Náttúrufræðingurinn - 1933, Blaðsíða 12

106
náttGrufr.
að dýr hlyti að bera sóttkveikjuna manna milli, en hvaða
dýr? Þar sem sjúkdómuxnnn magnaðist svo fljótt og raun
varð á, hlaut þetta dýr að vera mjög algengt, og þá var sízt loku
fyrir það skotið, að það væri lúsin, því vel höfðu lýsnar dafnað við
vanhirðu þá, sem stríðinu fylgdi, og þá ekki sízt í skotgröfunum.
En til þess að sakir yi'ðu sann-
aðar á lúsina, varð að gei'a
tili'aunir. Lýs voi’u teknar af
veikum mönnum, og þær sett-
ar á nagdýr, sem notuð voru
til tilraunanna, en þau sakaði
ekki, svo nú vai'ð að leita á
náðir manna, sem fúsir væi'u
til þess að gefa sig fram, sem
„tilraunadýr“. Aftur voru lýs
teknar<af sjúklingum, og sett-
ar á hi'austa, en allt kom fy<-
ir ekki, lýsnar virtust í fljótu
bragði ekki geta borið sótt-
kveikjuna. Þetta mun ef til
dll haf a staf að af því, að menn
þeir, sem fyrst voru notaðir til
tilraunanna, voru margir
hverjir gamlir hermenn, og
vanir sínu af hverju, þar á
meðal lús. — Þeim varð
því ekki bylt við, þótt nokkrar lýs skriðu um líkama þeirra, þeir
fóru ekki að klóra sér og láta öllum illum látum. Öðru máli var að
gegna um nokkra heldri menn, sem seinna voru fengnir til til-
rauna, þeir klóruðu sér þegar „óþrifin" voru látin á þá og það
dugði, þeir fengu veikina. Við nánari rannsókn kom það í ljós, að
til þess að menn yi’ðu veikir, þurfti lítið eitt af saur lúsarinnar að
berast í blóðið, en litlu máli virtist það skipta, hvort saurinn var
nýr, eða gamall og þurr. En nú gat þurr lúsasaur borist langar
leiðir með vindinum og sezt í sár manna, svo við það varð smitunai'-
hættan auðvitað mjög mikil.
Auk þess að lýsnar valda óþægindum og kláða, bera þær oft
með sér sóttkveikjur, sem geta orðið æði hættulegar. Þess vegna
hafa allar siðaðar þjóðir sagt lúsinni stríð á hendur, en vopn þau,
sem notuð eru í þessu stríði, eru harla mismunandi. Aðferð sú, að
drepa lýsnar eina og eina, hefir reynst mjög ófullnægjandi, enda
9. wynd. Sumar negraþjóöir kunna lag á
því, að láta bjöllur veiða lýsnar af höföi
sór. Ðjalla sú, sem hér er aö verki hcitir
Barchyderus apterus (Lieberkind).