Skinfaxi - 01.04.1931, Blaðsíða 27

SKINFAXI
99
meS tilliti til þeirra þjóðarhátta og skoöana, sem ríkjandi
eru um daga þeirra. Ennfremur leitast höf. við að rekja ræt-
ur skoðana þeirra og stefna i forlíð, og sýna hvar greina
þeirra gæti meðal eftirkomenda. Enda þótt bókin sé yfirlits-
rit, er furðu iítill beingrindarblær á frásögninni. Málið er
viðast sæmilegt og öll framsetning þannig, að hún hvetur til
frekari fræðslu og lesturs um ýms þau atriði, sem aðeins er
lauslega drepið á í bókinni. Eins og að líkindum lætur, gætir
viða dóma höfundar sjálfs á mönnum og málefnum. Mættu
þeir víða vera betur rökstuddir en gert er, en þess ber þó
að gæta, að mjög verður að takmarka rúm öllu slíku i stuttu
yfirlitsriti. Óneitanlega væri þó gaman, að höfundar kennslu-
bóka létu frá eigin brjósti sem fæstar órökstuddar skoðanir
frá sér fara. Þá gerð er grein fyrir rökum með og móti skoð-
unum höfunda, fær nemandinn ágætt tækifæri til sjálfstæðra
ályktana, mats og ihugana. Þroskar það að sjálfsögðu dóm-
greind manna og hvetur til frekari lestuis og fróðleiksleitar.
En dómar einir, sem nemandinn, af ónógri þekkingu, sér ekki
ástæðu til að véfengja, valda því, að liann tekur oft og ein-
att það fyrir góða og gilda vöru, sem á misskilningi er byggt
frá hálfu höfundar. Hvað þessa bók snertir, virðast flestir
dómar hennar hógværir og sprottnir af skilningi og þekkingu.
Sumstaðar virðast þó skoðanir höf. orka tvimælum. Vart verð-
ur lil dæmis séð, að ummæli þau, er höf. tilfærir á bls. 84
í bókinni, eftir Adam yfirkennara frá Brimum, geti samrýmst
ummælum þeim úr Hungurvöku, sem eru á bls. 83 i bókinni.
Hljóta unnnæli Adams að vera mjög ýkt, ef litið er á þau
sem dóm um framferði höfðingja við ísleif biskup Gissurar-
son. Styðja það ummæli þau, sem sagt er að biskup liafi
viðhafl skömmu fyrir andlát sitt og eru á þá leið, að seint
myndi íslendingum auðið biskups, ef þeir yrðu eigi auðveld-
ari þeim, er siðar kæmi, en þeir höfðu honum verið. Til dæmis
um skynsamlega og ágæta dóma höfundar má nefna ummæli
hans um Guðmund biskup Arason. Er frásögn höf. öll um
viðureign biskups við höfðingja rituð af samúð þess, er gerir
sér far um að skilja ógæfumanninn, er verður til meira tjóns
en hann vill sjálfur. Álítur höf. Guðmund verið hafa meira
en hálfvitlausan flökkubisluip, eins og sumir þeir, er mjög
mikils eru nú metnir með þjóð vorri, fyrir vitsmuni og skarp-
skyggni, hafa leyft sér að nefna Guðmund Arason. Þykist
Arnór Sigurjónsson þar sjá málsvara alls liins smáða og veika
gagnvart hinum svokölluðu landslögum, sem höf. segir rétti-
lega um, að oftast hafi verið þeirra megin, er meiri höfðu