Skinfaxi - 01.11.1959, Qupperneq 5

SKINFAXI
101
án sérstakrar köllunar og þar með starfs-
gleði og gersamlega óvitandi um það, aS
fróðleikshraflið, sem þó situr í þeim, er
livorki menntun né viðhlitandi þekking,
heldur einungis lykill að fjárhirzlum þekk-
ingar og þroska, lykill, sem aðeins með
ævilangri þjálfun getur orðið þeim að því
gagni, sem vitsmunir þeirra og hæfileik-
ar veita þeim skilyrði til. Og sumir nem-
endur koma úr skólunum beinlínis með
ógeð á allri fræðslu, — jafnvel á hvers
konar skyldum og þjóðfélagslegum menn-
ingarkröfum, sem til þeirra eru gerðar!
Ástand og horfur.
Tímabilið frá síðustu aldamótum hefur
verið byltingartími í íslenzku þjóðflífi.
Uppfræðsluliættir, atvinnulíf, lífsvenjur
og lífskjör hafa breytzt meira hér á landi
en með nokkurri annarri þjóð, og á sein-
ustu tveimur áratugum liefur gullklyfj-
aður asni Filippusar af Makedóníu ekki
aðeins verið teymdur inn um livert borg-
arhlið, heldur jafnvel um hvert fjalla-
skarð, þar sem vegur liggur að byggðu
bóli. Samgöngur liafa orðið örari milli
landshluta og við útlönd en þær voru
nokkurs staðar innan sveitar hér áður á
árum, og inn yfir landið hafa flætt marg-
víslegustu straumar menningar — og þá
ekki síður ómenningar. Fjöldi manns lief-
ur farið árlega til framandi landa, þús-
undir manna haft samskipti við erlenda
menn hér á landi, hin hvítu tjöld bió-
anna og taltæki þeirra, útvarp, svið
skemmtistaða — allt hefur þetta reynt á
máttarviði manndóms og menningar hjá
ungum og gömlum — og þó einkum hin-
um ungu. Og loks hafa mestu veldi heims-
ins seilzt hér til áhrifa með margvíslegu
móti.
Og livernig er svo ástatt? Það mundi
engum dyljast, að fé j)að, sem j)jóðin afl-
ar og Iiefur með höndum, er ekki aðeins
skilyrði fyrir j)ví, að hún geti lifað í ár,
heldur fyrir framtíðarhögum liennar á öll-
um sviðum, sviði menningar, lifshátta og
lífsj)æginda og fyrir frelsi hennar og sjálf-
stæði. Meðferð j)ess er því handhægur
spegill ábyrgðartilfinningar einstaklinga
og forráðamanna. Hver og einn þjóðfé-
lagsborgari mun j)ekkja fjölmörg dæmi,
sem sýna, að hér er furðu almennt rikj-
andi lijá eldri og yngri furðulegt vanmat
á gildi vinnunnar og þess arðs, sem af
henni er, frámunalegt gáleysi algengt í
meðferð verðmæta og óliugnanlegt fyrir-
liyggjuleysi um framtíðina. Þeir, sem
kunna skil á skemmtanalífinu, mundu
geta gert sér þetta sérlega ljóst, og j)á er
og einn liður í nýlega framlögðum fjár-
lögum talandi vottur j)essa. Þar er sem
sé áætlaður hreinn ágóði af áfengis- og
tóbakseinkasölu 250 milljónir — eða að
meðaltali 7350 krónur á bverja einustu
fimm manna fjölskyldu í landinu! En
auðvitað eiga j)arna ýmsir óskilið mál,
og svo verður þá hlutur hinna þeim mun
meiri: En hugsum okkur, að við horfð-
um á og heyrðum t. d. aðra liverja fjöl-
skyldu á Islandi ganga fyrir fjármálaráð-
herra, fá honum fjórtán þúsund og sjö
liundruð krónur og segja: Þér getið al-
veg eins tekið við j)essu, eins og ég baki
mér fyrir j)að ölæði, kannski slys, afbrot,
atvinnutjón og heilsulevsi — eða reyki í
mig krabbamein, — mundu ekki slíkir
fjölskyldufeður verða taldir eiga heima á
geðveikrahæli ? Lítum svo á fjármál rík-