Náttúrufræðingurinn - 2004, Síða 16

Náttúrufræðingurinn
1. mynd. Taöáni er algengur í gömlum lúpínubreiðum. - Lumbricus rubellus Hoffm. is a common species in older lupin patches.
Ljósm./Photo: Hólmfríður Sigurðardóttir.
ÁNAMAÐKAR OG NIÐUR'
BROT LÍFRÆNNA LEIFA
Frá náttúrunnar hendi eru ána-
maðkar sérhæfðir í að brjóta niður
lífrænar leifar. Fæða þeirra er fjöl-
breytt en þeir nærast einkum á
rotnandi leifum plantna og dýra,
auk þess að gæða sér á smásæjum
jarðvegslífverum sem þeir inn-
byrða með moldinni. Öllum teg-
undum ánamaðka er það sameigin-
legt að mylja og blanda saman
lífrænum leifum og jarðvegi og
stuðla þannig að auknu niðurbroti
þeirra. Að lokum ummyndast
þessar leifar í ólífræn efnasam-
bönd, en þá fyrst getur gróðurinn
nýtt sér næringarefnin á nýjan leik.7
ÁNAMAÐKAR í LÚPÍNUBREIÐU
Á Háamel í Heiðmörkvið
Reykjavík
Það tekur alaskalúpínu um þrjú ár
að ná þeim þroska að blómgast og
bera fræ.8 Hún myndar yfirleitt þétt-
ar breiður fáum árum eftir að hún
berst inn á svæði og í kjölfarið verða
oft miklar breytingar á magni líf-
rænna efna í jarðvegi.3 Á Háamel
hafa útbreiðsluhættir lúpínubreiðu
verið raktir eftir loftmyndum og
sáust fyrstu dreifðu plönturnar á
loftmyndum frá árinu 1965 en þær
Aporrectodea caliginosa (Savigny)
Aporrectodea longa Ude
Aporrectodea rosea (Savigny)
Dendrobaena octaedra (Savigny)
Denrodrilus rubidus (Savigny)
Eisenia fetida (Savigny)
Eiseniella tetraedra (Savigny)
Lumbricus castaneus (Savigny)
Lunbricus rubellus Hoffmeister
Lumbricus terrestris Linnaeus
Octolasion cyaneum (Savigny)
höfðu myndað samfellda breiðu árið
1971.9 Niðurstöður rannsókna hafa
leitt í ljós að lúpínubreiður stækka út
frá jöðrunum og er lúpínan að jafn-
aði yngst við jaðarinn.5
Til að afla grunnupplýsinga um
magn og tegundasamsetningu ána-
maðka í misgömlum lúpínubreiðum
voru tekin jarðvegssýni á Háamel í
Grááni
Langáni
Rauðáni
Mosaáni
Svarðaráni
Haugáni
Votáni
Jarpáni
Taðáni eða garðáni
Stóráni eða skoti
Blááni
1. tafla. Ellefu tegundir ánamaðka hafa fundist á íslandi. - Eleven earthivorm species
have beenfound in Iceland.
Latnesk Fieiti-Lafm names íslensk heiti-Icelandic names
14