eftir allt saman, átti
hann, þ.e. morðinginn, eftir að eiga næsta ótrúlega ævi
að lokinni langri fangelsisvist eins og Summerscale rek-
ur skilmerkilega í bókinni – hver hefði trúað því að
dæmdur morðingi ætti eftir að fá heillaóskir frá ensku
konungshjónunum og blóm frá erkibiskup?
Summerscale lætur þó ekki þar við sitja heldur segir
hún einnig af örlögum fleiri sem komu við sögu og veltir
síðan upp spurningum um hvort réttlætið hafi í raun náð
fram að ganga – komu öll kurl til grafar?
Forvitnilegar bækur: Söguleg morðgáta á nítjándu öld
Morðið á sveitasetrinu
Miðasala
S. 545 2500
www.sinfonia.is
■ Fös. 20. júní kl. 19.30
20 horn - og einn sólisti
Stjórnandi: Stefan Solyom
Einleikari: Radovan Vlatkovic
Sinfóníuhljómsveitin lýkur starfsárinu með stæl og flytur
hina risavöxnu Alpasinfóníu Richard Stauss, hin sívinsælu
ævintýri Ugluspegils og hornkonsert nr. 2 eftir sama
höfund. Horn eru í aðalhlutverki á tónleikunum, konsertinn
er eitt snúnasta virtúósastykki tónbókmentanna og í
Alpasinfóníunni duga ekki færri en tuttugu horn til að
magna upp þá náttúrustemmingu sem Strauss vildi.
Sinfóníuhljómsveitin þakkar samfylgdina á starfsárinu.
Endurnýjun áskriftarkorta hefst að vanda í ágúst og sala
nýrra áskrifta skömmu síðar. Fylgist með á
www.sinfonia.is.
NÚ ÆTLAR Leonardo DiCaprio að
bæta við sig enn einni kvikmyndinni
sem byggist á ævi og störfum raun-
verulegrar persónu.
Leikarinn fjölhæfi hefur áður gert
það gott með því að leika menn á
borð við franska ljóðskáldið og
vopnasalann Arthur Rimbaud, fals-
arann stórtæka Frank Abagnale og
auðjöfurinn léttruglaða Howard
Hughes.
Næst á listanum er kvikmyndin
Atari sem segir frá guðföður tölvu-
leikjaiðnaðarins, Nolan Bushnell.
Bushnell þessi bjó til tölvuleikinn
Pong í byrjun 8. áratugarins og
stofnaði tölvuleikjaveldið sem mynd-
in sækir nafn sitt til. Fyrirtækið seldi
hann til Warner-samsteypunnar fyr-
ir fúlgur fjár og gerðist umsvifamik-
ill á ýmsum sviðum viðskipta.
Einnig er DiCaprio orðaður við
kvikmyndir um fjármálaskúrkinn
Jordan Belfort og rithöfundinn Ian
Fleming sem skapaði James Bond.
DiCaprio
leikur stofn-
anda Atari
Reuters
Iðinn DiCaprio virðist hrifinn af að taka að sér ævisöguleg hlutverk.
AUGLÝSINGADEILD
netfang: augl@mbl.is eða sími 569 1111