Morgunblaðið - 11.06.2008, Blaðsíða 20

Stríðið gegn fitu er ekkinauðsynlegt. Fólk geturverið heilbrigt þótt það séyfir kjörþyngd og oftar en
ekki skilar megrun engri langvar-
andi heilsubót,“ segir dr. Linda
Bacon sem kom nýverið til Íslands
til að halda fyrirlestur um nýja
nálgun að heilbrigði.
Þetta er andstætt því sem við
flest höfum lært um megrun en
samkvæmt rannsókn sem Bacon
gerði er áhrifaríkara að kenna
fólki að hlusta á líkama sinn en að
setja upp fyrir það stífa megrunar-
og þjálfunaráætlun. „Við gáfum
fólkinu í rannsókninni leyfi til að
borða það sem það vildi en kennd-
um því að þekkja hvernig líkami
þess bregst við matnum. Fólkið
lærði að borða það sem lét því líða
vel og borða ekki yfir sig. Það
sama gilti um hreyfingu en í stað
þess að hugsa um hana sem refs-
ingu fundum við fyrir fólkið hent-
uga hreyfingu sem það var ánægt
með,“ segir Linda, en aðferðir
hennar gáfu athyglisverða nið-
urstöðu.
„Samanburðarhópurinn sem
fékk megrunar- og hreyfing-
aráætlun stóð sig vel til að byrja
með, en tveimur árum síðar höfðu
flestir í hópnum þyngst aftur og
voru í verra ástandi en þegar
rannsóknin hófst. Fólkið sem
reyndi nýju aðferðina fór hægt af
stað en í lok rannsóknarinnar stóð
það mun betur að vígi en megr-
unarhópurinn. Það borðaði hollari
mat, hreyfði sig meira, leið vel í
líkama sínum og kom betur út úr
heilsufarsmælingum, jafnvel þó
það hafi ekki grennst,“ segir
Linda og bætir því við að fólkið
hafi áður haft óbeit á líkama sín-
um.
Snertir okkur öll
Linda segir að flestir séu upp-
teknir af þyngd og heilbrigðisgeir-
inn sendi stöðugt út skilaboð sem
ýti undir þessar tilfinningar. „Það
sem gerist er að allir reyna að
grennast, engum tekst það og á
endanum er fólk óánægt með sjálft
sig því það nær engum árangri.
Ég vildi kanna hvort við gætum
fundið áhrifaríkari leið til að
hjálpa fólki að öðlast betri heilsu.“
Linda telur umhverfið eiga stór-
an þátt í vanlíðan feitra. „Það er
ekki sanngjarnt að dæma fólk sem
er yfir kjörþyngd. Rannsóknir
sýna að manneskja sem fær stans-
laust þau skilaboð að hún sé feit er
líklegri til að taka slæmar ákvarð-
anir varðandi heilsu sína og þyng-
ist þá jafnvel enn meira. Það veld-
ur mikilli streitu og hún leiðir af
sér fleiri sjúkdóma. Stríðið gegn
offitu virkar ekki.“
Dr. Linda Bacon er sjálf grönn
kona og hún segir fólk oft furða
sig á því hvers vegna hún hafi gert
þessa rannsókn. „Þyngdin hefur
áhrif á okkur öll. Grannt fólk ótt-
ast að þyngjast og líður oft jafn-
Megrun er ekki málið
Ekki örvænta þótt fitupúkinn hafi yfirhöndina í
lífi þínu. Nýtt hugarfar getur verið áhrifa-
ríkara fyrir heilsuna en stífir megrunarkúrar
eða herþjálfun. Lilja Þorsteinsdóttir ræddi við
dr. Lindu Bacon um stríðið gegn offitu.
Morgunblaðið/Valdís Thor
Sérfræðingurinn Samkvæmt dr.
Lindu Bacon er stríðið gegn offitu
ígildi stríðs á hendur of feitu fólki.
heilsa
20 MIÐVIKUDAGUR 11. JÚNÍ 2008 MORGUNBLAÐIÐ
Sumarið er loksins gengið í garð ogskólinn búinn í bili. Sólin er farinað skína og ungt fólk fær langþráðfrí frá heimanámi og prófum. Þetta
er auðvitað tímabil sem margir hafa beðið
eftir með eftirvæntingu, enda er nú loks
hægt að sofa út, eyða tíma með vinum og
hafa það notalegt. En þó að vissulega sé
gott að fá loksins frí frá daglegu amstri og
önnum getur orðið leiðigjarnt til lengdar að
hafa ekkert fyrir stafni. Ef unglingurinn á
heimilinu hefur mikinn óskipulagðan tíma
aflögu í sumar er spurning um að bjóða upp
á áhugaverða valmöguleika.
Iðjuleysi varhugavert Það er mikilvægt að
vera á varðbergi gagnvart vímuefnaneyslu
allan ársins hring, en íslenskar rannsóknir
gefa í skyn að hættan aukist sérstaklega á
sumrin. Það að eiga mikinn tíma aflögu
eykur líkurnar á að þeim tíma sé eytt í
óhollari athafnir – og þar með aukast lík-
urnar á tilraunum með áfengis- og tóbaks-
neyslu.
Uppbyggilegar aðgerðir Hvað getur þú sem
foreldri gert til að tryggja uppbyggilegt
sumar hjá unglingnum þínum? Þú getur
byrjað á því að sjá til þess að hann hafi nóg
að gera og að hann sé ekki umsjónarlaus
með öllu. Með því að skipuleggja sumarið í
sameiningu er hægt að stuðla að upp-
byggilegum tíma sem leiðir af sér jákvæða
reynslu og minningar.
Unglingur sem hefur tiltekin áhugamál,
t.d. listgreinar eða íþróttir, þarf kannski
bara aðstoð við að finna rétt félag eða fé-
lagsskap. Sumt ungt fólk hikar við að reyna
eitthvað nýtt og getur verið óöruggt um
eigin getu eða hvað vinum þeirra finnst.
Aðrir unglingar vita ekki eða hafa ekki gert
upp hug sinn um hvað þeir vilja.
Róleg hvatning Unglingsárin eru oft tímabil
sjálfstæðisbaráttu. Þ.a.l. getur verið væn-
legra að þrýsta ekki um of þegar stungið er
upp á nýjum tækifærum. Það getur nefni-
lega verið fráhrindandi ef unglingur upplifir
of mikla ákefð frá foreldrum. M.ö.o. er væn-
legt að opna dyrnar, en ýta ekki unglingum
í gegnum þær.
En hvað ef unglingurinn hefur ekki
áhuga? Það þarf ekki að vera vandamál,
enda þarf jákvætt sumar ekki endilega að
krefjast stórra hugmynda. Kannski eru
margar smærri hugmyndir málið? T.d. að
fara út í náttúruna, hlusta saman á tónlist
eða fara á einhverja af þeim viðburðum sem
eru í boði í samfélaginu. Allt býður þetta
tækifæri til að byggja upp og dýpka sam-
band ykkar.
Atvinna og sjálfboðastarf Að stunda áhuga-
mál er auðvitað ekki eina leiðin til að upp-
lifa uppbyggilegt sumar. Vinna, hvort sem
hún er launuð eða ólaunuð, getur boðið ung-
lingi upp á forsmekk af framtíðinni og
byggir upp félagstengsl og vinnusemi.
Vinnuskólinn, verslunarstörf og ýmsir aðrir
arðbærir valmöguleikar standa unglingum
til boða, en eins getur verið vænlegur val-
kostur að sinna sjálfboðastörfum, t.d. hjá
Rauða krossinum.
Tækifæri Tími frá önnum skólans býður upp
á alls konar tækifæri til að öðlast ný áhuga-
mál eða byggja á gömlum. Með því að veita
unglingum stuðning geta foreldrar aðstoðað
við að víkka sjóndeildarhring þeirra og gera
sumarið bæði uppbyggilegt og eftirminni-
legt.
Sumarið og unglingarnir
Morgunblaðið/Ómar
Vinna Unglingurinn fær forsmekk af framtíðinni og byggir upp vinnusemi og félagstengsl.
hollráð um heilsuna – lýðheilsustöð
Héðinn Svarfdal Björnsson, verkefn-
isstjóri fræðslumála hjá Lýð-
heilsustöð.
LINDA segir Bandaríkjamenn
vera á rangri leið með stríðinu
gegn offitu. „Ekki gera sömu
mistök og við. Bandarísk
stjórnvöld einblína á þyngd
fólks og átta sig ekki á því að
stríðið gegn offitu er í raun
stríð gegn feitu fólki. Þið Ís-
lendingar eruð ekki eins langt
á veg komin og því lítið mál
fyrir stjórnvöld að breyta
skilaboðum sem þau flytja al-
menningi. Haldið áfram að
styðja fólk í að borða hollan
mat og hreyfa sig, en segið því
að gera það fyrir heilsuna,
ekki vigtina.“
„Ekki gera
sömu mistök
og við“