Morgunblaðið - 19.09.2008, Blaðsíða 6

6 FÖSTUDAGUR 19. SEPTEMBER 2008 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
FRÉTTASKÝRING
Eftir Ylfu Kristínu K. Árnadóttur
ylfa@mbl.is
VARLA virðist sá dagur líða án þess að berist
slæmar fréttir af íslensku krónunni. Eru margir
orðnir uggandi um ástandið þar sem veiking krón-
unnar ásamt öðrum þáttum veldur því að bensín
hefur hækkað töluvert ásamt mat og drykkjar-
vörum. Til að átta sig betur á þessum hækkunum
er fróðlegt að bera ástandið nú saman við svip-
aðan tíma á síðasta ári.
Dísilolía hefur hækkað um helming
Matvæli vega hvað þyngst í útgjöldum dæmi-
gerðra íslenskra heimila. Á réttu ári hafa þau
hækkað um rúman fimmtung auk þess sem skór
og föt, sem yfirleitt eru heldur kostnaðarsöm og
þarf að endurnýja reglulega, hafa hækkað um
rúm 16%.
Vart þarf að nefna bensínhækkanirnar sem
landsmenn hafa flestir orðið áþreifanlega varir við
undanfarna mánuði. Bensín er nú rúmlega þriðj-
ungi dýrara en á sama tíma í fyrra en þyngsta
höggið fá þeir sem aka um á dísilknúnum bílum
þar sem eldsneytið hefur hækkað um rúmlega
helming.
Ódýrara að dvelja heima
Fyrir þá einstaklinga og fjölskyldur sem sækj-
ast eftir tilbreytingu frá íslenskum hversdags-
leika getur gamanið verið dýrt. Ekki aðeins hafa
flugfargjöld til útlanda hækkað heldur er gengi ís-
lensku krónunnar gagnvart erlendu gjaldmiðl-
unum orðið okkur heldur óhagstætt.
Á réttu ári hafa pundið, dalurinn, danska krón-
an og evran hækkað um 31,6-50,5%. Tökum dæmi
um hjón sem keyptu sér vikuferð til Kaupmanna-
hafnar í fyrrahaust. Flugfargjöldin kostuðu 70
þúsund íslenskar kr., hótelgistingin 9.500 danskar
kr. og eytt var 10.500 dkr. í mat, fatainnkaup og
annað smálegt sem fannst á Strikinu. Í fyrra kost-
aði þessi ferð hjónin 310 þús. íslenskar krónur en
myndi nú kosta þau 364 þús. kr.
Það virðist því ódýrast, í bili a.m.k., að halda sig
í heimalandinu en varast ber að kaupa pakkaferð-
ir innanlands því þær hafa hækkað um rúm 40%
milli ára. Miðað við sömu gengistölur, sem sjá má
nánar útlistaðar í töflunni hér til hliðar, er ljóst að
þeir sem tóku lán í erlendri mynt í fyrra naga sig
nú eflaust í handabökin.
Sparnaðarráð
Hvað er þá til ráða? Á tímum efnahagsþreng-
inga sem þessum dúkka sparnaðarráðin víða upp.
Hið algengasta er eflaust að minnka bílnotkunina
eða leggja bílnum alveg. Ekki aðeins sparar það
pening og dregur úr mengun heldur er það góð
líkamsrækt. Mælt er með því að fólk geri magn-
innkaup í lágvöruverðsverslunum, skoði vel tilboð
og hiki ekki við að frysta mat til seinni tíma
neyslu.
Fjölskyldur þurfa ekki að fara til útlanda til að
eiga saman gæðastundir. Af nógu áhugaverðu er
að taka hér heima og gráupplagt fyrir fjölskyldur
að fara á stúfana og kynnast betur umhverfinu
sínu – á tveimur jafnfljótum að sjálfsögðu. Þá er
hægt að eiga notalegan tíma saman heima, með
ýmiss konar leikjum og borðspilum og öðru sem
krefst virkrar þátttöku fjölskyldumeðlimanna.
Þannig er ekki mælt með sjónvarpsglápi – enda
hafa áskriftargjöld að sjónvarpi og leiguverð á
DVD-diskum hækkað.
Mun dýrara að lifa
Veiking íslensku krón-
unnar kemur illa niður á
pyngju landsmanna
Morgunblaðið/Ásdís Haraldsdóttir
Matarkarfan verður dýrari Matur og drykkjarvörur hafa hækkað um rúman fimmtung á einu ári.
 


 
 

  

   
  ! " #$
%$  &
'
(!#
%   "()(
* +),- 
. 




   

 

  !"#!
$ %&'($


'
  !#  // )

0/ )


1#
$  &
  
"   
 2
3" !4
5  #
  44

  
 0
  
 
 FRÉTTASKÝRING
Eftir Björn Jóhann Björnsson
bjb@mbl.is
ÓSAMIÐ er við fjölda starfsstétta
sem eru með lausa kjarasamninga á
þessu ári. Alls eru um 170 samningar
lausir á árinu og þar af er búið að
gera samning í um 80 tilvikum. Af
öllum þessum fjölda hefur 34 málum
verið vísað til ríkissáttasemjara og
þar af hefur embættið landað 28
samningum, með tilheyrandi vöfflu-
kaffi á eftir.
Í núverandi árferði er ekki reiknað
með að launafólk nái að knýja fram
miklar kjarabætur í vetur, eða eins
og einn viðmælenda blaðsins innan
verkalýðshreyfingarinnar orðaði það
um komandi kjarasamninga: „Þetta
verður ekki stund hinna stóru sigra.“
Búist er við að samningar muni frek-
ar snúast um ýmis réttindi, orlofsmál
og aðstöðumál, frekar en sjálfan
launaliðinn. Næsta samningalota er
vegna starfsmanna sveitarfélaga og
svonefndra verksmiðjusamninga,
sem eru lausir í október og nóv-
ember næstkomandi.
Forsendur þeirra stóru kjara-
samninga sem gerðir voru í febrúar á
þessu ári eru brostnar, á tímum mik-
illar verðbólgu og óvissu í efnahags-
og atvinnumálum, en samningarnir
koma til endurskoðunar í febrúar og
mars á næsta ári. Um það leyti munu
einnig fjölmargir samningar verða
strax lausir hjá þeim stéttarfélögum
sem sömdu fyrr á þessu ári, eins og
samningar á vegum BHM og BSRB.
Hið sama er að segja m.a. um flug-
menn, flugfreyjur og flugvirkja.
Ósamið við sjómenn
Af þeim kjaradeilum sem vísað
hefur verið til sáttasemjara hefur
mál ljósmæðra borið hæst, en þær
eru nú að greiða atkvæði um miðl-
unartillögu Ásmundar Stefánssonar
ríkissáttasemjara. Enn er ósamið við
lækna, sem felldu gerðan samning í
sumar, og sjómenn en samningar
þeirra voru lausir í júní sl. Þá hefur
ekki verið samið við starfsmenn Sin-
fóníuhljómsveitarinnar, svo tekin séu
dæmi um óleyst mál sem vísað var til
sáttasemjara.
Fundað er í húsakynnum sátta-
semjara með læknum og sjómönnum
þessa dagana. Lítið hefur miðað á
þeim vettvangi eftir því sem næst
verður komist. Starfsmenn Sinfón-
íunnar eru væntanlegir til funda í
næstu viku. Enn hefur sáttatónn
ekki verið sleginn þar.
„Ekki stund hinna stóru sigra“
Morgunblaðið/Valdís Thor
Samningar Ásmundur Stefánsson hefur landað mörgum samningum í hús
og boðið í vöfflukaffi á eftir, en hann lætur af störfum 1. nóvember nk.
Fram að áramótum losnar fjöldi
kjarasamninga, alls 80 talsins, að-
allega hjá hinu opinbera, en einnig
samningar annarra starfsstétta
eins og bankamanna, blaðamanna,
verslunarfólks, tæknifræðinga og
rafiðnaðarmanna, auk nokkurra
fyrirtækjasamninga. Meðal starfs-
stétta hjá ríki og sveitarfélögum
má nefna lögreglu- og sjúkraflutn-
ingamenn, tollverði, iðjuþjálfa,
náttúrufræðinga, bókasafnsfræð-
inga, félagsráðgjafa, sjúkraþjálf-
ara, hjúkrunarfræðinga, ófaglært
verkafólk, dýralækna, sálfræðinga,
verkfræðinga, leikskólakennara og
tónlistarkennara. Þá eru starfs-
mannafélög nokkurra sveitarfé-
laga í samfloti en samningar
þeirra renna út 30. nóv.
Fjöldi kjarasamninga að losna
VERÐ á vörukörfu ASÍ, sem getur
endurspeglað almenn innkaup
meðalheimilis, hefur hækkað um
eða yfir 5% í öllum lágvöruverðs-
verslunum – að Krónunni undan-
skilinni – frá því um miðjan júní-
mánuð. Hækkun Krónunnar nam
hins vegar 0,7% milli mælinga.
Vörukarfan hefur hækkað um
5-7% í flestum matvöruverslunum.
Frá því um miðjan apríl sl. hefur
verð körfunnar hækkað um 7-16%
í flestum matvöruverslunarkeðj-
um.
Samkvæmt frétt ASÍ hefur verð
hækkað mest í Kaskó eða um 7,3%
– og tæp 17% frá því í apríl – og í
Samkaupum-Úrvali um 6,9%.
Hækkunin er fyrst og fremst til-
komin vegna mikilla hækkana á
brauði og kornvörum, sykri, sæ-
tindum og hreinlætisvörum.
Af klukkubúðunum svonefndu,
10-11, 11-11 og Samkaup-strax,
hækkaði verð vörukörfu ASÍ mest
í 11-11 eða um 6,1%, um 5,4% í
Samkaup-Strax og 4,4% í 10-11.
Hækkanir á
vörukörfu
Eftir Þóru Kristínu Ásgeirsdóttur
tka@mbl.is
BYGGINGAFYRIRTÆKIÐ Eykt,
sem ætlaði að reisa níu hundruð
hús, norðan Suðurlandsvegar og
austan Varmár í Hveragerði, hefur
nú frestað áformum sínum um eitt
og hálft ár vegna niðursveiflu í
efnahagslífinu. Gert var ráð fyrir
að hefja framkvæmdir í byrjun
næsta árs. Aldís Hafsteinsdóttir,
bæjarstjóri í Hveragerði, segir
þetta vissulega áfall fyrir bæj-
arfélagið en þó beri að líta til þess
að skipulagsvinnu hafi seinkað.
Hún segir ástandið á bygg-
ingamarkaði fyrst og fremst áfall
fyrir þjóðfélagið allt.
Stjórnendur bæjarins hafa ráðist
í markaðsátak til að kynna kosti
þess að búa í bænum og láta því
engan bilbug á sér finna. Innan
skamms hefjast reglulegar ferðir
strætisvagna milli Hveragerðis og
Reykjavíkur. Sami miðinn mun
einnig gilda í leiðakerfi Strætó bs.
og reyndar verður hægt að ferðast
alla leið á Akranes með því að nota
skiptimiða.
Ekki byggt
að sinni
900 byggingum slegið á frest
mbl.is | Sjónvarp