Náttúrufræðingurinn - 1936, Blaðsíða 12

168 NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
iiiiiiimmmiimiiiiiiiiiiiiiimiiiimiiiiiiifiiiiiiimmiiimiiiiiiiiiijiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiii imiiii!i iiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiii
um var grasafræðin í niðurlægingu, og hið mesta vafamál, hvort
hún gæti kallast fræðigrein í þann tíma, því að hún var hvergi
stunduð, nema sem undirtylla læknisfræðinnar. En af því leiddi,
að menn skeyttu harla lítið um að kynna sér skapnað og líf
plantnanna. Hið eina, sem gildi hafði í þeirra tíma vísindum, voru
verkanir þeirra og kraftur. Tegundir dýra og plantna. er menn
þekktu, voru enn svo fáar, að hægt var að komast yfir að lýsa
þeim án þess að leggja nokkurt allsherjar-sjónarmið til grund-
vallar, eða binda þær í kerfi. Því var og þannig farið, að einn lýsti
þessu og annar hinu, og engin heildarþekking var til á ríkjum
náttúrunnar.
Landafundirnir miklu í lok miðalda opnuðu mönnum nýja
heima í þessu efni sem mörgum öðrum. Það var ekki einungis, að
ný heimsálfa fyndist, og tiltölulega náið samband tengt milli
hinna fjarlægustu landa, heldur bættist mönnum ótrúlega mikið
viðfangsefni í rannsóknum nýrra tegunda dýra og plantna. Það
lá við að allt færi úr reipunum, og fræðimennirnir stæðu ráð-
þrota yfir ótölulegum grúa óleystra gátna og viðfangsefna. Til
þess að koma einhverju skipulagi á þessi efni, taka menn að gera
tilraunir, til að skapa yfirlit yfir hið ósamkynja efni, er saman
hafði hrúgast, en fram að dögum Linnés má kalla, að tilraunir
þessar væru fálm eitt. Það, sem þær strönduðu á meðal annars,
var, að enn hafði hugtakið tegund ekki verið skilgreint á nokkurn
fullnægjandi hátt. En á meðan svo var skorti alla undirstöðu, til
að reisa á hina miklu byggingu kerfisins. í grasafræðinni tafði
það mjög fyrir réttum skilningi, að mönnum var óljóst um kyn
og æxlun plantnanna. Fyrstur manna leiddi Þjóðverjinn Camera-
rius (1665—1721) rök að því, að plönturnar væru kynjaðar líf-
verur, sem æxluðust á líkan hátt og dýrin, en Linné jók þar miklu
við og dýpkaði skilning manna á þeim hlutum. Hafði hann þegar
á háskólaárum sínum ritað skarplega um það efni, sem fyrr er
greint. Hér er eigi unnt að drepa á allar þær tilraunir, er gerðar
voru fyrir daga Linnés til að skapa kerfi í dýra. og grasafræði,
en þó skal eins kerfis getið, þess er fullkomnast var áður en
Linné kom til sögunnar. Kerfi þetta skóp Englendingurinn John
Ray (1627—1705). Þar sem kerfi Rays stóð öðrum miklu fram-
ar, tel eg rétt að geta þess hér nokkru nánar. En það hefir það
sameiginlegt með öllum eldri kerfistilraunum og líka kerfi Linnés,
að þau eru tilbúin, en ekki reist á raunverulegum skyldleika teg-
undanna, eins og það kerfi er, sem vér nú notum. Ray gerir eina