Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1976, Blaðsíða 13

krafta og útsjónarsemi. Hætta í
hverjum krók og kima og yfirleitt
alls staðar. Lífið úm borð þreyt-
andi en maturinn mikill og ágæt-
ur.
I augum sjómannsins hinsvegar
er ekki til sá vinnustaður, sem ekki
virðist bæði ómerkilegur og hlát-
ursefni borinn saman við víðáttur
hafsins, fjöllyndi þess og hrikaleik.
Fáir vinnustaðir aðrir bjóða þó
uppá álíka þolraunir og hættur, fer
skrifstofublókin með rétt mál í því
og þarf ekki um að fjölyrða. En
gleðin er líka ósvikin þegar allt
gengur í haginn, skipsfylli af góð-
um fiski, já þó ekki sé nema gott
hal á togara.
Okkur verður það strax ljóst
þegar meiningin er að upplýsa um
starfsaðferðir sjómanna, að hug-
takið sjómennska hefur hér afar
rúmt merkingarsvið. Það eru
raunar engin tök á að fara útí
nánari útlistun á starfinu í stuttu
máli. Yfirleitt telst þó öll sjó-
mennska til erfiðisvinnu, auk þess
er vinnutíminn víðast hvar langur
og strangur. Hætt er t.d. við að það
vinnuálag sem viðgengst um borð í
togara fengi heitið vinnuþrælkun
hvarvetna á þurru landi. Á minni
bátum er síst minna að gera þegar
því er að skipta. Aðbúnaður er þar
líka oft lakari, ekki síst á gömlum
bátum útförnum af skít og sliti.
III
Til þess að geta betur glöggvað
okkur á stöðu sjómannsins í dag,
og öllu er að efni þessarar ritgerðar
lýtur, er næsta nauðsynlegt að at-
huga lítillega helstu þættina í þró-
unarsögu íslensks sjávarútvegs og
siglinga.
Við upphaf íslandsbyggðar
voru landsmenn mjög í förum og
áttu góðan skipaflota. Má ætla að
hlutfallsfrægðin hafi þá þegar ver-
ið fallin okkur í skaut, a.m.k. hafa
fáar þjóðir þeirra tíma átt viðlíka
VÍKINGUR
mörg hafskip sé miðað við mann-
fjölda. I krafti þessa flota sigldu
Islendingar um allan hinn kunna
heim, og villtust meira að segja
útfyrir hann er þeir fundu og
námu Grænland og bar uppá
strendur Ameríku.Þó var svokomið
fyrir þvílíkri sjóþjóð að áliðinni
tólftu öld, að hafskip átti hún en-
gin eftir og var með öllu háð
duttlungum útlandsins um sigl-
ingar, samskipti og verslun við
önnur lönd. Ekkert gat fremur
stuðlað að ósjálfstæði landsins og
niðurlægingu. Og þá sögu þekkj-
um við öll.
Á þessum öldum voru landbún-
aðarvörur þau útflutningsverð-
mæti, sem Islendingar versluðu
með erlendis, ull, vaðmál og
skinnavörur. Fiskur var þeim
sjálfum hinsvegar ómissandi
fæðulind, sem þó nýttist ekki til
útflutnings. Menn reru úr verbúð-
um, árstíðabundið, þ.e. þegar fisk-
ur gekk á grunnmið, ráðnir upp á
hlut, og haldfæri hin einu kunnu
veiðarfæri. Útgerðina áttu yfirleitt
stórbændur og sendu vinnumenn
sína á sjóinn og svo lausamenn sem
eftir því sóttust.
Um miðja 14. öld varð einskonar
bylting í miiliríkjaviðskiptum Is-
lendinga. Skreið og lýsi verða þá
allskyndilega aðalútflutningsvör-
ur okkar i stað landbúnaðaraf-
urða. Þetta gerðist samhliða aukn-
um völdum Hansastaðakaup-
manna í Noregi, enda hafa Norð-
menn þá ekki einir annað eftir
spurn á þessum vörum svosem áð-
ur var. Hefur markaðurinn senni-
lega stækkað mjög við þá þéttbýl-
isþróun sem varð í Evrópu um
þessar mundir.
Hefði nú skapast grundvöllur
fyrir þéttbýli við Islandsstrendur
og þar sest að frjáls stétt sjómanna,
en bændur ekki haft forræði út-
gerðar með höndum, mundi saga
Islands sjálfsagt önnur. En ekki
vildi svo vel til takast. Ekki einu-
sinni þótt Englendingar hæfu
Margur maðurinn segir við
sjálfan sig og jafnvel aðra:
það
kemur
aldrei
ueitt
fyrir
mig
Þetta eru staðlausir stafir,
því áföllin geta hent
hvern sem er,hvar sem er.
Það er raunsæi að tryggja.
Hikið ekki — Hringið strax
ALMENNAR
TRYGGINGARf
Pósthússtræti 9. simi 17700
341