Morgunblaðið - 01.09.2008, Síða 18

18 MÁNUDAGUR 1. SEPTEMBER 2008 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Ólafur Þ. Stephensen.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Útlitsritstjóri:
Árni Jörgensen.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Nýs forstjóraLandspít-alans,
Huldu Gunnlaugs-
dóttur, bíður krefj-
andi verkefni. Þótt rekstur
spítalans hafi batnað að und-
anförnu þarf í raun að umsnúa
starfsemi hans.
Starfsfólk Landspítalans er
orðið þreytt á eilífum nið-
urskurði og aðhaldi og margir
kvarta undan óhóflegu vinnu-
álagi. Aukinheldur hafa sam-
skipti yfirstjórnar spítalans og
starfsmanna verið í ólagi mörg
undanfarin ár.
Eins og mál standa í efna-
hagslífinu blasir við að ekki
verður hægt að setja meira fé í
heilbrigðisþjónustu í bráð,
fremur en annan ríkisrekstur.
Leita verður leiða til að fá
meira fyrir peningana.
Landspítalinn og önnur
sjúkrahús í landinu þurfa í vax-
andi mæli að fá tekjur eftir ár-
angri og afköstum. Slíkt hvetur
starfsfólk til að leggja sig fram
og leita lausna, fremur en sí-
felldar kröfur um flatan nið-
urskurð á kostnaði. Hulda
Gunnlaugsdóttir segist í viðtali
hér í blaðinu í gær vera mjög
upptekin af gæðum og þjón-
ustu; „vera með hagkvæman
rekstur og meðhöndla fleiri
sjúklinga og á betri hátt“.
Þetta er hugsun, sem þarf að
innleiða í ríkisreksturinn í
meiri mæli. Eins og staðan er
nú er stofnunum sem halda sig
innan fjárheimilda iðulega
refsað, en þeim sem missa
kostnaðinn úr böndunum er
bjargað með fjár-
aukalögum.
Landspítalanum
er mikill akkur í að
fá Huldu Gunn-
laugsdóttur í forstjórastólinn.
Hún kemur úr heilbrigðisgeir-
anum; er hjúkrunarfræði-
menntuð og þekkir innviði
stórra sjúkrahúsa vel af eigin
raun. Hún hefur stýrt stóru
sjúkrahúsi í Noregi með góðum
árangri. Sér við hlið mun hún
hafa Björn Zoëga, sem verður
staðgengill forstjóra og hefur
undanfarið verið annar tveggja
settra forstjóra spítalans.
Þetta er öflug forystusveit.
Ummæli nýja forstjórans í
Morgunblaðinu í gær benda til
að hún muni vinna þétt með
fagfólki sjúkrahússins að því að
bæta þjónustuna og nýta fjár-
muni betur, m.a. með því að
skoða hvaða áhrif ný tæki og
lyf hafi á þörf fyrir mannafla
og þjónustu. „Við stjórnendur
megum ekki koma á eftir, við
verðum að vinna með starfs-
fólkinu sem hefur alla þessa
kunnáttu og þekkingu,“ segir
Hulda. Hún tekur fram að hún
muni vinna meðal starfsfólks-
ins, en geri líka miklar kröfur.
Verkefni nýs forstjóra er
ekki bara erfitt; það er líka
spennandi. Bygging nýs há-
skólasjúkrahúss stendur fyrir
dyrum. Spítalinn hefur yfir frá-
bæru starfsfólki að ráða. Með
nýrri hugsun og betri rekstri
er hægt að tryggja Íslend-
ingum áfram einhverja beztu
heilbrigðisþjónustu, sem í boði
er.
Umsnúa þarf rekstri
Landspítalans}Krefjandi verkefni
Í fréttaskýringu ísunnudagsblaði
Morgunblaðsins
var spurt hvað
hefði breytzt í
meðferð nauðg-
unarmála á Íslandi.
Niðurstaðan er sú, að margt
hefur breytzt, en meðferð þess-
ara mála er þó enn ekki í því
horfi, sem flestir kysu.
Breytingar hafa verið gerðar
á kynferðisbrotakafla hegning-
arlaganna, þar sem m.a. var
hætt að gera greinarmun á
nauðgun og misneytingu, þar
sem menn hafa t.d. nýtt sér ölv-
unarástand kvenna til að koma
fram vilja sínum við þær.
Refsingar dómstóla í nauðg-
unarmálum hafa þyngzt á und-
anförnum árum. Það er í sam-
ræmi við réttarvitund
almennings, sem vill taka hart
á kynferðisbrotum. Enn eru
dómar fyrir kynferðisbrot þó of
vægir, ekki sízt vegna þess að
refsiramminn í þessum málum
er víður. Eðlileg þróun er að
smátt og smátt nýti dómstólar
hann betur.
Stofnun sérstakrar kynferð-
isbrotadeildar innan lögregl-
unnar er mikið framfaraskref
og hefur án efa
stuðlað að vandaðri
rannsókn kynferð-
isbrota og betri
stuðningi við fórn-
arlömb. Enn sjást
þess þó ekki merki
að sakfellingar náist fram í
fleiri málum. Björgvin Björg-
vinsson, yfirmaður kynferð-
isbrotadeildarinnar, segist
telja að það muni gerast á
næstu árum.
Kynferðisbrot eru einhver
vandmeðförnustu mál rétt-
arkerfisins, ekki sízt vegna
þess hvað sönnunarfærsla er
erfið þar sem oft eru aðeins
tveir til frásagnar um afbrotið,
fórnarlamb og brotamaður.
Hins vegar er ekki rétt að
krefjast þess af dómstólum að
þeir slaki á kröfum um sönnun í
þessum málum. Þótt brotin
sem ákært er fyrir séu við-
urstyggileg eiga sakborningar
alltaf sama rétt; að teljast sak-
lausir þar til sekt er sönnuð.
Leiðin til að fjölga sakfell-
ingum í kynferðisbrotamálum
er fremur að bæta rannsókn
þeirra, þannig að oftar fáist
haldbær sönnunargögn sem
duga til sakfellingar.
Ekki er rétt að krefj-
ast þess að dóm-
stólar slaki á kröf-
um um sönnun}
Breytingar í rétta átt
Þ
eir sem fram að þessu hafa haldið
að handbolti sé bara ein af mörg-
um líkamlegum íþróttum sem
komi heilabúinu lítið við eru hugs-
andi þessa dagana. Fyrirliði ís-
lenska landsliðsins í handbolta er nefnilega
heimspekingur í eðli sínu, og hefur lesið Don
Kíkóta og Glæp og refsingu spjaldanna á milli
og sennilega Biblíuna frá upphafi til enda.
Harðlínumenn á andlega sviðinu, sem fyrirlíta
allar aðrar íþróttir en þær andlegu, hafa litið
svo á að einmitt þessar bækur þurfi menn að
lesa til að hægt sé að taka sæmilegt mark á
þeim.
Nú verða andlegu harðlínumennirnir að
gefa eftir og viðurkenna að handboltinn hefur
verið færður upp á hærra plan. Hinn vel lesni
fyrirliði hefur gert öllum ljóst að handboltinn
er ekki síður íþrótt vitsmuna en líkamlegs atgervis. Ein-
hverjir hefðu fyrirfram talið að ómögulegt væri að sýna
fram á slíkt en það er greinilega allt hægt í þessu lífi.
Íþróttanördarnir, sem eru fjölmargir hér á landi,
munu halda því fram að það hafi legið ljóst fyrir frá upp-
hafi að miklir andlegir vitsmunir felist í íþróttaiðkun.
Antísportistarnir, sem yfirleitt telja sig mikla
menningarvita, hafa fram að þessu blásið á slíkar kenn-
ingar. Nú hljóta þeir að viðurkenna ósigur sinn. Það er
ómögulegt að þeir afneiti liðsmanni Cervantes og Dostój-
evskís, jafnvel þótt sá sé alþjóðleg handboltahetja sem
samkvæmt formúlu antísportistanna ætti alls ekki að
komast í gegnum mörg hundruð blaðsíðna skáldsögur.
Þegar fyrirliðinn virðist einnig algjörlega
laus við hégóma og sýniþörf og leggur auk
þess áherslu á að handboltamenn nái teng-
ingu við eigið sjálf og öðlist innra jafnvægi þá
liggur við að antísportistarnir stígi fram og
geri opinberlega játningu um að hafa lifað í
blekkingu öll þau ár sem þeir áttuðu sig ekki
á því að handboltinn er göfug íþrótt. Þeir hafa
sér það eitt til afsökunar að hafa aldrei vitað
fyrr en nú að íslenska landsliðið í handbolta
býr að bókelskri forystu í fyrirliðanum. Sem
breytir alveg heilmiklu. Antísportistar eru
flestir þannig gerðir að þeir taka bara mark á
þeim sem lesa bækur. Nú hafa þeir eignast
sinn mann á handknattleikssviðinu.
Sannir unnendur skáldsagna vita mætavel
að þar gerast iðulega óvæntir hlutir og skáld-
sagnapersónur taka stundum furðulegustu
umbreytingum. Þessir lestrarhestar eru nú að upplifa
merkilega umbreytingu á sjálfum sér, þeir eru að breyt-
ast úr antísportista í sannfærðan handknattleiksáhuga-
mann. Þetta er breyting sem kemur þeim á óvart en þeir
taka henni af jafnaðargeði því þeir vita að umbreyting
hendir ekki bara skáldaðar persónur.
Reyndar er óvíst hversu lengi þessi umbreyting mun
endast en hún mun allavega duga meðan fyrirliðinn er á
sínum stað. Í hvert sinn sem Ólafur Stefánsson svífur um
völlinn mun hinn bókelski áhorfandi hugsa: „Þarna fer
aðdáandi Dostójevskís“ og bæta við í huganum: „Elsku
drengurinn okkar!“
kolbrun@mbl.is
Kolbrún
Bergþórsdótir
Pistill
Heimspekilegur handbolti
Veldur Gústav álíka eyði-
leggingu og Katrína?
FRÉTTASKÝRING
Eftir Sigríði Víðis Jónsdóttur
sigridurv@mbl.is
Íþrjú ár hefur hún hjálpaðfólki að komast yfir áfalliðsem fellibylurinn Katrína ollií New Orleans. Ónýt hús,
auðar götur og óvissa fara ekki
mjúkum höndum um neinn. Hún
hefur skipulagt sálfræðiráðgjöf fyr-
ir þúsundir borgarbúa – fólk sem
enn er í áfalli eftir að borgin lagðist
nánast í rúst. Núna trúir hún því
vart að stór fellibylur sé aftur á
leiðinni. Sálfræðingnum Michele
Louivere í New Orleans líst ekki á
blikuna.
„Fólk er skiljanlega í miklu upp-
námi. Við biðjum bara og vonum að
þetta verði ekki jafnslæmt og það
lítur út fyrir núna,“ sagði hún þegar
ég náði í hana í gær. Hún var flúin
ásamt fjölskyldu sinni til ættingja
sem búa inni í landi, í nokkurra
klukkustunda akstursfjarlægð frá
borginni.
„Hérna munum við væntanlega
einnig verða fyrir fellibylnum en
þurfum að minnsta kosti ekki að
eiga við flóðið í kjölfar hans,“ sagði
hún. Eins og aðrir borgarbúar get-
ur Michele einungis vonað að Gúst-
av gangi á land nógu langt frá New
Orleans til að yfir borgina gangi
ekki stór flóðbylgja. Það yrði ekki
auðvelt að takast á við afleiðingar
annars fellibyls.
Uppbygging eftir Katrínu hefur
gengið hægt. Enn í dag búa þús-
undir í bráðabirgðahúsnæði –
þröngum húsvögnum frá banda-
rísku almannavörnunum. Enn eru
margir skólar og sjúkrahús lokuð,
mörg hverfi nánast auð.
Ófullgerðir varnargarðar
Katrína gekk á land hinn 29.
ágúst 2005. Sjúkir, gamlir og fátæk-
ir voru skildir eftir í sökkvandi borg
– jafnvel þótt borgarstjórinn hefði
fyrirskipað að New Orleans skyldi
tæmd áður en fellibylurinn gengi á
land. Engar ráðstafanir voru gerðar
til að flytja í burtu þá tæplega
100.000 borgarbúa sem ekki höfðu
aðgang að bíl. Hvernig áttu þeir að
koma sér í burtu?
Þremur árum síðar hafa yfirvöld
augljóslega eitthvað lært af þeim
aragrúa mistaka sem gerð voru
2005. Um helgina voru rútur og
lestir notuð til að flytja fólk í burtu.
Á hinn bóginn má deila um hversu
mikill lærdómurinn hefur verið
varðandi varnargarðana.
Allt frá því að fellibylurinn Betsy
olli gríðarlegum usla í New Orleans
árið 1965 hefur vinna við end-
urbætur á varnarkerfinu staðið yf-
ir. Verkið tafðist ítrekað, kostn-
aðurinn rauk upp úr öllu valdi og
ekki hafði enn verið lögð lokahönd
á kerfið þegar Katrína gekk á land
rúmum 40 árum eftir Betsy. Ítrek-
að var varað við hættunni sem af
þessu stafaði.
Í dag hefur verið fyllt upp í götin
þar sem sjórinn ruddi sér í gegnum
varnargarðana 2005. Verk-
fræðideild bandaríska hersins, sem
byggir garðana, heldur því fram að
þeir séu sterkari en nokkru sinni
fyrr. Eftir stendur þó að vinnunni
við kerfið er í grunninn enn ólokið.
Eftir Katrínu átti að vinda sér í að
bæta varnarkerfið verulega en end-
urskoðandi hjá hernum fann í fyrra
út að 84% verksins væru á eftir
áætlun.
„Það sem við getum lært af sög-
unni er að við lærum ekkert af sög-
unni,“ var haft um helgina eftir Tim
Doody, forseta svæðisnefndar um
varnargarða sem komið var á fót í
Lousiana eftir Katrínu.
Skýrsla um hvað það myndi
kosta að byggja öflugri varn-
argarða, sem varist gætu stærstu
fellibyljunum, átti að vera tilbúin í
desember síðastliðnum. Hún er enn
ókláruð.
Morgunblaðið/Sigríður Víðis
Eyðilegging New Orleans fór á flot þegar varnargarðarnir í kringum borg-
ina brustu í kjölfar fellibylsins Katrínu. Hvað gerir fellibylurinn Gústav?
Það var seinustu helgina í ágúst
2005 sem fellibylurinn Katrína
stefndi hraðbyri í átt að New Or-
leans – alveg eins og fellibylurinn
Gústav nú. Það var sömuleiðis á
sunnudeginum sem borgarstjórinn
Ray Nagin gaf út skipun til fólks um
að yfirgefa borgina – rétt eins og
nú. Tilviljunin þykir nánast ótrúleg.
Reuters
Fellibylurinn Katrína var kölluð
„þjóðarklúður“ í opinberum
skýrslum. Hver mistökin ráku önn-
ur og afleiðingarnar urðu skelfileg-
ar. Hátt í tvö þúsund manns létu líf-
ið og vatn flæddi yfir 80% New
Orleans. Ófullnægjandi varn-
argarðar borgarinnar brustu í kjöl-
far flóðbylgju sem fellibylurinn bar
með sér af hafi. Skemmdirnar í
New Orleans urðu ekki vegna vind-
skemmda, heldur vatnsins sem lá
yfir borginni svo dögum og vikum
skipti og eyðilagði allt sem undir
var. Nú óttast menn að enn haldi
varnargarðarnir ekki.
Reuters