Skinfaxi - 01.05.1931, Blaðsíða 20

120
SKINFAXI
Á öllum sviðum lífsins fer fram barátta um frelsi.
Hver einstök lifvera reynir að fullnægja þörfum og
kröfum eðlis síns; leitasl við að ná því stigi frelsis,
sem fullnægir iiennar þroska-sviði. Jurtin þarfnast
Ijóss og liita, lofts og næringar, heilbrigði og vaxtar-
rýmis. Ef hún nýtur alls þessa eftir þörfum, þá er
hún frjáls og nær eðlilegum þroska. Sé frelsi hennar
lieft, svo að bún geti ekki fullnægt þörfum sínum,
þá velclur það kyrkingi eða dauða. Dýrin gera hærri
kröfur til frelsis, vegna fleiri og fjölbreyttari þarfa,
bærra þroskastigs. Frelsiskröfur manna eru liæst-
ar, mismunandi þó, eftir menntun þeirra og þroska.
Auk hinna likamlegu þarfa gerir hann kröfur til and-
legra verðmæta. Því hærri og víðtækari verða þær
kröfur, sem þekking hans vex meir. Með vaxandi
þekkingu víkkar svið mannlegra möguleika. Leik-
völlur óska og eftirlangana rýmkast. Maðurinn þráir
jafnan það bezta, sem hann þekkir, það sem full-
nægir bezt þörfum Iians. Vaninn skapar oft falskar
eða yfirdrifnar þarfir, sem einnig verður að full-
nægja. Hvað maður öðlast af því, sem hann girnist,
ákvarðast af þekkingu hans, hæfileikum, dugnaði og
aðstöðu. Sviðið innan þessara takmarka nefnum vér
möguleika og réttinn til að nola þá eftir óskum og
þörfum köllum vér sjálfræði. Sjálfræði manna er
markað svið af almennum réttarfarsreglum. Þær eru
til þess settar, að samræma líf og athafnir einsakl-
ingsins nauðsyn heildarinnar. Sjálfræði þýðir ekki
hið sama og frelsi, þótt ofl sé hugtökum þessum rugl-
að saman. Sjálfræði er svigrúm einstaklingsins inrian
takmarka hinna borgaralegu laga. Réttur bans til
jiess, sem aðstæður leyfa og löíg ekki banna, án tillits
til þess, bvernig hann notar þann rélt. Það er því
aðeins neikvætt frelsi, því að frelsi táknar ekki að-
eins réttindi, það að mega þetta eða bitt; það nær
einnig vfir valdið, máttinn til að framkvæma, ]iað