Tímarit kaupfjelaga og samvinnufjelaga - 01.01.1911, Blaðsíða 20

16
að vaxa og skýla bændunum íslenzku. En jarðvegurinn
er enn ekki sem beztur, og enn er aðhlynningin ekki
eins góð og hún ætti að vera. í nágrannalöndum vor-
um hefir þetta verið betur gert, og nú sitja þar líka
margir bændur í skjóli hinnar þroskuðu jurtar, sem
annars mundu hraktir af skuldakröfum kaupmanna.
Og sannarlega væri þess óskandi, að íslenzkir bænd-
ur gætu hlúð svo að þessari nytjajurt, að hún yrði
þeim eins traust stoð og hún hefir verið öðrum.
Upphaflega hvatti neyðin til stofnunar samvinnufje-
laga, árið 1777, og það var yfirvofandi hungur, sem
hvatti biskupinn í Dhurham til að stofna hið fyrsta
pöntunarfjelag, 1794. Og ekki var það annað en eymd,
sem hvatti vefaratylftina í Rockdale til að mynda hið
fyrsta kaupfjelag, 1844. Kjör þeirra voru þá svo aum,
að þeir gátu að eins lagt fram 15 aura hver á viku, til
þess að mynda með stofnsjóð. Og þá var það ekki
annað en brýn þörf,. sem hvatti danska bændur til að
stofna hið fyrsta mjólkursamlagsbú, 1882.
Og hvað var það annað en þjóðarást og velvilji til
lands og lýðs, sem knúði þjóðmæringinn, mikilmennið
og ættjarðarvininn Jón Sigurðsson til þess að berjast
eins fyrir verzlunarmálinu og hann gerði og hvetja
menn til samvinnu.* Hann skyldi þýðingu hennar, og
brýndi hana fyrir mönnum. Og enn er knýjandi þörf á
samvinnu. Enn eru vörurnar okkar í lágu verði; enn
eru margir óþarfir milliliðir.
f*ess vegna á hver maður, sem ann þjóð og landi;
hver maður, sem ann frelsi og sjálfstæði, og hver mað-
ur, sem vill niðjum sínum og sjálfum sjer vel, —og það
vilja þó flestir—, að styðja að samvinnu og fjelagsskap
og hafa takmarkið sífellt hugfast, en það ,er:
Allir bœndur samtaka með að vinna vörur sinar eins
vel og hcegt er og selja þœr siðán beint til neytanda,
* Sbr. Tímar. 11, ár, bls. 52—56: >Verzlun og verzlunarsamtök.«
S./.