Sjómannablaðið Víkingur - 01.08.1950, Blaðsíða 40

seint í aprfl sl. ror bárust frá Grænlandi fregnir um
mikinn afla í fjörðum með heitum botnsjó, t. d. í
Rangafirði, eflaust af hrygnandi fiski. Er norsk skip
komu til Grænlands í maí, lentu þau í mokfiski, frá-
leitt á grunnunum, heldur á djúpmiðunum í röndum
grunnanna. Um mánaðamótin júní og júlí bárust sam-
hljóða fregnir frá Noregi og Færeyjum, um að meiri
afli hefði verið við Grænland undanfarið vor en nokkru
sinni fyrr. Er íslenzku skipin komu til Grænlands í
júlí, munu Norðmenn og Færeyingar hafa sag-t þeim,
að aflinn væri að þessu sinni búinn. En fyrstu eða
fyrstu tvær vikurnar, sem íslendingarnir voru við
Grænland, mun þeim hafa sýnst, sem fiskur væri á
hverju járni hjá þeim. En þá var komið fram um
miðjan júlí, og sá tími kominn, þegar fiskurinn er
kominn á ferð og flaug upp í sjó að elta síli óg á
göngu norður með landinu. Virtist íslendingunum, sem
staðbundnir voru við ákveðnar hafnir, aflinn verða
rýr og vera rýr úr því, en þó glæðast með haustinu.
Það mun og sannmæli Norðmanna og Færeyinga, að
cftir miðjan júlí í sumar hafi aflinn við Grænland
verið rýrari en nokkru sinni /yrr. Þetta segir ekki
það, að lítið fiskjar hafi veiúð við Grænland. Það má
allt eins vei skýra það svo, að fiskurinn hafi gengið
af veiðisvæðinu þar sem skipin héldu sig og þangað,
sem skipin náðu ekki til hans, t. d. lengra norður.
Eftirtektarvert og góðs viti er það, að allir þeir
Grænlandsfarar, er látið hafa heyra til sín, hafa sagt,
að erfiðleikarnir fyrir íslenzka útgerð við Grænland
væru ekki meiri en að auðvelt mundi að yfirstíga þá.
Allir voru þeir og, þrátt fyrir nokkur vonbrigði sl.
sumar, harðtrúaðir á mikia framtíð íslenzkrar útgerð-
ar við Grænland. — Já, og hví skyldu beztu og
ötulustu fiskimenn veraldarinnar ekki geta afiað við
Grænland eins og fjöldi annara fiskiþjóða, og það
iafnvel þjóðir, sem eru mörgum sinnum afkastaminni
við fiskveiðar en íslendingar.
íslendingar kvörtuðu undan því, að fyrsti fiskurinn,
sem þeir veiddu við Grænland, hefði verið mjög magur.
Er varla nokkuð undariegt við það, þar sem þessi
fiskur var sennilega nýhrygndur, og má ske, staðið í
sveltu á djúpmiðunum síðari hluta vetrarins. Síðsum-
ars og um haustið var Grænlandsfiskurinn orðinn feit-
ur, og að því leyti ekki frábrugðinn fiski hér við land.
Reykvíkingar munu ekki hafa bragðað feitari eða betri
fisk en þann, sem botnvörpungur Tryggva Ófeigssonar
kom með frá Grænlandi í fyrrahaust, og var seldur
hér í fiskbúðum í þrjá daga, svo nálega hver einasti
Reykvíkingur hefur hlotið að bragða hann.
Breytt útgerðarviðhorf við Grœnland. Fyrst var út-
gerð við Grænland aðeins stunduð í júlí og ágúst, og
skipin héldu heim fyrstu dagana í september eða fyrr.
Svo fundu menn út, að fiskurinn stóð djúpt í grunn-
brúnunum í júní, og svo reyndist hann vera þar, þótt
komið væri í maí. Og ég er ekki í efa um, að ef skip
kæmu á þessar slóðir í apríl, mundu þau finna hrygn-
andi þorsk djúpt í brúnum eða höllum grunnanna. En
enginn hefur svo ég viti, reynt þetta ennþá. — Menn
urðu þess og varir, að fiskurinn hélst við á grunn-
unum lengur fram á sumarið en aðeins tvo heitustu
mánuði ársins. Nú eru skip farin að stunda þar veiðar
fram í október, og hefur aflinn sízt verið minni en á
næstu mánuðum á undan.
Sú er skoðun mín, að enn hafi ekkert skip stundað
veiðar við Grænland á bezta aflatímanum þar, og að
hann byrji þegar fiskurinn er genginn að norðan og
genginn spikfeitur af gnmnunum niður í heita sjó-
inn í höllum grunnanna. Þá er að vísu kominn vetur.
En stundum við ekki veiðar hér við land að vetrinum,
og hvar I veröldinni er sjór ekki stundaður að vetrin-
um, ef aflavon er? Það er sízt erfiðara að stunda sjó
við Grænland að vetrinum en hér. Á fyrri hluta sum-
ars er mikill ís við Grænland, en á fyrri hluta vetrar
svo til enginn. Á breiddarstigum íslands er vetrar-
nóttin ekki dimmri þar en hér, en bjartari sunnar.
Kuldinn er varla meiri en við Norðurland. Hið ein-
asta, sem þarna gæti verið að óttast, er ísing, en eng-
in reynsla er fengin um það.
Af sjónarmiðum Dana í þessum efnum skyldi eng-
inn láta blekkjast. Elztu núlifandi menn muna það,
að Danir töldu ósiglandi til íslands nema yfir sumarið,
þótt íslendingar stunduðu sjó á þessu sama hafi á opn-
um bátum. Að Danir töidu ekki vetrarsiglingu til Græn-
lands háskameiri en til íslands, má sjá af því, að
hinir litlu segl-kuggar, sem einokunarverzlunin sendi
til hinna íslausu hafna á vesturströnd Grænlands, létu
í haf frá Kaupmannahöfn um miðjan marz, og eftir
að hreyfill var settur í þá, mun þetta lítið hafa breytzt.
Síðustu verzlunarskipin frá Grænlandi koma nú til
Kaupmannahafnar rétt fyrir jólin ár hvert og þótt þessi
gufuskip leggi ekki af stað til Grænlands aftur strax
eftir nýárið eins og íslandsskipin, stafar það ekki af
því, að sjórinn sé ófærari til Grænlands en til fslands,
heldur starfa þar af værukærð þeirri og makindum, er
einokunarverzluninni fylgir.
Er íslendingar fara að stunda veiðar við Grænland,
munu þeir komast að raun um allt þetta.
En nú hlýtur það að vera samhljóða krafa allrar
íslenzku þjóðarinnar, að reynsla sú, sem fékkst við
Grænland síðastliðið sumar, verði hagnýtt út í yztu
æsar. Verði það gert, þá mun vel fara, og íslenzk út-
gerð eflast við Grænland.
En útgerðar- og fiskihagsmunir vorir mega með
engu móti varpa skugga á það meginmál allra mála,
að íslendingar eiga enn óskertan hinn forna eignar- og
yfirráðarétt sinn yfir Grænlandi, og mest ríður á því,
að knýja fram viðurkenningu á þessum rétti vorum.
Enda munu íslendingar þá fyrst fá full not af Græn-
landi, er þeim eru allar hafnir þar jafn frjálsar og
þeir geta verið þar glls staðar heima hjá sér.
Jón Dúnsoru
176
V I K I N G U R