Morgunblaðið - 30.08.2008, Page 31

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 30. ÁGÚST 2008 31
Nýr eða gamall tími Harðar deilur hafa staðið að undanförnu um ný og gömul hús í miðborg Reykjavíkur. Fyrrum meirihluti í borgarstjórn lagði áherslu á
að viðhalda 19. aldar götumynd Laugavegar. Þessa dagana blasa við myndir af gömlu Reykjavík á timburskilrúmi við húsin sem borgin keypti í vor.
Ómar Blog.is
Baldur Kristjánsson | 29. ágúst 2008
Hvar er leiðtoginn?
Hvar er stórmennið?
Kosturinn við þessa
gríðarlegu sviðsetningu
og miklu ræður er að
draumar verða til. Menn
og konur horfa fram há-
leitir og háleitar – horfa
inn í framtíðina, túlka
drauma sína, hrífa fólk með sér. Ég er
að tala um Bandaríkin sem eiga nú
athygli okkar vegna flokksþings demó-
krata. Forsetaembætti Bandaríkjanna
er öðrum þræði hugsað fyrir leiðtoga
þjóðar sem stappar í hana stálinu,
minnir hana á drauma hennar, drífur
hana áfram, fær hana á góðum
stundum til að gleyma fátæktinni,
misskiptingunni, óréttlætinu og af og
til koma fram menn sem berjast gegn
óréttlætinu, færa þjóð sína fram á
veginn.
Forsetaembættið er öðrum þræði
embætti draumanna. Við þyrftum
svona embætti, við þyrftum svona
menn og konur. Hvar er okkar Barack
Obama? Hver er okkar Hillary? Gæti
maður af afrískum uppruna orðið for-
sætisráðherra eða forseti hér? Gæti
kona orðið forsætisráðherra hér-
lendis? Hvar er leiðtoginn? Hvar er
manneskja draumanna? Er hún
kannski innilokuð á Bessastöðum?
Og hvar er stórmennið? Voru
Halldór Laxness og Sigurbjörn
Einarsson, blessuð sé minning hans,
síðustu stórmennin? Er tími slíkra
liðinn?
Meira: baldurkr.blog.is
Gunnlaugur B. Ólafsson | 29. ágúst
2008
Rauður, gulur,
grænn og blár
Regnbogahlaupið hefst
á hinu nýja miðbæjartorgi
í Mosfellsbæ klukkan tíu á
laugardag. Þetta er
blanda af hlaupi og kraft-
göngu á fellin fjögur um-
hverfis Mosfellsbæ. Helgafell er rautt,
Reykjafell gult, Reykjaborg græn og Úlf-
arsfell blátt. Allir eru velkomnir.
Upphitun undir suðrænni sveiflu-
tónlist verður á undan. Gert er ráð fyrir
að þeir sem hafa þokkalegt þrek séu
rúma þrjá tíma að hlaupa hringinn. Einn-
ig er möguleiki að fara hálfan hring. Af-
greiða fyrstu tvö fellin og hlaupa síðan til
baka eftir stígnum niður með Varmá.
Meira: gbo.blog.is
Sóley Tómasdóttir | 29. ágúst 2008
Pólítík frístunda-
heimilanna
Á haustin, þegar
bændur fara í leitir og
nemendur setjast á
skólabekk, glímir stjórn-
málafólk við mann-
ekluvandann. Málin eru
rædd í nefndum og ráðum og ýmsar
hugmyndir reifaðar. Sumar jafnvel sett-
ar í farveg. Á endanum komast flest
börn inn á frístundaheimili og stjórn-
málafólkið fær frið.
Þá fer lítið fyrir umræðu um frí-
stundaheimili. Innra starf, barnalýðræði
og fjölbreytni tómstundatilboða, upp-
eldisstefna eða -aðferða virðist hvorki
vera viðfangsefni stjórnmála né fjöl-
miðlafólks.
Í kynningarefni fyrir frístundaheimilin
í Reykjavík segir: „Leiðarljós frístunda-
heimilanna í Reykjavík er að hver ein-
staklingur fái að njóta sín og þroskast í
umhverfi sem einkennist af hlýju, ör-
yggi og virðingu. Lögð er áhersla á að
þroska félagslega færni í samskiptum
gegnum leik og starf sem og virðingu
fyrir sjálfum sér, öðrum og umhverfi
sínu. Frístundaheimilin leitast við að
nota lýðræðislega starfshætti, efla
hæfni barnanna til að móta sér sjálf-
stæðar skoðanir og hafa áhrif á um-
hverfi sitt og aðstæður.“
Mönnunarvandi getur ekki verið það
eina sem stjórnmálafólk lætur sig varða
þegar svo metnaðarfullt verkefni er
annars vegar. Frístundaheimilin eru ekki
bara þjónusta við foreldra, heldur fyrst
og fremst börn. Því verður pólitískur
vilji að vera til staðar.
Meira: soley.blog.is
PENINGASTEFNA Seðlabanka Íslands
hefur mjög verið til umræðu undanfarin miss-
eri, enda verðbólga mikil og vextir háir. Fjöl-
margar hugmyndir hafa komið fram um breyt-
ingar á ramma stefnunnar, margar í þeirri von
að þannig megi fá bankann til að lækka vexti.
Meðal slíkra hugmynda eru tímabundið afnám
verðbólgumarkmiðsins, hækkun þess eða laga-
breyting til að fjölga markmiðum bankans.
Önnur hugmynd sem nýlega hefur komið fram
er að bankinn leggi meiri áherslu á svokölluð
þolmörk verðbólgumarkmiðsins við fram-
kvæmd stefnunnar, en þau eru 1,5 prósent til
hvorrar áttar frá 2,5% verðbólgumarkmiði
bankans, þ.e. 1–4%. Dæmi um slíkt bilmarkmið
er t.d. verðbólgumarkmið nýsjálenska seðla-
bankans en markmið hans er að halda verð-
bólgu á bilinu 1–3% til miðlungslangs tíma.
Hugmyndin er þá sú að slíkt bilmarkmið
auki sveigjanleika peningastefnunnar og er t.d.
vísað til þess að nýsjálenski seðlabankinn
lækkaði nýverið vexti þótt verðbólga sé um 4%
og bankinn spái því að hún stefni í 5% til
skamms tíma. Með sama hætti gæti þá Seðla-
banki Íslands hafið vaxtalækkun nú þegar,
leggi bankinn meiri áherslu á þolmörkin í stað
þess að einblína á 2,5% verðbólgumarkmiðið.
Vara ber við öllum slíkum hugmyndum við
þær aðstæður sem nú ríkja hér á landi, enda
verðbólga hátt í 15% eða rúmlega 12 prósent-
um yfir verðbólgumarkmiðinu og um 11 pró-
sentum yfir efri þolmörkum þess. Það ætti því
að blasa við að svigrúm til að slaka á aðhaldi
sé mun minna en það nýsjálenska. Vandinn við
ramma peningastefnunnar hér á landi er ekki
að verðbólgumarkmiðið sé of mikil spenni-
treyja fyrir Seðlabankann heldur hefur það
þvert á móti ekki náð að veita verðbólgu og
verðbólguvæntingum nægilega trausta kjöl-
festu.
Þar að auki er þessi samanburður á fram-
kvæmd peningastefnunnar hér og í Nýja-
Sjálandi á margan hátt villandi því sá sveigj-
anleiki sem þarlendur seðlabanki telur sig hafa
í dag hefur ekki alltaf verið fyrir hendi. Þannig
byrjuðu Nýsjálendingar með mjög strangt
verðbólgumarkmið í formi 0–2% mældrar, tólf
mánaða. Strangt peningalegt aðhald skilaði ár-
angri, verðbólga minnkaði ört og fór t.d. úr 7%
í byrjun árs 1990 í 1% í lok árs 1991. Verð-
bólga hefur síðan þá aðeins örsjaldan farið út
fyrir bilmarkmiðið og verðbólguvæntingar hafa
öðlast trausta kjölfestu í kringum miðju þess.
Trúverðugleiki bankans jókst því smám saman
og það gerði honum kleift að auka sveigj-
anleika við framkvæmd peningastefnunnar.
Alan Bollard, núverandi seðlabankastjóri,
lýsti þessu í ræðu 18. janúar 2006: „Fram-
kvæmd verðbólgumarkmiðsins í Nýja–Sjálandi
hefur einkennst af vaxandi sveigjanleika. Þessi
þróun hefur reynst fær vegna þess að verð-
bólga og verðbólguvæntingar hafa öðlast
traustari kjölfestu, sem gefur peningastefnunni
aukið rými til að horfa framhjá áföllum og
tímabundnum hækkunum á verðbólgu … Með
öðrum orðum, um leið og trúverðugleiki okkar
jókst og væntingar almennings hlutu betri
kjölfestu, þá urðum við sveigjanlegri.“
Forsenda þess að nýsjálenski bankinn gat
aukið sveigjanleika stefnunnar er því trúverð-
ugleikinn sem hann byggði upp áður með mikl-
um kostnaði. Hugmyndir um að leggja aukna
áherslu á þolmörk verðbólgumarkmiðs Seðla-
banka Íslands ganga hins vegar út á að auka
sveigjanleikann við framkvæmd stefnunnar áð-
ur en slíkur trúverðugleiki er til staðar. Það
væri þvert gegn reynslu Nýsjálendinga, nið-
urstöðum peningahagfræðinnar og ráðlegg-
ingum helstu sérfræðinga í stjórn peningamála
um allan heim.
Þessar hugmyndir sýna einnig vanda slíkra
þolmarka í hnotskurn. Þau bjóða þeirri hættu
heim að áhersla markaðsaðila, fjölmiðla, stjórn-
málamanna og almennings verði ávallt á efri
mörkum bilsins. Reynslan frá fyrstu árum
verðbólgumarkmiðs hér á landi staðfestir það.
Það gerir einnig reynslan frá öðrum löndum
sem hafa átt við svipaðan trúverðugleikavanda
að glíma.
Verðbólguvandi þjóðarinnar er alvarlegur og
krefst úrlausnar. Hann er hins vegar langt frá
því að vera einstæður. Flestar þjóðar glímdu
við álíka vanda á áttunda og níunda áratug síð-
ustu aldar. Reynsla þeirra er að strangt pen-
ingalegt aðhald í formi hárra vaxta sé eina
leiðin til að tryggja verðstöðugleika. Til
skamms tíma er aðhaldið kostnaðarsamt en af-
rakstur erfiðisins er einmitt aukinn trúverð-
ugleiki peningastefnunnar sem gerir seðla-
bönkum kleift að styðja við efnahagsbata þegar
kreppir að. Nýsjálendingar eru nú að njóta
ávaxtanna af dýrkeyptum trúverðugleika verð-
bólgumarkmiðsins. Við erum hins vegar ekki
komnir svo langt og þurfum að þreyja þorrann
enn um sinn til að njóta ávaxtanna síðar. Allar
hugmyndir um að „auka sveigjanleika“ pen-
ingastefnunnar þannig að dregið sé úr
áherslum Seðlabankans á að koma verðbólgu í
markmið ber því að varast.
Skoðanir, sem koma fram í greininni, eru höfunda og
þurfa ekki að endurspegla skoðanir Seðlabanka Íslands.
» Allar hugmyndir um að auka
sveigjanleika peningastefn-
unnar þannig að dregið sé úr
áherslum Seðlabankans á að
koma verðbólgu í markmið ber
að varast
Þorvarður Tjörvi
Ólafsson
Þórarinn er staðgengill aðalhagfræðings Seðla-
banka Íslands, Tjörvi er hagfræðingur hjá Seðla-
banka Íslands.
Trúverðugleiki er forsenda sveigjan-
leika við framkvæmd peningastefnu
Þórarinn G.
Pétursson
Eftir Þórarin G. Pétursson og
Þorvarð Tjörva Ólafsson