Náttúrufræðingurinn - 1933, Blaðsíða 19

NÁTTÚRUFR.
113
Ef við athugum endastöðvarnar í dýraríkinu, amöbuna og menn-
ina, þá sjáum við í fljótu bragði fátt sameiginlegt. En engu að
síður eru þessar tvær lífverur endar á sömu keðjunni. Það má
flytja sig hlekk frá hlekk, þrep af þrepi, frá tegund til tegundar,
og hvergi verður djúpið á milli tegundanna svo stórt, að eigi
megi með rökum brúa það, unz manninum er náð. Hér er ekki
unnt að draga þessi rök fram, en á eitt má þó minnast. Allar líf-
verur, þ. e. a. s. hver einasti einstaklingur, og maðurinn með,
hefir byrjað lífferil sinn sem ein einasta sella, sem ekki er í neinu
verulegu frábrugðin amöbunni. Það eitt út af fyrir sig sýnir það,
að stökkið er ekki eins stórt og margir kynnu að halda. Og öll
þróun fóstursins hjá hinum æðri dýrum, bendir ótvírætt í áttina
til annara lægri og minna þroskaðra forfeðra. Á einu stigi
fósturþróunarinnar hefir maðurinn t. d. tálkn ogtálknboga, sem
ótvíræðlega benda á skyldleika við fiskana í sjónum. Þetta er
aðeins eitt af mörgu, sem leiða má fram sem rök fyrir þróuninni'
í ríki náttúrunnar.
Eins og kunnugt er, er þessi kenning ung, aðeins rúmra 70
ára, enda hefir hún átt við marga og mikla mótspyrnu að stríða.
Því ber heldur ekki að neita, að hún á sinn þátt í því, að rífa nið-
ur gamlar erfikenningar, og hún gerði útaf við síðustu leyfarnar
af sköpunarsögu 1. bókar Mósesar. En eitt er merkilegt. Og
það er, að í öllu því moldviðri, sem upp hefir verið þyrlað, gegn
þróunarkenningunni, þá var það þannig fyrir mörgum, að allt
var gott og blessað, ef aðeins manninum var haldið utan við.
Mönnum þótti það svo miklu verra að vera kórónan á lífsheild
jarðar, heldur en að standa utan við það allt, og vera uppruna-
lega skapaður úr jarðarleiri.
Eg veit ekki hvað öðrum finnst, en mér fyrir mitt leyti finnst
þróunarkenningin vera dásamlegust af öllu því góða, sem nátt-
úruvísindin hafa fært mannkyninu, og ef til vill verið einhver
stærzti sigurinn, sem mannsandinn hefir unnið. Og því hefi eg
valið þetta umtalsefni í kvöld, sem eg býzt við að mörgum af
ykkur hafi fundizt nokkuð út í bláinn. — En takið nú eftir. Á
öllu lifandi á jörðunni fer fram og hefir farið fram þróun, frá
hinu ófullkomnara til hins fullkomnara. Allt, sem lifir og hrærist
á jörðunni, verður að lúta þeim lögmálum, ekkert er til í ríki
náttúrunnar, sem heitir kyrrstaða, alls staðar er vöxtur, fram-
rás og ný sköpun. Vér mennimir erum engin undantekning. Hjá
oss er hreyfingin áfram einn þáttur í lögbundnu starfi náttúrunn-
ar, engin sérréttindi geta hindrað slíkt. Með slíkri vissu verður
8