Náttúrufræðingurinn - 2004, Qupperneq 77

Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
Örnólfur Thorlacius
Nýjasta TÆKNI I'
ÆTTFRÆÐIRANNSÓKNUM
Áhugi á ættfræði hefur lengi verið landlægur á íslandi og margir íslend-
ingar rekja ættir til Jóns Arasonar og EgiJs Skallagrímssonar, og jafnvel
Haralds hárfagra, að ekki sé minnst á Sigurð Fáfnisbana. Það auðveldar
þessa greiningu að landið hefur verið einangrað, svo þorri landsmanna er
kominn, lítt eða ekki blandaður, af þeim norrænu mönnum sem námu hér
land fyrir rúmri þúsöld, ásamt ánauðugum vinnuhjúum þeirra frá
Bretlandseyjum, vestmönnum. Þjóðskrá nær hér líka lengra aftur í tímann
en í öðrum löndum. Af þessum sökum þykir lýður þessa lands vænlegt
viðfangsefni vísindalegrar erfðagreiningar, meðal annars í leit að
erfðaþáttum er ýta undir ýmsa sjúkdóma, í von um að lækna megi þá eða
fyrirbyggja (1. mynd).
Víða um heim er áhugi
manna á uppruna sínum
meiri en gert hafði verið ráð
fyrir. í ársbyrjun 2002 opnaði breska
þjóðskráin almenningi rás á netinu
inn á aldargamalt manntal, frá 1901.
Aðsókn var mun meiri en nokkurn
hafði órað fyrir, raunar svo mikil að
rásiimi var lokað eftir nokkra daga
af ótta við að símakerfi landsins
þyldi ekki álagið, og hún var ekki
opnuð fyrr en eftir að heimildir höf-
undar um þetta efni voru skráðar.1
Svipað var uppi á teningnum
þegar mormónakirkjan í Utah
opnaði heimasíðu með miklum
ættfræðiupplýsingum 1999. Álagið
var svo mikið að endurskipuleggja
varð rásina. Almennur áhugi á
ættfræði virðist hvarvetna koma
mönnum á óvart.
Óvíða gefast opinberar skrár eins
vel og hérlendis. Á Englandi nær
þjóðskrá til dæmis aðeins aftur til
1837. Þar á undan má finna gögn
um fæðingar, giftingar og jarðar-
farir í kirkjubókum, en flestar sem
eldri eru en frá miðri 17. öld
eyðilögðust í borgarastríði. Mun
verra er ástandið þó víða annars
staðar, svo sem í Bandaríkjunum,
þar sem þorri þjóðarinnar er kominn
af óskráðum innflytjendum eða
þrælum.
Hér kemur erfðatæknin að liði.
1. mynd. Hið nýja hús íslenskrar
erfðagremingar í Vatnsmýrinni, par sem
rannsakaðar eru ættir íslendinga, meðal
annars í leit að erfðapáttum sem tengjast
sjúkdómum. Ljósm. íslensk erfðagreining.
Náttúrufræðingurinn 72 (1-2), bls. 75-79, 2004
75