Morgunblaðið - 31.07.2008, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 31. JÚLÍ 2008 21
Árni Sæberg
Ertu að benda á mig? Björgólfur Guðmundsson, formaður bankaráðs Landsbankans, var í góðum félagsskap mennskra sem ómennskra við úthlutun úr Menningarnæturpotti Landsbankans í gær.
Blog.is
Sigurður Hreiðar | 30. júlí
Gott að hann
rumskaði
Mikið var nú gott að tals-
maður minn skyldi
rumska og ætli að rabba
við risana.
Undanfarið hef ég
bloggað dálítið um þessi
mál og einmitt undrast að
ekki skuli haldið betur utan um þau fyrir
okkar hönd, neytendanna.
Kannski talsmaður neytenda fari þess
á leit við dagblöðin að þau birti daglega
rammaklausu á áberandi stað um
bensínverð dagsins ásamt heimsmark-
aðsverði og gengi á sama tíma.
Það gæti líka hjálpað okkur að ákveða
hvar við ætlum að kaupa eldsneyti þann
daginn.
Í morgun var ég á rölti um bæinn
minn og átti leið fram hjá öllum elds-
neytissölunum þremur hér í bæ. Ég sá
enga samkeppni þar í auglýstu eldsneyt-
isverði.
Meira: auto.blog.is
Ómar Ragnarsson | 30. júlí
Urriðafossvirkjun
Hugmyndir um að Urr-
iðafoss verði fallegri og
betri eftir virkjun ríma vel
við hugmyndir virkj-
anasérfræðinga um að
hægt sé að virkja Detti-
foss, Gullfoss og aðra
fossa á þennan hátt. Á ráðstefnu einni
rakti sérfræðingur áætlun um virkjun
Dettifoss sem byggðist á því að hægt
yrði að auglýsa hann áfram sem kraft-
mesta foss Evrópu þótt vatn yrði tekið af
honum vegna virkjunar! Áætlunin bygg-
ist á rannsókn, sem gerð var á við-
horfum ferðamanna við fossinn eitt
sumar. Á kuldakafla minnkaði rennslið
um hann úr 400 rúmmetrum niður í 160
rúmmetra og niðurstaða rannsókn-
arinnar var að „það kvartaði enginn“. Af
þessu var dregin sú ályktun að hægt yrði
að hleypa á fossinn ca. 160 rúmmetra
rennsli þær fáu vikur sem ferða-
mannastraumurinn væri mestur, ...
Meira: omarragnarsson.blog.is
Sæmundur Bjarnason | 30. júlí
Samvinnuskólinn,
Bismark og
Ólafur Blör
... Ég man eftir að ein-
hverntíma vorum við að
lesa fyrir menningarsögu-
próf af miklum krafti og
við Kiddi á Hjarðarbóli og
einhverjir fleiri sömdum
afkáralegar spurningar til
leiðbeiningar við lesturinn. Ég man nú
bara eftir einni af þessum spurningum. Í
bókinni sem við vorum að lesa stóð að
Bismarck hefði haft mörg járn í eldinum.
Spurningin sem við gerðum um þetta
var einfaldlega svona: „Hvað hafði Bis-
mark í eldinum?“ Eina rétta svarið við
þessu var að sjálfsögðu „mörg járn.“
Flestum þóttu þessar spurningar ekki
merkilegar en þær styttu okkur stund-
irnar sem sömdum þær.
Hvort þær urðu til þess að við tileink-
uðum okkur námsefnið eitthvað betur
veit ég ekki.
Meira: saemi7.blog.is
Á FYRRI hluta árs
2005 ritaði ég átta grein-
ar í Morgunblaðið og
varaði við. Margir höfðu
gefið sig gullæðinu á
vald, en ég vonaði að ein-
hverjir sæju að ekki er
allt gull sem glóir. Grein-
arnar má skoða í greina-
safni á mbl.is. Spáð var
að ástandið gæti orðið
erfitt eftir 2-4 ár. Nú eru 3½ ár síðan
fyrsta greinin birtist. Ég nam staðar
við þá sérstöku áhættu að ofmats
eigna gætti í fyrsta sinn samtímis víða
um heim síðan fyrir kreppuna miklu.
Samtenging fjármagns- og hlutabréfa-
markaða ylli því að ef þessar sápukúl-
ur spryngju í keðjuverkun mundi það
valda harkalegri niðursveiflu í
heimsbúskapnum. Ef þær spryngju
eftir að framkvæmdum eystra lyki
yrðum við býsna berskjölduð. Eins sá
ég að bankarnir voru hættir að gera
mun á alvöru vexti og skaðlegri
þenslu. Ekki er unnt að reka skráð fé-
lög lengi flaskandi á þessu. Nú er ein-
mitt sú skelfilega staða komin upp sem
ég óttaðist. Sjálfskaparvítin eru verst.
Það vill dragast að taka á þeim af því
að afneitun þeirra varir svo lengi.
Ekkert er nú framundan nema lang-
varandi erfiðleikar, e.t.v. í 4-5 ár. Síð-
ustu fjörutíu árin hafa því miður orðið
fjögur alvarleg samdráttarskeið á Ís-
landi með hastarlegri rýrnun kaup-
máttar, 15-20%. Fjöldi Íslendinga varð
gjaldþrota, en aðrir sem höfðu farið
varlega stóðu áföllin af sér, að-
þrengdir.
Nýfundnaland
Nágranni okkar í vestri nefnist
Nýfundnaland. Það land er nú fylki í
sambandslýðveldinu Kanada. Landið
var ensk og síðar bresk nýlenda frá
1583 til 1907, þegar það varð sjálf-
stætt lýðræðisríki innan breska sam-
veldisins. Á árunum eftir 1920 gáfu
stjórnmálamenn landsins sig á vald
,,umræðustjórnmálum“ þess tíma.
Stöðug upphlaup og hneyksli skóku
þjóðfélagið. Forsætisráðherrann
sætti ásökunum um spillingu og
þurfti að segja af sér
1923. Hann komst þó
aftur til valda 1928 af
því að arftakinn varð
með eindæmum óvin-
sæll. Fljótlega rökkv-
aði, Kreppan mikla fór
í hönd. Atvinnulífið
var fábreytt, einkum
fiskveiðar og -vinnsla,
auk pappírs- og jarð-
efnavinnslu. Umræðu-
stjórnmál kyntu undir
sundurlyndi og
óánægju. Stóryrði og
upphrópanir ollu því að almenningur
missti trúna á framtíðina, landstjórn-
ina og sjálfstæði landsins árið 1934.
Sjálfum sér sundurþykkir stjórn-
málamenn gáfust upp á að mynda
starfhæfa ríkisstjórn og sneru sér til
bresku krúnunnar með ósk um skip-
un landstjóra á ný. Sá skipaði síðan
ríkisstjórn og hélst sú skipan allt til
ársins 1949. Síðan hefur landið verið
jaðarsvæði í Kanada. Ríkisstjórnin í
Ottawa vill ekki skipta sér af hagþró-
un einstakra svæða. Ungt fólk frá
Nýfundnalandi leitar því atvinnu í
blómlegri byggðum. Það vill samt
eiga sumardvöl í lítt snortinni náttúru
heimahaganna.
Gamli sáttmáli
Við Íslendingar gleymum stundum
að við höfum svipaða reynslu. Íslenska
þjóðveldið var laust við allt erlent vald.
Sögur herma af góðum lífskjörum og
þjóð sem hafði aðferðir sem dugðu til
að setja lög, fella dóma, setja niður
deilur og framkvæma réttilega fengn-
ar niðurstöður. Um langt skeið ríkti
góðæri. Síðar harðnaði í ári og róstu-
söm tíð fór í hönd. Árið 1262 var mál-
um svo komið að landsmenn voru ekki
lengur bjargálna, áttu ekki skip og
urðu að gera sáttmála við erlendan
konung. Þeir gengu honum á hönd
gegn því að fá að kaupa nokkra skips-
farma af nauðsynjum vor og haust.
Gamli sáttmáli markaði endalok sjálf-
stæðis landsins. Tæp 700 ár tók að
endurheimta það. Loforðið um skipa-
komur reyndist ekki haldgott.
Nýi sáttmáli
Um þessar mundir steðja erf-
iðleikar að. Bankarnir hafa gengið
vopnum sínum framar í lánaþenslu og
ítrekað framkallað óraunhæfar hækk-
anir eignaverðs sem þeir lánuðu jafn-
óðum aftur út á. Nú eru bankarnir út-
blásnir af lofti eins og sápukúlur og
munu springa á sama hátt. Þetta er
ekki þeirra einkamál. Þetta var
skemmdarverk á hagkerfinu, til að
refsa ríkinu fyrir að reka Íbúðalána-
sjóð í samkeppni við þá. Ekki þarf að
gera því skóna að gæði erlendra eigna
bankanna séu meiri en innlendra.
Halda menn að íslensku bankarnir í
London hafi náð bestu bitunum í sam-
keppni við stórbankana? Halda menn
að yfirtökur Íslendinga á fyrirtækjum
á tímum óraunhæfs hlutabréfaverðs
hafi allar verið á réttu verði? Halda
menn að dómgreind þessara manna sé
betri í útlöndum en heima? Benda
veisluhöldin til þess?
Landsmenn hrifust margir hverjir
með. Skuldakóngar finna nú á sér að
þeir eru komnir í áður óþekkta
áhættu. Þeir líta ekki í eigin barm
heldur sjá vesalings krónuna sem
sökudólg. Hún reyndist þó bærilega á
meðan menn kunnu fótum sínum for-
ráð. Þeir fjalla um nauðsyn þess að
gera Nýja sáttmála við kónginn ESB
í Brussel. Að því búnu getum við lík-
lega skemmt okkur við ,,umræðu-
stjórnmál“, kannski næstu 700 árin
eða svo. Við þurfum ekki að hafa
áhyggjur af unga fólkinu, það fær
vinnu í Evrópu. Þótt við verðum út-
kjálki og jaðarsvæði sem Brussel vill
ekki skipta sér af munu krakkarnir
hafa gaman af heimsækja okkur á
sumrin.
Staðan í efnahagsmálum verald-
arinnar fer nú enn versnandi. Ytri
skilyrði þjóðarbúsins eru því að
versna. Afneitun vandans og að-
gerðaleysi, í von um að einhver ósýni-
leg hönd komi og leysi hann, er
þyngri en tárum taki.
Leitin að Nýja sáttmála
Ragnar Önundarson
skrifar um
efnahagsmál
» Þetta var skemmd-
arverk á hagkerfinu,
til að refsa ríkinu fyrir
að reka Íbúðalánasjóð í
samkeppni við þá.
Ragnar Önundarson
Höfundur er viðskiptafræðingur,
bankamaður og fjármálaráðgjafi.
Bjarni Kjartansson | 30. júlí
Hvernig er með
mismunun kröfuhafa?
Viðskiptakröfur í svona
bú, líkt og Mest var fyr-
ir aðkomu Glitnis og þá
aðgerð, að skipta félag-
inu upp í tvennt, eru
margvíslegar og á tíð-
um tengdar eðlilegum viðskiptum við-
skiptavina við þjónustu-fyrirtæki. Það
gerir að verkum, að margskonar kröf-
ur, sem verða til, vegna gallaðrar vöru
og vanefnda á afhendingu, margra
hluta vegna, svo að á hverjum tíma
geta verið útistandandi svoleiðis kröf-
ur sem saman nema þó nokkurri upp-
hæð. Eigendur slíkra krafna eru að
venju viðskiptavinir fyrirtækisins og
þó að hver upphæð virðist ekki há í
augum stórbokka, sem kunna ekkert
nema í milljónatugum, helst millj-
örðum, eru þetta miklar upphæðir í
heimilisbókhaldinu og tap slíkra
krafna er tilfinnanlegt. ...
Meira: dullur.blog.is