Sjómannablaðið Víkingur - 01.03.1969, Síða 15

því lægra sem hitastig sjávar og lofts er. Þó virð-
ast tilraunir og reynsla hafa sýnt, að þessu eru
nokkur takmörk sett, því ef hitastig lofts er lægra
en 18°C., þá frjósa vatnsdroparnir í loftinu áður
en þeir snerta skipið, og hrynja síðan af því, en
frjósa ekki fastir. Komið hefir í ljós, að selta sjávar
hefir aðeins óveruleg áhrif á ísingu skipa saman-
borið við lofthita, sjávarhita og vindhraða. Mynd-
un sjávarlöðursins, sem gefur á skipið, og hversu
hátt löðrið nær frá yfirfleti sjávar, er fyrst og
fremst háð vindhraða og eðli eða ástandi sjávar.
En auk þess er annar liðurinn, skipið, mikilvægur
þáttur í þessu atriði, svo og þriðji liðurinn, sigling
skipsins. Stærð og gerð skipsins er mikilvæg í
þessu tilliti, en líka hleðsluástand og siglingar-
stefna þess og l\raði miðað við vindátt og sjólag.
— Ef litið er á sjávarástandið aftur og áhrif þess
á sjávarlöður og þar með tilefni til ísingar, þá er
það svo, að ef fyrir hendi eru tvö bylgjukerfi,
þannig að undiralda er, og krappari vindalda með
annarri stefnu, þá veltur skipið að jafnaði meira
og óreglulegar, og fær því yfir sig meiri ágjöf, en
þegar það siglir í undiröldu með sömu stefnu og
vindaldan. Auk þessara áhrifa óreglulegs sjávar á
velting skipsins, og þar með ágjöf, verður líka að
hafa það í huga, að óreglulegur sjór, með undir-
öldu úr einni átt og stormöldu með annarri stefnu
veldur sjávarlöðri upp í nokkra hæð yfir sjávar-
flöt, og þetta veldur ágjöf á skipið, hvort sem það
er á hreyfingu eða ekki.
Mælingarstaður um borð í skipinu hefir líka
mikil áhrif á það ísmagn, sem mælt er. Hæð mæli-
staðar yfir sjólínu og staðsetning miðað við bol og
vfirbyggingar er mikilvægt, þegar ákveða skal ís-
þykkt um borð í skipinu. Magn ísingar um borð er
líka í ríkum mæli háð hvernig stög, möstur og yfir-
byggingar skipsins eru, en þetta atriði hefir verið
rannsakað sérstaklega, og verður vikið að því síð-
ar. Stærð skipsins hefir auðvitað mjög mikil áhrif
á ísinguna, og þá einkanlega fríborðið. Stór skip
hafa mikið fríborð. Utan á sléttan byrðing skipa
lileðst að jafnaði ekki mikill ís, því sjórinn brýtur
hann af aftur að miklu leyti. Þegar fríborðið er
mikið, þá er þilfar, möstur, vindur, bómur og stög
allt miklu hærra yfir sjávarflöt en á skipum með
lítið fríborð. Þar eð sjávarlöður nær aðeins í
nokkra hæð yfir sjávarflöt, minnkar verulega það
magn, sem frýs á skipinu, þegar ofar dregur. Þetta
sést greinilega á myndum af ísuðum skipum. Jafn-
vel á minni skipum fer ísingin greinilega minnk-
andi þegar ofan dregur á möstrum og reiða.
Þykkt ísingar á mismunandi stöðum á skipum
hefir verið sérstaklega rannsökuð á japönskum
strandgæzluskipum og togurum, og árangur þess-
ara rannsókna birtur (5). Mælingar voru gerðar
á ýmsum stöðum um borð á þann hátt, að á öllum
mælingarstöðunum voru með jöfnu millibili sett
VÍKINGUR
2. mynd a og b.
Ljósmynd: ísað skip.
lituð pappírsblöð á þann ís, sem fyrir var, og á
þann hátt var hægt að tímasetja það magn af ís,
sem hlóðst á sama tíma á alla mælingastaðina um
borð, og síðan fá glögga heildarmynd af ís-ásátinni
á allt skipið. Þessar rannsóknir hafa mælingalega
sannreynt að ísþykktin er mjög misjöfn á mis-
munandi stöðum. Ýmsir staðir ofanþilfars eru á-
berandi meiri íssafnarar en aðrir, m.a. horn og
skot á þilfari, reiðahlutar o.fí., þar sem ísinn er
verulega þykkari en annarsstaðar. Veturna 1962,
1963 og síðar hafa Japanir notað sérstakt tæki við
rannsóknii’ sínar á ísingu skijja, en tækið nefna
þeir ísingar-mæli. Hann mælir þyngdarhlutfallið
milli þess sælöðurs, sem frýs á sívalningi tækisins,
en hann er 2.2 cm í þvermál og 14.5 cm. langur,
og þess sælöðurs, sem samanlagt lendir á tækinu.
Við rannsóknirnar 1963, var tæki þetta endurbætt.
Þessara rannsókna verður nánar getið síðar (6), í
lið 5.
59