Tímarit kaupfjelaga og samvinnufjelaga - 01.01.1911, Síða 53

49
feður okkar höfðu sameiginlega ábyrgð, í fleiri en einni
grein, er snerti efnahag þeirra. A þeim dögum var þetta
nær því óþekkt meðal þjóðanna. En nú er það tekið
upp með sívaxandi krapti og áhuga, svo það nær til
fleiri og fleiri greina, eins og mörgum mun kunnugt.
í þessum efnum erum við ákaflega skammt á veg
komnir, ekki sízt í sveitunum. F’að verður að játa það.
Það er enn þá útigangsbúskaparlagið, sem kemur þar
fram í furðumörgum myndum, og þá um leið sá.hugs-
unarháttur, sem þessa aðferð hefir skapað og viðhaldið
henni, að treysta því á fremsta hlunn, að vogunin heppn-
ist.
Víst er um það, að aðalatvinnuvegir íslendinga hafa
það óhjásneiðanlega í för með sjer, að nokkuru verður
að voga, bæði hvað sjávarútveg og landbúnað snertir.
Veldur þar einna mestu um hið óáreiðanlega tíðarfar og
snöggu veðrabrigði. Þarf þar eigi dæmi til að tína. En
reynslan og vaxandi þekking benda á það, að hyggileg-
ast sje samt, að tryggja sig sem bezt fyrir mislyndi nátt-
úrunnar, og treysta sem minnst á það, að vogunin farn-
ist vel.
í þessu sambandi má minnast á eina hættu, sem alltaf
vofir yfir sveitabæjunum okkar, þó ekki stafi hún af mis-
Iyndi náttúrunnar, og það er eldsvoðahœttan, sem getur
skollið yfir, hvenær sem verkast vill, og gert menn skýl-
islausa og má ske eignalausa á fáum klukkustundum.
Sveitarauður er óvíða mikill, og það má segja, að ó-
víða sje þá heldur mikið fje bundið í byggingum. Þetta
fer samt hröðum fetum vaxandi, eptir auknum kröfum
menningarinnar, smekkvísi og heilsufræðinnar. Pað stend-
ur miklu meira fje fast í bæjarþorpum okkar en átti sjer
stað fyrir svo sem 30 árum síðan. F*að er líklega svo,
fyrir mörgum bónda, að ef hann tapaði allri þeirri eign,
sem þar er geymd, þá ætti hann lítið eða ekkert afgangs
skuldum. Byggingar verða alltaf dýrari og dýrari, sökum
4