Skinfaxi - 01.05.1931, Page 24

124
SKINFAXI
fegra og gylla málstað sinn og lífsviðhorf eftir föng-
um, til þess að afla sér fylgis.
Af vinum vorum og nánustu samverkamönnum
stafar frelsi voru jafnan nokkur liætta. Réttlætis-
kenndin lýtur oft í lægra lialdi fyrir vináttu. Vegna
samkenndar og vinarþels liöfum vér lineigð til að
ganga á snið við sannleikann. „Verndaðu mig fyrir
vinum mínum“, hað spekingur einn. „Vinn það ei
fyrir vinskap manns, að vikja frá gölu sannleikans,“
kvað Hallgrímur Pétursson. Blint og gagnrýnilaust
fylgi við menn eða málefni skapar sjaldan lialdgóð-
an árangur.
Að óreyndu getum vér húizt við, að sérhver stefna
hafi á hoðstólum eitthvert hrot af sannleika. En hinu
megum vér ekki treysta, að liún hafi aðeins hrein-
an málm sannleikans. Þess vegna verðum vér að haga
oss eins og kaupsýslumaður sá, er vegur málm þann,
sem honum er boðinn, til þess að kanna skírleik
hans. Vér verðum að leggja rök og líkur á vogskál-
ar dómgreindar og réttlæiskenndar og velja eða hafna
eftir því sem þau reynast. Hér er og aðeins um óhein
viðskifti að ræða. Flokkar og stefnur láta oss í té
fræðslu og lofa oss einhverjum fríðindum, beinum
eða óbeinum, en ætlast til að fá í staðinn sannfær-
ingu vora og persónuleg áhrif. Ber oss vitanlega að
gjalda í rétlu hlutfalli við raunverulegt verðmæti.
Oft er ærinn vandi að finna hið sanna verðmæti, þvi
að í nafni sannleikans er leitazt við að blekkja oss;
undir yfirskyni réttlætis er reynt að fá oss til að þjóna
ranglætinu og í nafni frelsis erum vér kúgaðir.
Tízka og almenningsálit leitast við að halda mönn-
um á troðnum götum ríkjandi smekks, skoðana og
skipulags. Hafa þau hjúin gjammandi lmnda fyrir-
litningar, haturs og liæðni til þess að lialda hjörð-
inni saman. Flestir lúta þeim i auðmýkt, annaðhvort
vegna þess, að þeir sjá ekki út úr rvkmekki van-