Skinfaxi - 01.08.1991, Qupperneq 14

SKOBUNAÐUR
Ert þú í réttum
skóm?
Það er mjög mikilvægt að vera i
skóm sem passa. Þreyttir fætur
þurfa betri skó. Skinfaxi aflaði sér
upplýsinga um réttan skóbúnað hjá
Sólveigu Þráinsdóttur sjúkraþjálf-
ara, en hún starfar hjá Össuri h.f. í
Reykjavík.
Við hlaup eða skokk getur áreynslan á
liði líkamans orðið mjög mikil eða sem
svarar allt að fimmfaldri þyngd hans.
Ef tekið er dæmi um 60 kg þungan ein-
stakling, þá þarf líkami hans að standast
400 til 450 kg þunga við hlaup eða
skokk. Vegna þessa álags á alla liði
líkamans þá þarf allur útbúnaður að
vera góður. Hér er m.a. átt við skó,
innlegg og varmahlífar.
Ef þú átt vanda til að fá verki í tær, tá-
berg, hæla, ökla, hné eða bak við
íþróttaæfingar þá getur ástæðan verið
sú að skórnir sem notaðir eru séu ekki
þeir réttu fyrir þig.
Framboð á íþróttaskóm er mikið og
margvíslegt. Sérstakir skór eru fram-
Ieiddir fyrir göngu, hlaup, þolfimi,
tennis, veggtennis, blak, körfubolta,
handbolta og stökk. Allir eru skórnir
miðaðir við misjafnlega hart undirlag,
mismunandi notkun og einnig er reynt
að útbúa skóna með tilliti til mismun-
andi lögunar og gerðar fótanna, mis-
munandi þyngdar notenda o.s.frv.
Það sem sérhæfingin er orðin svona
mikil er engin von til þess að almenn-
ingur átti sig á því hvað hentar best. En
rétt val á skóm er mun mikilvægari
þáttur í heilsufarslegu tilliti en margir
renna grun í.
Val á skóbúnaði
Skór eiga að vera eins léttir og mögu-
legt er. Þeir eiga að vera nógu rúmir,
en ekki of rúmir, þannig að eðlileg lög-
un fótarins haldist. Fóturinn á að vera
um I cm styttri en innanmál skósins,
þegar staðið er í hann. Það er mjög
mikilvægt að fylgjast vel með skóbún-
aði barna sem eru að vaxa. Ef bilið
milli stórutáar og fram í tána á skónum
er aðeins 1/2 cm þá eru skómir of litlir
fyrir bamið. Góðir skór eiga að styðja
undir holfót og táberg fótarins og veita
góðan hælstuðning.
Oft er það hins vegar svo að venjulegir
og góðir skór henta ekki öllum og við-
komandi finnur þá til ýmissa óþæginda
samanber þau sem talin voru upp hér að
framan. Margar ástæður geta legið að
baki þessum einkennum og er því
fyllsta ástæða til þess að leita á náðir
þess fólks sem þekkinguna hefur. Þá er
gott að taka með sér gömlu íþrótta-
skóna, inniskóna, spariskóna og einnig,
gömlu góðu uppáhalds skóna sína.
Ástæðurnar eru þær að útlit þeirra getur
hjálpað til við greiningu á gallaðri fóta-
stöðu, gölluðu göngulagi og þar með
eru líkur til þess að hægt verði að koma
í veg fyrir meiðsli og óþægindi í fram-
tíðinni.
Lögun fóta
Það er mikilvægt að lögun fótanna sé
skoðuð. Ef viðkomandi er með ilsig,
öðru nafni lága rist, þá koma innlegg að
góðum notum og styðja við holfótinn,
en gefa jafnframt stuðning svo þyngdin
kemur jafnt niður á allan fótinn og
ökklastaðan verður rétt. Holfótur eða
há rist er einnig algengt vandamál hjá
mörgum, en í flestum tilvikum eru not-
uð mjög svipuð innlegg og við ilsigi.
Til að komast fyrir óþægindi í fótum er
einnig mikilvægt að láta athuga hvort
um tábergssig er að ræða eða hvort
staða mjaðma, hnjáa og ökkla sé rétt.
Fagmanneskja greinir líka hvort göngu-
lagið er rétt. Hentugir skór eru svo
fundnir með tilliti til allra niðurstaðna.
Fólk með háa rist eða mikinn holfót fær
oft eymsli undir tábergið eða hælinn.
Við þessu er reynt að finna skó sem
dreifa álaginu, þannig að það jafnist á
allan fótinn. Það er gert með því að
setja innlegg í holrúmið og það tekur
þar með á sig hluta álagsins.
Leiðréttingarbúnaði er komið fyrir í
skóm með föstum eða lausum innlegg-
um, á milli innri og ytri sóla eða undir
sóla.
Innleg með höggdeyfi
og varmahlífar
Fólk sem hleypur mikið á hörðu undir-
lagi getur fengið verki þó svo að fóta-
staða þeirra sé rétt, en það gerir álagið
sem myndast í hverju skrefi og leitar
upp, frá ökklanum í hnén og bakið.
Örþunn innlegg eiga að draga mjög
mikið úr þessu álagi og það á að vera
auðvelt að koma þeim fyrir í hvaða
skóm sem er. Ef einhver eymsli eru
þegar farin að gera vart við sig geta
varmahlífar einnig haft góð áhrif á þá
liði sem verkir stafa frá. Varmahlífar
einangra og veita þannig vörn gegn
hitatapi líkamans og örva jafnframt
blóðstreymið til vöðvanna. Auk þess
eykst teygjanleiki, sveigjanleiki og
styrkur í vefjum líkamans. Vegna hit-
ans eru minni líkur til þess að notand-
inn hljóti skaða af, svo sem slit á lið-
böndum, liðpokum, sinum og vöðvum.
Ört blóðstreymi leiðir ennfremur til
þess að uppbygging á sködduðum vefj-
um verður hraðari, hvort heldur er í
hvíld eða þjálfun og það án allra auka-
verkana. Varmahlífamar eru einungis 3
til 6 mm að þykkt og hindra ekki eðli-
legar hreyfingar og eiga að notast þegar
líkaminn er undir álagi og einnig í end-
urhæfingu.
Það kemur ætíð niður á mönnum síðar
ef ekkert er að gert til þess að koma í
veg fyrir meiðsli. Besta ráðið er að
verða sér úti um aðstoð, en láta ekki þar
við sitja.
14
Skinfaxi