Morgunblaðið - 19.09.2008, Blaðsíða 24

Morgunblaðið - 19.09.2008, Blaðsíða 24
24 FÖSTUDAGUR 19. SEPTEMBER 2008 MORGUNBLAÐIÐ UMRÆÐAN ORKUVEITA Reykjavíkur ætlar að eyða meira en 300 milljónum kr. í sér- kennilega vegafram- kvæmd sem eykur ekki umferðaröryggi að mati Vegagerðar ríkisins, auk þess sem sérfræðingar hafa bent á að slíkar fram- kvæmdir geti dregið úr umferð- aröryggi. Orkuveitan hyggst reisa 450 ljósastaura á þjóðvegum nr. 39 og 38, Þrengslavegi og Þorláks- hafnarvegi, alls um 24 km leið, en raflýsing 2ja akreina dreif- býlisvega með leyfðan ökuhraða 90 km/klst er hvergi tíðkuð í okkar nágrannalöndum. Skipulagsstofnun tilkynnti þann 30. mars 2007 að raflýsing þjóð- vega nr. 38 og 39 væri matsskyld framkvæmd vegna slysahættu og umhverfisáhrifa. Almennt viðurkennd regla er, að forsenda veglýsingar er aukið um- ferðaröryggi. Þó að veglýsingu fylgi í mörgum tilfellum ökuþæg- indi, þá nægir það ekki til að brjóta regluna. Á árinu 2001 óskaði Vegagerðin eftir sérfræðiáliti um raflýsingu dreifbýlisvega. Í álitinu, „Lýsing þjóðvega utan þéttbýlis“ (Línu- hönnun, 2002), segir í formála frá hendi Vegagerðarinnar m.a.: „Um- ræður um lýsingu þjóðvega hafa oftar en ekki byggst á þeirri til- finningu að lýsing geri akstur í myrkri öruggari. Lítið hefur þó verið um efnisleg rök enda tíðkast ekki lýsing á þjóðvegum í dreifbýli í öðrum löndum“. Afar sérstakt er því, að á Íslandi er eitt dæmi um raflýsingu 2ja ak- reina þjóðvegar utan þéttbýlis með leyfðan ökuhraða 90 km/klst.: gamla Reykjanesbraut var raflýst árið 1996 milli Hafnarfjarðar og Keflavíkur. Á fyrsta ári raflýsingar kynntu sumir hana sem „byltingu í um- ferðaröryggi“ (Tíma- ritið „Ljós“, okt. 1997, bls. 14). Það varð reyndar einstæð bylt- ing: eftir raflýsingu í 4 ár var brautinni gefið nafnið „þjóð- braut dauðans“ þegar um 100 ríkisborgarar lokuðu henni við Grindavíkurveg í meira en 3 klst. (Les- ið frétt Mbl.is (ókeypis), frá 12.12.2000, með fyrirsögn „Hundruð manna komust ekki leið- ar sinnar“). Ákvörðun um raflýs- ingu Reykjanesbrautar var tekin á Alþingi. Hvorki samgöngu- ráðurneytið né Vegagerðin studdu þessa ákvörðun. Vegagerðin vann raunar að gerð öryggisútektar m.t.t. raflýsingar, sem var ólokið þegar kveikt var á ljósunum 1. des.1996. Auðveldlega má meta samfélags- kostnað af slysum á gömlu Reykja- nesbraut fyrir raflýsingu, árin 1992-1995, til 267 milljóna kr. á ári að meðaltali, en eftir raflýsingu, árin 1997-2003, til 772 milljóna kr. á ári að meðaltali. Fjárhæðirnar eru á verðlagi árs 2005. Hækkunin nemur 189%. Heimild sem ég not- aði til útreikninga var opinber gögn Umferðarstofu, byggð á lög- regluskýrslum, sem ná aftur til 1992. Vegarkafli er frá Krýsuvík- urvegi að Víknavegi í Keflavík (31 km). Skv. gögnunum eru á árunum fyrir raflýsingu, 1992–95, enginn látinn, 15 alvarlega slasaðir, 86 lít- ið slasaðir og 108 eignatjón. Á sjö raflýsingarárum, ’97-03, eru töl- urnar 10 látnir, 39 alvarlega slas- aðir, 170 lítið slasaðir og 257 eignatjón. Kostnaðargrunnur er úr heimildinni „Kostnaður umferðar- slysa eftir alvarleika“ (Línuhönn- un, Reykjavíkurborg, Vegagerðin), tölur í milljónum kr.: látinn 284,5, alvarlega slasaður 45,5, lítið slas- aður 3,8 og eignatjón 0,54. Á Íslandi voru alvarleg slys í umferðinni á ársgrundvelli færri árin ’97-03 en árin ’92-95 þrátt fyr- ir aukna umferð (heimild: www.alt- hingi.is/altext/132/s/1401.html). Á árinu 2001 var tvöföldun Reykjanesbrautar ákveðin því að raflýst Reykjanesbraut þótti ónot- hæfur vegur. Umferðin á brautinni í árslok 2000 var þó aðeins rúm- lega 7000 bílar á dag. Árið 2003 var það svartasta í sögu braut- arinnar. Tvöföld Reykjanesbraut, í notkun í áföngum frá 2004, hefur verið „hálflýst“. Meðfram tvöföldu köflunum með aksturstefnu í átt að Hafnarfirði eru engir ljósa- staurar nema við mislæg gatna- mót. Í ofantöldu sérfræðiáliti segir á bls. 12: „Meðalhraði eykst oft eftir lýsingu, því ökumenn fá falska ör- yggistilfinningu. Þetta getur valdið alvarlegri óhöppum og slysum“. Og á bls. 25: „Hér er mælt með því að vegkaflar í dreifbýli verði ekki lýstir upp.“ Hver er tilgangur OR með svo sjaldgæfri, áhættusamri fram- kvæmd, sem auðveldlega getur snúist gegn OR? Milljónirnar 300 yrðu glatað fé; tekjur á móti ná ekki upp í vaxtakostnað. OR leyfir sér að senda á árinu 2007 kolrangt mat til Skipulags- stofnunar sem stofnunin vitnar í: „Fram kemur það mat Orkuveit- unnar að langtímaáhrif af völdum lýsingar verði til þess að auka um- ferðaröryggi vegarins í myrkri …“ OR vanrækir það sjálfsagða verk- efni að gera öryggisúttekt á þjóð- vegum nr. 38 og 39 m.t.t. raflýs- ingar. Í „Framkvæmdafréttum“ frá 27.2.06 segir í grein „Lýsing þjóð- vega“ e. verkfræðingana dr. Har- ald Sigþórsson og Rögnvald Jóns- son: „Þegar lýsa á upp fjallveg verður að taka tillit til slæmra veð- urskilyrða, snjókomu og lítils skyggnis. Líkur benda til að veg- lýsing myndi einungis lýsa upp snjókófið fyrir framan bílinn og þar með gera ástandið enn verra fyrir ökumanninn“. Ljósastaurum á þjóðvegunum fylgir meiri sjónmengun en af veg- unum sjálfum, ljósmengun o.fl. Umsamið er að sveitarfélagið Ölfus greiði rafmagns- og rekstrarkostnað raflýsingar. Jafn- gildir upphæðin því að hver íbúi í Ölfusi, 18 ára og eldri, greiði kr. 1.150 mánaðarlega til OR, vísi- tölubundið. OR á rangri braut Sveinn Benedikts- son skrifar um um- ferðaröryggismál »Hver er tilgangur OR með svo sjald- gæfri, áhættusamri framkvæmd, sem auð- veldlega getur snúist gegn OR? Höfundur er tölvunarfræðingur og áhugamaður um umferðarmál. Sveinn Benediktsson VIÐ sem störfum á vettvangi Bindind- issamtakanna á Ís- landi finnum oft góð- an hljómgrunn fyrir málstað okkar hjá al- menningi og því mik- ilvæga áherzluatriði okkar að fordæmið hafi ákveðið gildi, það að sýna hversu alls- endis óþörf neyzla vímuefna er til svo- kallaðrar gleðigjafar, að ekki sé nú talað um allan þann háska er af henni stafar og hvar- vetna sér stað í sam- félaginu. Við erum því miður alltof fámenn sveit og van- burða til að andæfa gegn þeim gegndarlausa áróðri fyrir áfenginu sem alls staðar er hafður í frammi enda er áfengisgróðinn gífurlegur og gnægð fjármuna þar á bæ til gyllingar í glæsimyndum. Und- arlegast alls þykir okkur þó að slík- ur áróður skuli hvarvetna vaða uppi þó skýlaust brot sé á landslögum og hvarflar stundum að manni að klyfjaði gullasninn fornfrægi komi þar eitthvað við sögu. Þó ber að nefna dómsmál sem fallið hafa ný- lega og ættu að hafa sín áhrif til áherðingar skýlausum lagagreinum og eiga kærendur þar alla okkar þökk og stuðning um leið. En þegar rætt er um áhrif og áhrifavalda þá skyldum við þó ekki vanmeta áhrif okkar bindind- ismanna, það að halda vöku sinni í þessum efnum með áminningum og aðvörunum er þjóðarnauðsyn, bendandi á þá skelfilegu heilsufars- legu vá sem er hér á ferð, orsök hvers kyns ógæfu og ódæðisverka svo alltof víða, allt yfir í dauðans al- vöru í þeirra orða fyllstu og verstu merkingu. Stöðugt erum við þó minnt á ógnvænlega atburði og at- hafnir sem eiga rætur sínar í áfeng- isneyzlu og enn skal þá minnt á þá staðreynd, löngu sannaða, að yf- irgnæfandi hluti þeirra sem neyta annarra vímuefna hefur átt forsög- una í áfengi með einum eða öðrum hætti. Án alls ofmetnaðar getum við vitnað í virðulegustu og áreiðanleg- ustu alheimsstofnanir á þessu sviði málstað okkar til stuðnings og þar nægir að nefna Alþjóðaheilbrigðis- málastofnunina sem staðfestir eftir sínar vísindalegu rannsóknir þau gífurlegu óheilla- áhrif sem áfeng- isneyzlan hefur, svo þar þykir okkur í því ljósi aldrei nógu fast að orði kveðið í viðvör- unum öllum. Fregnir fjölmiðlanna færa okkur heim sann- inn um þetta dag hvern, en því miður er þeim fregnum ekki fylgt eftir sem skyldi, svo jafnvel er eins og um feimnismál sé að ræða að fá varpað ljósi á hinn raun- verulega ógnvald, hinn eina sanna sökudólg í óteljandi tilvikum. Og skrifandi þessi orð kemur enn ein fregnin um söluaukningu áfengis sem var þó komin í hæstu hæðir, heildarmagn í lítrum aukist fyrstu átta mánuði ársins um rúm 4% og von að vinur minn einn hafi sagt við mig áðan: Ja, það er ekki kreppan þar á bæ, en þessar ógnartölur um neyzluaukningu á hvert mannsbarn ár eftir ár minna okkur bindind- ismenn á það, að þessari þróun spáðum við þegar bjórinn hélt inn- reið sína, því miður hafa þessir spá- dómar rætzt segjum við og það jafnvel í enn ríkari mæli en við höfðum hugmyndaflug til að ímynda okkur. Það er engin tilviljun að víða rík- ir myrkur í ranni fólks út af áfeng- inu. Því skorum við á fólk að ganga til liðs við hreyfingu okkar, við er- um að fara í átak til félagaöflunar sem kynnt verður sérstaklega. Leggið okkur heillaríkt liðsinni í baráttunni við eyðingaröflin, því svo sannarlega er það réttnefni á þeim öflum sem öllum skilningarvitum loka fyrir hinum skelfilegu afleið- ingum, þeirri hræðilegu ógæfu sem sér svo víða stað og áfengið er or- sakavaldur að. Leggið góðum mál- stað öflugt lið, gangið til liðs við okkur bindindismenn. Verkefnin eru alls staðar til að vinna að. Eflið góðan málstað með öflugu liðsinni Helgi Seljan skrifar um áfengis- og vímuefnavandamál Helgi Seljan » Það er engin tilviljun að víða ríkir myrk- ur í ranni fólks út af áfenginu. Höfundur er form. fjölmiðlanefndar IOGT. RÁÐUNEYTI mitt undirbýr nú ýmsar aðgerðir í þá átt að styrkja sveitarfélögin í landinu sem miða annars vegar að því að hægt sé að færa þeim aukin verkefni og hins vegar að stækkun þeirra. Ég hef þegar gert eflingu og stækkun sveitarfélaganna að umtalsefni, til dæmis á fundi Fjórðungsþings Vestfirðinga, og mun halda því áfram á fundum landshlutasamtaka sveitarfélaga sem framundan eru. Málefni aldraðra og fatlaðra verða flutt til sveitarfélaganna árin 2011 og 2012 og í sam- hengi við þá tímasetn- ingu hef ég sett fram þá hugmynd að stækkun sveitarfélaga geti gengið í gegn á árunum 2012 til 2014. Samvinna getur þrifist áfram Þegar flytja á risa- vaxin verkefni til sveitarfélaganna er eðlilegt að staldra við og spyrja hvort sveit- arfélögin séu nægilega öflug til að takast þau á hendur. Sett hefur verið fram sú hugmynd að til að þjónustukjarni fyrir ný velferð- arverkefni standi undir nafni þurfi hann að telja sjö til átta þúsund íbúa. Nú hafa sveitarfélög lengi átt með sér ýmislegt samstarf án þess að sameinast og víst er að slík samvinna getur þrifist áfram. Hins vegar tel ég löngu úrelt að lág- marksíbúafjöldi sveitarfélaga skuli í dag miðaður við 50 íbúa. Slík ein- ing getur varla verið burðug. Ég hef sett fram þá hugmynd að lágmarksíbúafjöldi sveitarfélaga verði eitt þúsund. Hugmynd mín er sú að leggja fram á Alþingi í vetur frumvarp um breytingu í þessa veru. Sveitarfélögin fengju svigrúm til að fjalla um sameining- arkosti í sínu héraði og hugsanlegt er einnig að gefa frá þessu und- antekningar vegna sérstakra kringumstæðna. Þessar breytingar gætu gengið í gegn á árunum 2012 til 2014. Mér finnst nauðsynlegt að setja þetta fram til að sveitarstjórnar- menn um land allt fái gott tóm til að fjalla um þessar hugmyndir. Umræðan er hafin og þegar hafa nokkrir sveitarstjórnarmenn tjáð stuðning sinn við hana en aðrir lýst andstöðu sinni. Best væri að fulltrúar sveitarfélaganna sæju sjálfir hvar væri lag til frekari sameiningar og settu í farveg. Samgöngur og fjarskipti grundvallarforsendur Grundvallarforsendan fyrir því að sameina sveitarfélög víða um land er og hefur verið bættar sam- göngur og bætt fjarskipti. Dæmi um þetta eru Héðinsfjarðargöng sem tengja Siglufjörð og Ólafsfjörð í sameinaðri Fjallabyggð – reyndar löngu áður en göngin eru tilbúin – en þessi kostur grundvallast á þessari samgöngubót. Á Vest- fjörðum er það sama uppi á ten- ingnum og ég hef bent á þann möguleika að unnt væri að sameina Ísafjarðarbæ og Bolungarvík sama dag og jarðgöngin verða opnuð. Ég mun halda áfram að tala fyr- ir stækkun og eflingu sveitarfélag- anna með sameiningu. Ég er sann- færður um að umræðan og hvatning frá stjórnvöldum mun efla sveitarstjórnarmenn til dáða í þessum efnum og fagna því að þeir taki frumkvæðið. Ef þeir ganga hreint til verks verður frumvarpið næsta óþarft og lágmarksíbúafjöld- inn verður orðinn skjalfestur án lagasetningar. Það er besta lausn- in. Stækkum sveitarfélög með bættum samgöngum Kristján L. Möller skrifar um eflingu sveitarfélaga » Best væri að fulltrú- ar sveitarfélaganna sæju sjálfir hvar væri lag til frekari samein- ingar og settu í farveg. Kristján L. Möller Höfundur er samgönguráðherra. 89:;<=>?@>< ABC D E=A<?FBGCH> IJ K9LM NJJ OPQP D RRRS=M:;<=>?@><SMF               Mikið úrval af fallegum rúmfatnaði Skólavörðustíg 21, Reykjavík, sími 551 4050 Fáðu fréttirnar sendar í símann þinn

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.