Náttúrufræðingurinn - 2004, Blaðsíða 53

Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
4. mynd. Loftmynd af Gldtnu 8. september 2001, tekin til suðausturs yfir botni Dýrafjarðar. - Aerial view toward southeast over
Gláma on 8 September 2001. Ljósm./Photo: Oddur Sigurðsson.
landslagi ekki sent frá sér skriðjökul
sem eftir væri tekið.
Sumarið 1893 ferðaðist Stefán
30
Stefánsson skólameistari um
Vesturland til grasafræðirannsókna.
Meðal annars fór hann yfir Glámu
ásamt Páli Gíslasyni verslunarstjóra
á Fáskrúðsfirði og Sighvati Gríms-
syni Borgfirðingi. Lýsing á því sem
fyrir augu bar í ferðinni er m.a.
svohljóðandi: „Þegar hjöllunum
sleppir, taka við stórgrýttar urðar-
öldur með tjamarpollum á milli eða
stórum holurðarflákum, sem snjór
liggur á fram eftir sumri, en er nú
leystur nema á stöku stað. Er svo alla
leið upp á Glámu. Ég hafði búist við
að geta farið á jökli þegar upp eftir
kæmi, en því var ekki að heilsa.
Fannimar vom svo smáar og langt á
milli þeirra, að ekki var unnt að
þræða eftir þeim, svo við urðum að
klöngrast yfir einlægar holurðir. Var
það hin mesta glæfraför ... Loks
náðum við þó Há-Glámu heilir á
húfi með hestana óskemda.
Það kann að þykja ótrúlegt, en þó
er það satt, að við komumst upp á
Glámujökul án þess að stíga á fönn,
að teljandi væri. Há-»jökullinn« er
alauður melröðull, og svo eru allar
hábungur Glámu; jökull er hvergi, að
eins sundurlausar fannir hér og
hvar utan í bunguhöllunum. Hæsta
bungan heitir Sjónfríð. Er það rét-
tnefni, því útsýni þaðan er bæði
mikið og frítt. Á Sjónfríð stendur
gömul mælingavarða - »lautenan-
tavarða« - mikil og traustlega bygð,
(líklega reist af lautenant Frisak,
landmælingamanninum nafnkun-
na, er mældi þríhyrninga milli fjal-
latinda á Vesturlandi 1806) ...
Uppi á Sjónfríð er eins og geta má
nærri gróðurlítið. Þó safnaði ég þar
nokkrum steinskófa- og mosa-
tegundum. En þó þær séu fáar og
smáar jurtirnar, sem þarna vaxa, eru
þær engu að síður lifandi og órækur
vottur þess, að snjór og því síður
jökull liggur ekki til langframa, ekki
árum og öldum saman á Glámu, - það
má því óhætt strika Glámu-jökul út
afkortinu."
Meðal þess sem Stefán fann þar
var geitaskófin Gyrophora cylind-
rica.31 (Tegundin hefur fengið íslens-
ka nafnið skeggnafli og heitir nú
Umbilicaria cylindrica á latínu.)
Eintakið er enn varðveitt á safni í
Kaupmannahöfn, að sögn Harðar
Kristinssonar grasafræðings.
Með þessari ályktun þykir Stefáni
ljóst að lýsing Þorvalds Thoroddsen
á Glámu sé ekki rétt og birti því
ofangreind skrif í Skírni. Þorvaldur
ber blak af sér í grein í sama árgangi
Skímis. Þar getur hann þess að
hann hafi einungis séð Glámu úr
fjarska en getur ekki fallist á að
strika hana út sem hjarnjökul.
Kunnugir menn höfðu sagt honum
frá hjarni og jökulsprungum sem oft
væru ferðamönnum til trafala. Hann
telur Stefán ekki hafa farið yfir
Glámujökul sjálfan og hafi því ekki
getað séð jökulfannirnar austan í
fjallabungunum. Honum virðist
Gláma „... vera fannbreiða úr
stómm sköflum, sem aldrei þiðna,
en stundum losna í sundur á ýmsan
veg, þegar gott er árferði, eins og
sumir smájöklar á Norðurlandi. Það
getur verið álitamál hvort á að kalla
51