Sjómannablaðið Víkingur - 01.08.1950, Blaðsíða 52

Olíujafnvœgi.
Freon-12 og olía blandast í hvaða hlutföllum sem
vera vill, eins og t. d. sykur og vatn, og blandan er
algerlega efniskennd. Af þessu leiðir, að olía flytzt með
Freoninu um allt kælikerfið. Eini staðurinn, sem Freon
og olía eru aðskiljanleg án sérstakra tækja, er í yfir-
hitaða afrásargasinu er streymir frá þjöppunni. Það
er og venja, einkum á öllum stórum kælikerfum, að
koma fyrir olíuskiljurum á þessum stað. Að innan-
verðu eru þessir olíuskiljarar með stórum flötum, sem
olíugufan lendir á og loðir við, en sigur svo niður að
botninum. Það er og venja, að einangra afrásarpípuna
ásamt olíuskiljaranum, til þess að halda nauðsynlegum
hita svo að olían skiljist.
Jafnvel þó notaður sé olíuskiljari, fer nokkur olía
með inn í sogleiðninguna, svo að í öllum kælikerfum,
sem nota Freon, verður að gera ráð fyrir olíu í eim-
inum og sogleiðningunni. Það er sagt, að komið sé á
olíujafnvægi, þegar sama magn kemur með kæligas-
inu frá eiminum og olíuskiljaranum f þrýstilinn eins
og gasið frá þjöppunni tekur með sér. Þegar svona er
ástatt, jafnvel þó nokkur olía sé í hringrás, helzt olíu-
borðið í sveifarhúsinu óbreytt. Aðalskilyrðið til þess,
að þetta olíujafnvægi haldizt, er að kælivökvinn sé
fæddur jafnt inn í eimana. feérhver vel gerður eimir,
sem er ætlað að halda 15—20° yfirhitun í soggasinu,
mun stöðugt gefa frá sér aftur þá ögn af olíu, sem
kann að berast með kælivökvanum. Það eru að vísu
atriði í gerð eimisins, sem hafa áhrif á þetta, en megin-
atriðið er að halda jafnri eimingu og hraða í eiminum,
og mun olían þá ekki valda neinum truflunum.
Ef vélstjórinn verður var við tap á olíunni úr sveif-
arhúsinu, ber honum samstundis að hefja leit að trufl-
un í þenslulokunum. Jafnskjótt og eimirinn fær ekki
það magn af kælivökva, sem hann þarf með, raskast
eimingin í pípuslöngunum og olían verður eftir, hið
minnkaða vökvamagn eimist gjörsamlega frá. Af því
eimirinn hefur nú ekki nóg að gera, safnast olían
fyrir, og vélstjórinn verður að leggja áherzlu á, að
stilla rétt vökvagjöf þenslulokanna. Þegar það er komið
í lag, mun olían koma aftur til þjöppunnar.
Hvernig rakinn hagar sér.
Tvær eru aðalástæður fyrir raka í kælikerfinu. 1
fyrsta lagi er raki, sem kemst inn í kerfið með lofti,
ýmist þegar kerfið er í notkun eða þegar það er opnað
til viðgerðar. í öðru lagi myndast raki í leiðningunni,
sem gert er við með gasloga (lóðun) o. fl. Þetta suðu-
gas myndar sandreyk, sem þéttist í pípunum sem lóð-
aðar eru. Af þessum ástæðum hafa sumir vélsmiðir
þá reglu, að dæla köfnunarefni gegnum pípurnar eftir
hverja viðgerð, til þess að hreinsa þær af þessum raka.
Það er líka afar áríðandi að hvert kælikerfi, sem
verið hefur í viðgerð, sé fullkomlega tæmt af raka,
sem hugsanlegt er að komizt hafi í það meðan það var
opið.
Eins og minnst var á hér að framan, eru venjuleg
kælikerfi með viðfestum þurrkara af einni eða annarri
gerð á vökvaleiðn, og er honum ætlað að „þurrka“
kerfið. Til allrar óhámingju hættir vatninu við aö Iok-
ast inni á ýmsum stöðum í kerfinu, svo að þurrkarinn
verður þá áhrifalítill.
Það er sýnilegt, að minnsta ögn af vatni, sem fer ,
gegnum þenslulokann, frýs samstundis. Stundum stöðv-
ar þetta lokann og heldur honum opnum. Stundum fer
það inn í pípuslöngurnar, sem mynda eimirinn. Hér
stöðvast það sem klaki, en einungis skamma stund.
Hefur það verið sannprófað, að klakinn eimist fljót-
lega og flytzt til baka aftur til þjöppunnar með kæli-
gasinu sem gufa. Þaðan fer það til þéttarans, þar sem
það breytist í vatn og kemst nú í móttakarann með
kælivökvanum.
Ef vér nú lítum á venjulegan vökvamóttakara, sjá-
um vér, að hann er gerður eins og gildra til þess að
halda vatninu eftir. Þessar tvær tegundir af vökva,
blandast ekki saman, og eru misþungar. Greinileg
skipting á sér stað; vatnið flýtur ofan á. Kælivökvinn,
sem veitt er út í leiðninguna til eimisins, er alltaf tek-
inn neðarlega úr móttakaranum, í þeim tilgangi að
mynda „vökvalás", og helst með því yfirborð vökvans
í móttakaranum ótruflað. Þarna getur vatnið haldizt
ótakmarkaðan tíma. I rauninni helst það þarna ótrufl-
að, nema að kælivökvinn í kerfinu lækki svo mjög, að
yfirborð hans nemi við afrásarpípuna og vatnið fleyt-
ist þannig ofan af og komist inn í vökvaleiðninguna
á ný. Venjulega er þessu veitt athygli í tíma og vökva
bætt á. Vatnið í vökvaleiðningunni veldur nú auðvitað
aftur truflun með því að frjósa í þenslulokunum, og
venjulega er hinu nýábætta Freon kennt um, og álitið,
að það hafi verið rakt. Þetta er að sjálfsögðu ekki rétt,
því vatnið í kerfinu hefur verið innilokað, ef til vill
í marga mánuði, og ekki losnað um það fyrr en hleðslan
í kerfinu minnkaði um of.
Lokaorð.
Að lokum þetta: Því er ekki að leyna, að vér höfum
engan veginn tæmt þetta efni, eða sagt allt er segja
mætti um gang og gæzlu á kælikerfi og tilhneigingum
þess. Aðalatriðin hafa þó hér að framan verið dregin
fram í dagsljósið. Séu þau höfð í huga, ættu þau að
koma vélstjórum, er gæta kælivéla, að nokkru gagni
við að uppgötva algengustu truflanir, sem eiga sér
stað.
Skipið, sein fiskar og afhleður
ura leið
Hér eru birtar myndir af nýrri uppfyndingu, sem
Norðmaðurinn Thor Kringstad hefur nýlega fengið al-
heimseinkaleyfi fyrir.
Skipið, eða öllu heldur „veiðarfærið", á að geta veitt
fisk á svo að segja hvaða dýpi sem er, frá yfirborði til
botns.
Eins og menn sjá af myndinni líkist veiðarfærið all-
mikið pokalausri botnvörpu, þar sem belgurinn hefur
verið lengdur með sívalning úr segldúk, innan á honum
eru gjarðir úr ryðfríu stáli. Þessi sívalningur liggur
beint upp um stefni móðurskipsins, þar sem fiskurinn
er annað hvort verkaður eða, ef um síld er að ræða, þá
geymdur á viðeigandi hátt, þar til hann er losaður í
IBG
V í K I N □ U R